Giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội, “giữ chân” người lao động ở lại lưới an sinh

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) lần này hướng tới mở rộng độ bao phủ và tiến tới bảo hiểm xã hội toàn dân. Ông có nhận định gì về các nội dung này?

Ông Lê Đình Quảng: Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã thể hiện được tinh thần yêu cầu của Đảng và Nhà nước về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội theo Nghị quyết 28-NQ/TW và bảo đảm quyền an sinh xã hội theo quy định của Hiến pháp.

Từ trước đến nay, chúng ta đã xác định, bảo hiểm xã hội là trụ cột của hệ thống an sinh xã hội rồi, nhưng giờ phải cải cách chính sách bảo hiểm xã hội để thực sự trở thành trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội. Tiếp nữa là từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới bảo hiểm xã hội toàn dân.

Vì vậy, bên cạnh việc bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng và mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, việc sửa đổi bổ sung các quy định nhằm mở rộng, gia tăng quyền, lợi ích để thu hút và “giữ chân” người lao động trong hệ thống bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu là hết sức quan trọng.

Ông đánh giá thế nào về thực trạng rút bảo hiểm xã hội một lần “đáng báo động” hiện nay?

Ông Lê Đình Quảng: Chính sách bảo hiểm xã hội một lần có rất sớm. Từ năm 1995, khi ban hành Điều lệ Bảo hiểm xã hội, đã bắt đầu có chính sách bảo hiểm xã hội một lần. Trong quá trình sửa đổi pháp luật về bảo hiểm xã hội, chính sách bảo hiểm xã hội một lần tiếp tục được hoàn thiện.

Bản chất của chính sách này là để giải quyết một cách kịp thời, linh hoạt cho người lao động rủi ro bị mất việc làm, nhằm giải quyết những khó khăn trước mắt trong đời sống của họ, là chính sách rất nhân văn.

Trước đây, xuất hiện ít trường hợp rút bảo hiểm xã hội một lần. Nhưng trong những năm gần đây, tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần tăng cao. Người lao động rời khỏi hệ thống bảo hiểm xã hội ảnh hưởng rất lớn tới quyền lợi trước mắt và lâu dài của họ và tác động tới chính sách an sinh xã hội của đất nước.

Những người rút bảo hiểm xã hội một lần đồng nghĩa họ không được hưởng chế độ hưu trí. Khi tuổi đời còn trẻ, khỏe thì rút bảo hiểm xã hội một lần, về già người lao động không có lương hưu, sẽ ảnh hưởng tới quyền lợi của họ cũng như chính sách an sinh xã hội mà Đảng và Nhà đang thực hiện. Do đó, điểm thống nhất là cần giảm thiểu tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần tăng cao, trong đó phải kể đến là tiền lương thu nhập của người lao động thấp, chưa bảo đảm cuộc sống.

Thống kê nhiều năm của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam để chuẩn bị cho các phiên đàm phán về lương tối thiểu cho thấy, gần như hơn 50% người lao động chỉ làm đủ trang trải cuộc sống, nếu họ nghỉ việc thì không có gì bảo đảm cuộc sống. Số lao động có nguồn tiền tích trữ rất ít.

Trong bối cảnh việc làm không bền vững, doanh nghiệp phải đóng cửa, công nhân lao động phải nghỉ việc, mất việc. Một nguyên nhân nữa là công tác tuyên truyền giúp người lao động hiểu rõ vai trò của các chính sách bảo hiểm xã hội, nhất là chế độ hưu trí, chưa tốt. Nhiều người lao động không hiểu rõ về chính sách, chỉ thấy được lợi trước mắt, nghỉ việc được nhận một khoản tiền lớn. Tôi nhấn mạnh, các chính sách an sinh xã hội có tính chất liên thông, không phải là chỉ là quy định về bảo hiểm xã hội một lần. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần, nên cần có giải pháp khắc phục.

Việc giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ 20 năm xuống 15 năm để được hưởng lương hưu trong dự thảo Luật lần này có ý nghĩa gì, thưa ông?

Ông Lê Đình Quảng: Dự thảo Luật lần này đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hằng tháng.

Qua tham khảo đa số ý kiến của người lao động, họ đồng tình với quy định này. Chính sách tạo điều kiện tốt cho quyền lợi của người lao động, nhất là người lao động tham gia vào quan hệ lao động muộn, bởi quy định thời gian đóng đủ 20 năm bảo hiểm xã hội mới được hưởng lương hưu là khá dài với nhiều người. Giảm điều kiện về số năm đóng giúp những lao động đó có cơ hội hưởng chế độ hưu trí. Trong các chế độ của bảo hiểm xã hội, chế độ hưu trí là chính sách tốt nhất, bền vững nhất, bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động.

Rõ ràng, việc giảm điều kiện về số năm đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu thuận lợi cho người lao động, cũng góp phần làm giảm tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần. Vì nhiều người biết được hưởng lương hưu, biết chế độ hưu trí bền vững thì sẽ ở lại hệ thống.

Xin trân trọng cảm ơn ông!