Dựng lại kịch kinh điển: Cuộc chơi “sang chảnh”?

Cảnh trong vở “Lão hà tiện”.

Vở kịch “Hồng lâu mộng” mà Nhà hát Kịch Việt Nam vừa khởi công được đạo diễn Chua Soo Pong chuyển thể từ tác phẩm “Hồng lâu mộng” của Tào Tuyết Cần - là một trong bốn tác phẩm văn học cổ điển được danh tiếng nhất của Trung Quốc. Tác phẩm được đưa lên sân khấu xoay quanh câu chuyện tình duyên trắc trở giữa hai anh em con cô con cậu: Giả Bảo Ngọc và Lâm Đại Ngọc, từ đó mô tả cuộc sống nhiều mặt của một đại gia đình quý tộc đời mạt Thanh từ lúc cực thịnh cho đến lúc suy vi trong vòng 8 năm. Gia đình họ Giả vốn có nhiều công lao với triều đình, sống trong hai tòa dinh cơ tráng lệ bậc nhất Kinh thành. Ninh Quốc công và Vinh Quốc công là hai anh em ruột. Giả Bảo Ngọc là quý tử ở phủ Vinh Quốc, khi sinh ra đã ngậm một viên “Thông linh Bảo Ngọc”, là niềm hi vọng của gia đình họ Giả. Còn Lâm Đại Ngọc, vì bố mẹ mất sớm, nên Đại Ngọc được Giả mẫu đem về nuôi trong phủ Vinh Quốc.

Vì con gái của họ Giả được vua phong là Nguyên phi nên để đón Nguyên phi mỗi lần về thăm nhà, phủ Vinh Quốc cho xây dựng vườn Đại quan viên cực kì tráng lệ huy hoàng. Khu vườn Đại quan viên này chỉ dành cho 12 cô tiểu thư xinh đẹp của hai phủ Vinh và phủ Ninh lui tới vui chơi. Giả Bảo Ngọc là cậu ấm duy nhất được lui tới và tìm được người tâm đầu ý hợp là Lâm Đại Ngọc. Đại Ngọc là người con gái dung mạo tuyệt sắc, tâm hồn thi phú đích thực nhưng vô cùng nhạy cảm, mong manh, tính tình hay sầu bi, cô độc. Vì thế, gia tộc họ Giả thì muốn Bảo Ngọc lấy Bảo Thoa - người con gái đài các, sắc sảo, đức hạnh theo đúng khuôn phép chuẩn mực phong kiến. Nhưng Bảo Ngọc đã dành trái tim mình cho Đại Ngọc...

Chua Soo Pong là đạo diễn người Singapore, ông cũng là người có nhiều “duyên nợ” với sân khấu Việt Nam. “Hồng lâu mộng” không phải là dự án kết hợp đầu tiên của đạo diễn Chua Soo Pong với các nhà hát ở VN. Hồi tháng 4 vừa qua, vở “Dưới bóng đa huyền thoại” của Nhà hát Tuồng Việt Nam do ông làm đạo diễn đã ra mắt khán giả. Lần này kết hợp với đạo diễn Chua Soo Pong dựng “Hồng lâu mộng”, Ban Giám đốc Nhà hát Kịch Việt Nam mong muốn vở kịch sẽ hút khán giả trong dịp cuối năm và sẽ có cơ hội đi giao lưu với sân khấu thế giới.

Khi mà sân khấu kịch trở nên “bão hòa” với những vở kịch đương đại thì việc nhắm đến dàn dựng các tác phẩm sân khấu kinh điển đã từng gây tiếng vang không chỉ là “cứu cánh” mà còn là mục tiêu để các nhà hát chinh phục, “lôi kéo” khán giả đến với sân khấu trên địa bàn Thủ đô.

Đi đầu trong “phong trào” dàn dựng kịch kinh điển phải kể đến đầu tiên là Nhà hát Kịch Việt Nam. Đầu quý II năm nay, Nhà hát Kịch Việt Nam cũng đã cho ra mắt vở “Lão hà tiện” của Moliere - vốn là niềm tự hào của sân khấu thế giới qua bàn tay của đạo diễn - NSND Tuấn Hải. NSND Tuấn Hải cho biết, anh từng ấp ủ việc dàn dựng “Lão hà tiện” từ 20 năm trước, nhưng có thể vì duyên chưa tới cho nên đến đầu năm 2017 này anh mới có cơ hội biến ước mơ trở thành hiện thực. Với những tiếng cười giàu chất trí tuệ, sâu sắc, NSND Tuấn Hải cùng ekip đã ít nhiều tạo thêm được một tác phẩm để lại dấu ấn đối với khán giả Thủ đô. Trước đó, với sự thành công của vở kịch kinh điển “Ham let” và “Kiều” của đạo diễn, NSND Anh Tú đã thực sự trở thành một “niềm hi vọng có căn cứ” của những nghệ sĩ hoạt động trong lĩnh vực sân khấu. Trong đó, “Hamlet” thực sự là một vở diễn có được tiếng vang, có nhiều đêm cháy “vé” (dù giá vé được đẩy lên tới hàng triệu đồng) có những suất lưu diễn ở nước ngoài.

Tiếp theo, phải kể đến những nỗ lực không mệt mỏi của Nhà hát Tuổi trẻ trong việc chinh phục khán giả từ các em thiếu nhi cho đến người lớn tuổi. Trong lịch sử, đã có nhiều vở diễn từ “kho” kịch bản kinh điển của thế giới được Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng. Năm 2014, Nhà hát Tuổi trẻ đã ra mắt vở “Vòng phấn Kavkaz” của tác giả Bertol Brecht dưới bàn tay đạo diễn Đức Dominik Gunther. “Vòng phấn Kavkaz” cũng là vở kịch gắn với tên tuổi của Nhà hát Kịch Việt Nam từ vài chục năm trước, nhưng khi được dàn dựng bởi đội ngũ diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ, dường như cũng có một sự trẻ trung, tươi mới đáng kể và cũng là vở diễn được giới chuyên môn đánh giá cao. Cũng với ý tưởng muốn mang lại cho khán giả yêu sân khấu một vở kịch đặc sắc nằm trong bộ sách tuyển chọn “100 tác phẩm kinh điển của sân khấu thế giới” của NXB Sân khấu, đầu năm 2016, Nhà hát Tuổi trẻ cũng đã dựng và ra mắt thành công tác phẩm “Quan thanh tra” - một vở kịch kinh điển của đại văn hào Gogol.

Trong tháng 8 vừa qua, khi Bộ VHTT&DL lựa chọn 11 vở kịch với tiêu chí “Còn mãi với thời gian” để đưa vào biểu diễn tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Trong đó, có 2 vở diễn được dàn dựng từ kịch bản kinh điển đó “Vòng phấn Kavkaz” của tác giả Bertol Brecht (Nhà hát Tuổi trẻ) đạo diễn Đức Dominik Gunther và “Lão hà tiện” của Molière do đạo diễn NSND Tuấn Hải (Nhà hát Kịch Việt Nam) cũng đã trở thành điểm nhấn cho chương trình này.

Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, dàn dựng kịch kinh điển vẫn được xem là những “cuộc chơi sang chảnh” của các nhà hát công lập chứ gần như không một nhà hát tư nhân nào dám bỏ tiền túi ra làm. Và một vấn đề mầu chốt hơn nữa, là cần có những kế hoạch táo bạo hơn, để làm thay đổi thói quen thưởng thức của khán giả: thay vì ngồi nhà xem tivi thì bước chân tới rạp. Có như vậy, việc “khoác áo mới” cho những vở kịch kinh điển mới trở nên ý nghĩa…