Đưa lá chè Shan tuyết cổ thụ sang thị trường EU và Mỹ

Tả Thàng là một xã vùng cao của huyện Mường Khương (Lào Cai), nơi đây quanh năm được bao bọc bằng những lớp sương mờ cùng khí hậu lạnh giá khắc nghiệt. Toàn xã có hơn 16,5ha chè Shan tuyết, phân bố tải các thôn: Bản Phố, Tả Thàng và Sú Dín Phìn. Từ nhiều năm nay, “báu vật” chè Shan tuyết cổ thụ là nguồn lực phát triển kinh tế của người dân xã Tả Thàng.

Anh Thào Vàng, người dân thôn Sú Dí Phìn cho biết, chè Shan tuyết cho giá trị cao nhất là vụ thu hoạch đầu tiên trong năm (bắt đầu từ tháng 3). Lứa đầu tiên búp chè to, mập hơn những lứa sau, người dân nơi đây chỉ thu hái phần búp non nhất, hay được gọi là chè “tôm”, giá bán trên 60 nghìn đồng/kg. Khi hết lứa chè “tôm”, người dân bắt đầu vụ thu hoạch chè búp (1 tôm, 2 lá), giá bán thấp hơn, chỉ khỏang trên dưới 30 nghìn đồng/kg.

Một tin vui đến với người dân Tả Thàng trước khi khép lại năm 2022, là ngày 17/12 vừa qua, Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Trà Tiên Thiên đã ký biên bản ghi nhớ về phát triển chè Shan Tuyết với Công ty An Shim Tea (Latvia) và Công ty Anna Yea Tea (Mỹ). Theo đó, Công ty An Shim Tea và Công ty Anna Yea Tea sẽ hỗ trợ Tiên Thiên Trà kết nối, giao thương, mở rộng thị trường, phối hợp triển khai thực hiện các chương trình, dự án, đẩy mạnh quảng bá xúc tiến thương mại, mở đường giúp chè Shan tuyết cổ thụ Việt Nam tại thị trường EU và Mỹ. Hợp tác giữa các bên được thực hiện thông qua sự kết nối của Hiệp hội Chè Việt Nam.

Phát triển sản phẩm chè Shan tuyết từ những cây chè cổ thụ, đang là hướng đi của nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Lào Cai; trong đó không thể không nhắc tới “thủ phủ” chè Shan tuyết của tỉnh là huyện Bắc Hà. Toàn huyện hiện có có 950 ha chè (chủ yếu là chè Shan tuyết hữu cơ), trong đó có 40 ha chè Shan tuyết cổ thụ do đồng bào dân tộc Mông, Tày, Nùng ở các xã miền núi Hoàng Thu Phố, Tả Củ Tỷ, Bản Liền chăm sóc...

Chè Shan tuyết cổ thụ Bắc Hà vốn nổi tiếng lâu nay, nhưng nhược điểm lớn nhất là sản phẩm được chế biến, thương hiệu, tem, nhãn... chưa bài bản; thị trường tiêu thụ, giá thành thiếu ổn định, hiệu quả kinh tế còn hạn chế... Với sự hỗ trợ của huyện, Hợp tác xã (HTX) Quang Tôm, xã Tà Chải, đã chọn chè Shan tuyết cổ thụ để xây dựng sản phẩm OCOP. Mới đây, sản phẩm của HTX đã được Chương trình “Mỗi xã, một sản phẩm” (OCOP) xếp hạng 3 sao trong đợt bình xét đợt 2 năm 2022.

Bà Sải Thị Bích Huế, Giám đốc HTX Quang Tô, chia sẻ: Bắc Hà có nguồn nguyên liệu chè Shan tuyết rất dồi dào; những cây chè ở đây rất có giá trị nhưng chưa được khai thác đúng mức. Vì vậy, HTX đã xây dựng sản phẩm OCOP để giúp bảo tồn, phát huy giá trị của sản phẩm chè Shan tuyết, giúp đời sống đồng bào được nâng cao.

Cùng với sản phẩm chè Shan tuyết cổ thụ, huyện Bắc Hà đang đẩy mạnh phát triển sản phẩm chè Shan tuyết hữu cơ. Toàn huyện hiện có khoảng 700ha chè Shan tuyết hữu cơ, chủ yếu ở các xã Bản Liền, Tả Củ Tỷ, Nam Khánh, Tả Van Chư và Hoàng Thu Phố.

Trong năm 2022, huyện Bắc Hà đã hỗ trợ người dân 2 xã Bản Liền và Tả Củ Tỷ trồng mới 35ha chè Shan tuyết hữu cơ. Trong đó, tại xã Bản Liền hỗ trợ trồng 30ha với 85 hộ tham gia; xã Tả Củ Tỷ 5ha với 20 hộ tham gia, tổng kinh phí thực hiện 1,38 tỷ đồng từ nguồn vốn sự nghiệp thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững (Nhà nước hỗ trợ 700 triệu đồng, còn lại là vốn đối ứng từ người dân).

Theo ông Nguyễn Xuân Giang, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bắc Hà, chè Shan tuyết là sản phẩm nông nghiệp hữu cơ đầu tiên của Việt Nam được xuất khẩu ra nước ngoài. Sản phẩm “Chè Shan tuyết hữu cơ Bắc Hà” là sản phẩm OCOP được xếp hạng 5 sao đầu tiên và duy nhất của tỉnh Lào Cai đến thời điểm hiện nay. Vùng sản xuất chè hữu cơ trên địa bàn huyện Bắc Hà đã tạo việc làm và thu nhập thường xuyên cho trên 300 hộ dân với hơn 1.500 người.

Chè Shan Tuyết đã và đang là cây trồng chủ lực,đóng góp doanh thu lớn cho huyện Bắc Hà. Trong 9 tháng năm 2022, toàn huyện thuhoạch 2.876 tấn chè búp tươi, 553 tấn chè khô, thu về hơn 48,8 tỷ đồng (1,96 triệu USD), mức doanh thu kỷ lục từ trước đến nay. Dự kiến, sản lượng búp tươi thu hái trong năm 2022 khoảng 3.700 tấn, cho thu nhập đạt trên 63,5 tỷ đồng,chiếm 5,2% tổng giá trị ngành nông nghiệp của huyện.