Giải thưởng Trần Đại Nghĩa năm 2019: Vinh danh những nghiên cứu có tính ứng dụng cao

10 tác giả nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa 2019.

Giải thưởng của người nông dân

Là nhà khoa học nữ đầu tiên được nhận Giải thưởng Trần Đại Nghĩa, GS.TS Nguyễn Thị Lang là tác giả của Nghiên cứu chọn tạo giống lúa phục vụ Đồng bằng sông Cửu Long. Công trình được đánh giá cao bởi thành tích đặc biệt trong việc chọn tạo thành công hàng chục giống lúa lai có khả năng chịu mặn, năng suất, chất lượng cao. Các công trình nghiên cứu khoa học chuyên sâu của bà về bản đồ di truyền cây lúa, genome học cây lúa trong lĩnh vực di truyền, chọn giống cây trồng mang ý nghĩa thực tiễn cao, đóng góp thiết thực vào sự phát triển sản xuất lúa gạo trong nước và nâng cao vị trí ngành sản xuất lúa gạo Việt Nam trên thế giới.

Làm khoa học không dễ, phụ nữ làm khoa học còn khó khăn hơn nhiều nhưng khi chia sẻ về công trình, GS Nguyễn Thị Lang luôn nhấn mạnh đây không chỉ là phần thưởng của riêng mình. Đây chính là đóng góp chung của nhiều nhà khoa học trong ngành nông nghiệp, với biết bao công trình hợp tác quý báu của các đồng nghiệp. Nhắc lại thành tựu của nền nông nghiệp Việt Nam sau 20 năm đổi mới đã có mức tăng trưởng trung bình ấn tượng: 5,5% trong khi Indonesia là 2,3%, Philippines 2,6%, Thái Lan 1,9%, Malaysia 3,2%, nhà khoa học nữ bày tỏ niềm tự hào. Trong đó, riêng năng suất của cây lúa tăng 1,71 lần.

Mục tiêu của GS Nguyễn Thị Lang nói riêng và nhiều thế hệ nhà khoa học Việt Nam nói chung đó là đưa nông nghiệp Việt Nam chuyển từ tăng trưởng theo chiều rộng sang phát triển chiều sâu. Trên cơ sở khoa học công nghệ truyền thống kết hợp với công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, từng bước đưa cây lúa đáp ứng cả hai mục tiêu chiến lược là an toàn lương thực và đáp ứng nhu cầu thị trường.

Những công trình xứng tầm

Trong số 4 công trình được giải thưởng năm nay, “Nghiên cứu xây dựng quy trình công nghệ sản xuất vắcxin cúm gia cầm subtype A/H5N1 ở Việt Nam” của tập thể tác giả GS Lê Trần Bình, PGS Đinh Duy Kháng, TS Trần Xuân Hạnh cũng thuộc lĩnh vực nông nghiệp. Công trình đã nghiên cứu được chủng giống đạt yêu cầu cho sản xuất vắcxin và xây dựng quy trình đảm bảo và lưu giữ chủng giống lâu dài cho công việc sản xuất vắcxin. Tiếp sau đó nhóm nghiên cứu đã sản xuất vắcxin từ quy mô phòng thí nghiệm với vài chục ngàn liều đến quy mô pilot vài trăm ngàn liều rồi mở rộng ra quy mô công nghiệp vài triệu liều.

Nhờ các nghiên cứu đã được thực hiện,Việt Nam đã đủ khả năng sản xuất vắcxin cúm gia cầm H5N1 đạt chất lượng sử dụng ở quy mô công nghiệp, bảo đảm cung cấp một phần vắcxin, tiến tới sản xuất thay thế hoàn toàn vắcxin nhập khẩu để phục vụ cho công tác tiêm phòng bệnh cúm cho đàn gia cầm nuôi.

Phát biểu tại lễ trao giải diễn ra tại Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá cao các công trình nghiên cứu. Chỉ ra những đóng góp của khoa học với phát triển kinh tế - xã hội, các chỉ số đổi mới sáng tạo liên quan đến khoa học đạt cao nhất từ trước tới nay, các công trình công bố trên các tạp chí uy tín, Phó Thủ tướng cho rằng nhìn một cách công bằng các nhà khoa học Việt Nam làm việc trong điều kiện khó khăn, đầu tư còn hạn chế nhưng các kết quả khoa học đã được quốc tế đánh giá ngang bằng với các nước có đầu tư cho khoa học nhiều hơn. Điều này có thể nói phần nào nói lên trí tuệ và sự cống hiến của giới khoa học.

Phó Thủ tướng cũng mong các nhà khoa học tiếp tục đóng góp tạo sự đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội thời gian tới.