Giảm nghèo giai đoạn 2026-2035: Chuyển đổi tư duy từ giảm nghèo sang làm giàu bền vững Bài 1: Kỳ tích giảm nghèo

Những con số ấn tượng

Theo thông tin từ Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo chỉ tính đến hết tháng 3/2025 tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giảm xuống còn 1,93%, giảm mạnh so với mức 5,2% đầu giai đoạn. Tính ra, tốc độ giảm bình quân trên 1,6% mỗi năm, kết quả này vượt mục tiêu giảm từ 1–1,5%/năm mà Quốc hội đặt ra.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT) Võ Văn Hưng, tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo đến cuối năm 2024 giảm còn khoảng 25%, từ mức gần 45% đầu kỳ.Như vậy, tại các huyện nghèo, nơi từng được coi là “điểm nóng” về thiếu việc làm, thiếu sinh kế và hạ tầng yếu kém, tỷ lệ hộ nghèo cũng đã giảm xuống rất mạnh so với mức trên 50% của nhiều năm trước.Tại các huyện này, hơn 5.200 hộ dân vươn lên thoát nghèo và gần 262.000 công trình hạ tầng nông thôn được hoàn thành. “Đây là dấu hiệu cho thấy chính sách "khoanh vùng – đầu tư tập trung – hỗ trợ linh hoạt" đang phát huy hiệu quả”, Thứ trưởng Võ Văn Hưng nhấn mạnh.

Về tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số, nhóm chịu thiệt thòi nhất, cũng đã giảm còn 12,55%, ghi nhận mức giảm bình quân 3% mỗi năm.Một chỉ số đáng chú ý khác là số lượng tuyệt đối các hộ nghèo và cận nghèo trong cả nước đã giảm đáng kể. Nếu đầu giai đoạn 2021–2025, cả nước có hơn 2,6 triệu hộ nghèo và cận nghèo, thì đến thời điểm hiện tại, con số này đã giảm còn khoảng 1,25 triệu hộ, tương đương giảm 52,49%.

Kết quả này cho thấy cách tiếp cận đa chiều và có địa chỉ cụ thể trong hỗ trợ giảm nghèo đã phát huy tác dụng. Các địa phương không còn chạy theo thành tích “xóa nghèo giấy”, mà tập trung vào tăng sinh kế, cải thiện dịch vụ xã hội cơ bản và ổn định đời sống lâu dài cho người dân.

Giảm nghèo không chỉ đơn thuần là mục tiêu kinh tế

Thực tế ngay từ năm 2021, khi bắt đầu triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021–2025, Chính phủ xác định rõ đây không chỉ là nhiệm vụ kinh tế – xã hội, mà còn là chính sách an sinh có tính nhân văn sâu sắc. Trong đó, chuyển từ giảm nghèo đơn chiều (dựa trên thu nhập) sang giảm nghèo đa chiều được coi là bước đột phá trong tư duy hoạch định chính sách.Theo đó, thay vì chỉ xét hộ nghèo dựa vào thu nhập, chuẩn nghèo mới tính đến khả năng tiếp cận 5 dịch vụ xã hội cơ bản: y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và thông tin. Đồng thời, hộ nghèo được phân nhóm rõ ràng theo từng vùng miền, dân tộc, đặc thù địa phương để có phương án hỗ trợ phù hợp.

“Giảm nghèo không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là trách nhiệm nhân đạo và xã hội. Mỗi hộ dân thoát nghèo là một câu chuyện về nỗ lực vươn lên và sự hỗ trợ kịp thời từ chính sách”, Thứ trưởng Võ Văn Hưng khẳng định và cho biết trong giai đoạn 2020 -2025 công tác giảm nghèo không chỉ dừng lại ở việc giảm nghèo thuần túy, chương trình còn chú trọng phát triển sinh kế và nâng cao chất lượng sống cho người dân. Đã có hơn 11.000 mô hình giảm nghèo được triển khai trên toàn quốc, trong đó hơn 10.000 mô hình tập trung vào sản xuất nông nghiệp - lĩnh vực cốt lõi trong sinh kế của các hộ nghèo. Khoảng 1.000 mô hình trồng trọt tiêu biểu đang phát huy hiệu quả, tạo thu nhập ổn định và lâu dài.Song song đó, chương trình cũng đẩy mạnh kết nối việc làm cho người lao động thuộc hộ nghèo và cận nghèo. Tính đến nay, hơn 134.000 lao động đã được hỗ trợ tìm việc làm, vượt xa mục tiêu tối thiểu là 100.000 người.

Các mô hình hỗ trợ chăn nuôi, làm nông nghiệp hữu cơ và đào tạo kỹ năng nghề, khởi sự doanh nghiệp không chỉ cải thiện thu nhập, mà còn giúp người dân thoát nghèo một cách tự chủ và bền vững.

Ngoài ra, Chương trình giảm nghèo bền vững còn đầu tư mạnh vào hạ tầng thiết yếu cho vùng nghèo, với hơn 2.600 công trình hạ tầng được xây dựng hoặc cải tạo, như đường giao thông nông thôn, điện, nước sạch, trường học và trạm y tế.Cùng với đó, khoảng 90.000 căn nhà cho hộ nghèo tại các huyện nghèo đã được xây mới hoặc sửa chữa, giúp ổn định nơi ở và tạo nền tảng để người dân yên tâm phát triển sinh kế.

Các kết quả trên cho thấy hiệu quả thực thi Chương trình Giảm nghèo bền vững giai đoạn này có nhiều tiến bộ hơn so với giai đoạn trước. Có được điều này theo các địa phương nhờ cách tiếp cận đa chiều và tích hợp về nghèo, nên từ đó tìm sinh kế giảm nghèo bền vững phù hợp; áp dụng công nghệ số và điều tra hộ nghèo điện tử để minh bạch hóa tiêu chí, đối tượng giảm nghèo; giảm sự phụ thuộc vào hỗ trợ tiền mặt đơn thuần, thay vào đó là hỗ trợ có điều kiện, gắn với cam kết vươn lên của người dân; các mô hình hỗ trợ sinh kế mang tính dài hạn thực sự đóng vai trò, làm giảm mạnh tỷ lệ tái nghèo.