Dự án xi-măng Nam Đông ở Thừa Thiên- Huế: Bao giờ tiếp tục triển khai?
Khi hay tin Công ty cổ phần Việt Song Long quyết định đầu tư xây dựng ở Thượng Quảng nhà máy xi-măng Nam Đông, nhân dân và cán bộ địa phương đã hết sức vui mừng. Bởi theo tính toán, sau khi đi vào hoạt động, nhà máy sẽ đóng góp vào ngân sách địa phương mỗi năm chừng 100 tỷ đồng. Đặc biệt, sẽ có hàng trăm lao động trên địa bàn có công ăn việc làm và thu nhập ổn định.
Nhà điều hành bỏ hoang của Công ty CP Việt Song Long.
Do vậy mà ngay từ đầu Công ty CP Việt Song Long đã được chính quyền tỉnh Thừa Thiên-Huế tạo mọi điều kiện thuận lợi như nâng cấp cầu đường, giải phóng mặt bằng để dự án sớm triển khai.
Ngày 21/3/2009, người dân cũng như cán bộ huyện Nam Đông đã đổ về Thượng Quảng tham dự Lễ khởi công xây dựng Nhà máy xi-măng Nam Đông có công suất 1,8 triệu tấn/năm, với tổng vốn đầu tư 3.700 tỷ đồng. Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP đầu tư xi-măng Nam Đông Việt Song Long, ông Hồ Văn Tín cam kết sẽ phấn đấu hoàn thành đúng tiến độ xây dựng nhà máy và cho ra lò sản phẩm xi măng đầu tiên sau 26 tháng kể từ ngày khởi công, tức là tháng giêng năm 2011.
Thế nhưng, sau hơn 8 năm khởi công, đến nay, khu nhà điều hành chưa kịp hoàn thiện đã bỏ hoang từ nhiều năm nay.
Còn khu đất đối diện rộng hơn 31 ha, nơi mà 28 hộ dân của thôn 7 của xã Thượng Quảng tự nguyện di dời để xây dựng nhà máy nay cây đã cao quá đầu người. Một người dân nói: “Thấy đất bỏ hoang, tiếc quá nên bà con thôn mình đem keo đến trồng”.
Trao đổi với chúng tôi xung quanh dự án này, ông Phan Thiên Định, Phó Giám đốc Sở Kế hoạch& Đầu tư Thừa Thiên-Huế cho biết: “Từ khi cấp giấy chứng nhận đến nay, nhà đầu tư đã tiến hành đền bù, giải phóng mặt bằng; rà phá bom mìn khu vực mặt bằng nhà máy, đánh giá trữ lượng mỏ đá vôi, đá sét 488 ha trữ lượng trên 185 triệu tấn, đủ đáp ứng cho nhà máy hoạt động 50 năm với công suất 5.000 tấn clinke/ngày (1,8 triệu tấn xi măng/năm), khu mỏ Limonite 51,12 ha và khu mỏ Pozzlan 10ha (đã được Hội đồng trữ lượng quốc gia phê duyệt); thi công 80% khối lượng nhà hành chính.
Theo báo cáo của nhà đầu tư (số liệu chưa được cơ quan chức năng kiểm tra), tổng vốn đã đầu tư tính đến ngày 30/6/2010 là 163,594 tỷ đồng”.
Về tiến độ xây dựng nhà máy xi-măng Nam Đông bị chậm so với cam kết, cơ quan chức năng không thu hồi, ông Phan Thiên Định giải thích: Trong quá trình triển khai do gặp nhiều khó khăn khách quan cũng như chủ quan, tiến độ thực hiện chậm so với cam kết, Công ty CP Việt Song Long đã có văn bản đề nghị gia hạn tiến độ và được UBND tỉnh đồng ý chủ trương gia hạn tại Công văn số 4694/UBND-XD ngày 26/10/2011, trên cơ sở đó Sở Kế hoạch và Đầu tư đã có Công văn số 1612/SKHĐT-ĐKKD ngày 17/10/2012 tham mưu UBND tỉnh cho phép gia hạn tiến độ thực hiện Dự án: nghiệm thu bàn giao quý IV-2015, đưa vào hoạt động quý I-2016.
Tuy nhiên, vào ngày 28/8/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Công văn số 1592/TTg-KTN về việc rà soát các dự án đầu tư xây dựng nhà máy xi măng trong quy hoạch phát triển công nghiệp xi măng Việt Nam, theo đó hoãn triển khai Dự án nhà máy xi măng Nam Đông (không có thời hạn cụ thể). Lấy lý do này, từ đó đến nay nhà đầu tư không triển khai dự án. Hiện tại tỉnh xin ý kiến của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Xây dựng để xử lý vấn đề này.
Theo quy định của Luật Đầu tư hiện hành: “Tổng thời gian giãn tiến độ đầu tư không quá 24 tháng” và “sau 12 tháng mà nhà đầu tư không thực hiện hoặc không có khả năng thực hiện Dự án theo tiến độ đăng ký với cơ quan đăng ký đầu tư và không thuộc trường hợp được giãn tiến độ thực hiện dự án đầu tư, theo quy định tại Điều 48 Luật Đầu tư 2014 thì phải chấm dứt hoạt động.
Trường hợp Công ty CP Việt Song Long tiếp tục xin gia hạn thì theo quy định tại Nghị định 118/2015 của Chính phủ về hướng dẫn Luật Đầu tư 2014, chính thức có hiệu lực vào ngày 27/12/2015 thì nhà đầu tư sẽ phải ký quỹ khi được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư.
Mức ký quỹ được tính bằng tỷ lệ phần trăm trên vốn của dự án đầu tư theo nguyên tắc lũy tiến từng phần như sau: mức ký quỹ là 3% với phần vốn đến 300 tỉ đồng; 2% với phần vốn trên 300 tỉ đồng đến 1.000 tỉ đồng; 1% với phần vốn trên 1.000 tỉ đồng.
Dự án xi-măng Nam Đông có tổng mức đầu tư 3.700 tỷ đồng, theo quy định mới, muốn được tiếp tục triển khai, nhà đầu tư phải ký quỹ 370 tỷ đồng, e rằng đây sẽ là “ thách thức” không nhỏ về tài chính đối với Công ty CP Việt Song Long.
Trên thực tế, Dự án nhà máy xi-măng Nam Đông đã dừng hoạt động từ nhiều năm nay, mặc dù đã được gia hạn. Để tránh tình trạng vừa gây lãng phí vừa “choán chỗ” như hiện nay, theo quy định mới của Luật Đầu tư, chính quyền tỉnh Thừa Thiên-Huế cần sớm có biện pháp giải quyết, tiến hành thu hồi nhằm tiếp tục kêu gọi những đối tác khác có nhu cầu.