Giải thưởng Bùi Xuân Phái vinh danh những tấm lòng vì Hà Nội

Nghệ sĩ nhiếp ảnh Lê Vượng tại lễ trao giải thưởng.

Lê Vượng - người đam mê Hà Nội

Sinh năm 1918, năm nay đã ngót nghét tuổi 100. Với 80 năm cầm máy, sự nghiệp nhiếp ảnh của Lê Vượng trải rộng trên nhiều lĩnh vực, và thực tế, ông cũng đã được ghi nhận với nhiều giải thưởng danh giá trong nước và quốc tế như Giải thưởng Bifota (Đức) trao cho tác phẩm Đôi bàn tay khéo năm 1967; giải nhì triển lãm ảnh tại Liên Xô năm 1972 với tác phẩm Nghệ nhân Song hỉ thêu tranh năm 1972; Giải ACCU (Nhật) năm 1984 trao cho tác phẩm Hội Đền Hùng; huy chương bạc FIAP 1996 với tác phẩm Lòng đất...

Thế nhưng, các giải thưởng đó chưa nói hết được về những mạch sáng tác của ông. Trong gia tài nhiếp ảnh của Lê Vượng còn có những bức ảnh vô giá về Hà Nội. Ông thường khoác chiếc máy ảnh, xách xe đạp, lầm lũi đi khắp các tuyến phố Hà Nội bất kể nắng mưa gió bão.

Nhiều người cho rằng, Hà Nội đẹp nhất vào mùa Thu, lúc nắng hửng trên những tán cây xanh mượt. Lê Vượng không nghĩ vậy. Với ông, người chụp ảnh Hà Nội là người “thư ký” cần mẫn ghi lại tức khoảnh khắc đổi thay của Thủ đô. Trời nắng có vẻ đẹp riêng, trời mưa có những nỗi niềm khác. Ban ngày có sự náo nhiệt, ồn ào. Ban đêm, một hạt sương Thu trên hè phố cũng là đề tài của người nghệ sĩ.

Hơn thế, Lê Vượng còn gắng khắc họa Hà Nội trọn vẹn trong nhịp sống thường ngày và trong chiều sâu văn hóa. Hà Nội không chỉ là những con phố cổ kính với mái ngói thâm nâu, dăm gánh hàng nước... Hà Nội còn là những làng ven đô, những di tích lịch sử ghi dấu những thăng trầm của lịch sử kinh kỳ.

Nhà thơ Bằng Việt- Chủ tịch Hội đồng Giám khảo nhận xét: Tác phẩm của Lê Vượng luôn có tố chất riêng, khó trộn lẫn với bất cứ tác giả đương thời nào. Ảnh của ông không chỉ ghi lại một khoảnh khắc mà còn chất chứa rất nhiều yếu tố hội họa. Những tác phẩm chụp Hà Nội cũ, Lê Vượng thường hướng góc máy vào những mái nhà phố cổ, một cành cây, một đường tàu điện cắt ngang phố...

Cảnh có vẻ tĩnh tại, nếu chỉ nhìn qua hình thức. Song nếu quan sát kỹ, ngoài những giá trị tư liệu quý về kiến trúc, những bức ảnh còn khơi gợi nhiều đường nét hài hòa của hình khối, của cảm xúc tạo hình trong mỹ thuật. Bút pháp này không phải ngẫu nhiên. Từ nhỏ, Lê Vượng đã gắn bó với phòng làm việc của chú ruột - danh họa Lê Phổ. Hai chú cháu thường xuyên trao đổi những quan điểm về màu sắc, đường nét. Năng khiếu về nghệ thuật thị giác của Lê Vượng bộc lộ khá sớm từ đó.

Ông Tây yêu Hà Nội

Giải thưởng Bùi Xuân Phái mùa thứ 9 còn chứa bất ngờ khi có 2 người nước ngoài đoạt giải. Đó là ca sĩ, nhạc sĩ Pháp La Grande Sophie với ca khúc “Hà Nội”, và “ông Tây móc cống” James Joseph Kendall cùng nhóm Keep Hanoi Clean.

James Joseph Kendall (người Mỹ) đã nổi tiếng sau khi hình ảnh của anh cùng các cộng sự trong nhóm Keep Hanoi Clean xắn tay xuống mương vớt rác tại phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy (Hà Nội) được lan truyền trên mạng xã hội. Từ đó đến nay, cứ đến thứ Bảy, Chủ nhật hằng tuần, anh và các tình nguyện viên đều lặp lại công việc này ở các cống, rãnh trên địa bàn Hà Nội.

Nhà thơ Bằng Việt trao giải cho ông James Joseph Kendall đại diện nhóm Keep Hanoi Clean.

James chia sẻ: “Lý do chính khiến tôi bắt đầu dự án là bởi thành phố này vốn rất đẹp và tôi đã mơ tới cảnh thành phố sẽ đẹp thêm biết bao nếu chúng ta làm sạch nó. Tôi luôn tưởng tượng ra tương lai của thành phố và người dân sống tại đây. Các bạn trong dự án đã theo tôi tới mọi nơi. Tôi luôn đưa ý tưởng lên Facebook và các kế hoạch cuối tuần”.

James cũng hi vọng sẽ đạt được mục đích như mong muốn và phần lớn tiền cho dự án này là nhờ vào sự đóng góp của cộng đồng. Tôi cũng dùng tiền túi của mình cho dự án này, trong đó có việc mua sắm các vật dụng. Ngoài ra, chúng tôi phối hợp rất chặt chẽ với chính quyền và trình tất cả các kế hoạch trước khi quyết định bắt tay vào một dự án mới.

Được biết ngoài Hà Nội, James Joseph Kendall còn tổ chức đi xuyên Việt để... dọn rác và trong hành trình này anh còn mời cả mẹ mình tham gia.

“Tôi rất hạnh phúc khi được gọi bằng những cái tên như “Hiệp sĩ dọn rác”, “Ông Tây móc cống”. Nhưng tôi thực sự thích ai đó gọi tôi là: “Ông Tây vì tình yêu Hà Nội”- James Joseph Kendall cho hay.

Còn ca khúc “Hà Nội” của của ca sĩ, nhạc sĩ nổi tiếng người Pháp La Grande Sophie, đây không phải là một cái tên xa lạ. Bởi La Grande Sophie từng là quán quân tại Liên hoan Victoires de la Musique năm 2005 và đạt Giải thưởng lớn Charles Cros năm 2009 cho album “Những con sóng và những dòng suối” và trở thành một gương mặt tiêu biểu của dòng nhạc pop-rock Pháp.

Bài hát “Hà Nội” là một trải nghiệm của riêng La Grande Sophie khi đến lưu diễn Hà Nội vào tháng 10-2013 trong khuôn khổ festival Ohlala. Những chuyến lang thang ngoài dự kiến ở Hà Nội đã “bồi” cho Sophie nhiều cảm xúc mạnh mẽ để viết nên Hà Nội. Với phần giai điệu rất đẹp được sáng tác từ cây đàn guitar của Sophie và được hòa âm theo tiết tấu nhanh và hối hả, ca khúc Hà Nội sau đó được Sophie đem vào album Nos histoires (Những câu chuyện của chúng ta) phát hành vào năm 2015…

Bên cạnh đó, Giải thưởng Bùi Xuân Phái lần thứ 9/2016 cũng đã vinh danh “Chủ trương phát triển không gian xanh của TP Hà Nội với chương trình 1 triệu cây xanh và kế hoạch trong 5 năm tới xây 25 công viên, có từ 3 đến 5 công viên đạt tiêu chuẩn quốc tế...” ở Giải Ý tưởng. Cuốn sách “Tranh dân gian Hàng Trống - Hà Nội” của nhà nghiên cứu mỹ thuật Phan Ngọc Khuê được trao Giải Tác phẩm.