Giảm thuế giá trị gia tăng như “liều thuốc kích thích” hoạt động sản xuất, kinh doanh

Đại biểu Quốc hội (ĐB) Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình) cho rằng, trước bối cảnh nền kinh tế trong nước đang phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức, khi kinh tế thế giới có nhiều biến động không thể lường trước được và các nguyên tắc chung trong quan hệ kinh tế, thương mại quốc tế bị thay đổi, làm ảnh hưởng đến khả năng bảo đảm các mục tiêu xuất khẩu, chính sách đề xuất giảm thuế giá trị gia tăng được coi là một trong số những chính sách tài khóa có hiệu lực ngay trong việc kích thích tăng tiêu dùng, việc tiếp tục ban hành chính sách này để thúc đẩy tăng trưởng mà mục tiêu hướng vào nội địa.

Theo bà Thu, việc giảm thuế lần này đặc biệt có ý nghĩa, bởi thời gian tới sẽ tổ chức Đại hội Đảng các cấp, tổ chức sắp xếp chính quyền 2 cấp, Ban chấp hành khóa mới cũng sẽ chính là người tổ chức thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2025-2030. Việc giảm thuế giá trị gia tăng như một liều thuốc kích thích hoạt động sản xuất, kinh doanh, là sự động viên của Đảng và Nhà nước với người dân và doanh nghiệp khi bắt tay vào thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn tới, tiến tới hoàn thành chiến lược phát triển kinh tế giai đoạn 2021-2030.

Đối với hoạt động tín dụng, bà Thu đề nghị ban soạn thảo xem xét nếu giảm thuế giá trị gia tăng xuống 8%, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, người dân có thể tiếp cận được nguồn vốn rẻ hơn. Đối với hoạt động này người tiêu dùng ở đây là người chịu thuế, là người chịu thuế giá trị gia tăng nếu được giảm thuế thì tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp sẽ được tiếp cận với nguồn vốn thấp hơn và tạo điều kiện cho ngân hàng mở rộng hoạt động tín dụng. Do đó, đề nghị Ban soạn thảo xem xét mở rộng đối với hoạt động tín dụng.

Theo ĐB Nguyễn Văn Thân (Đoàn Thái Bình), đang có 3 loại ý kiến khác nhau. Thứ nhất là giảm đến hết năm 2025, tức là 6 tháng. Thứ hai là giảm đến 31/12/2026, tức là 1,5 năm. Thứ ba là giảm 2 năm.

Ông Thân bày tỏ quan điểm đồng tình giảm đến 31/12/2026. Bởi nếu giảm ít quá thì chỉ dùng trong trường hợp phải giải quyết những việc cấp bách, tức thời mà doanh nghiệp đang phải chống chọi ví dụ như bão lũ hoặc dịch Covid-19 vừa rồi. Còn giảm đến ngày 31/12/2026 để doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa có một định hướng chiến lược và quyết sách trên cơ sở giảm thuế này thì sẽ có tác dụng hơn.

Ông Thân cũng đề nghị Quốc hội đưa vào nghị quyết về trách nhiệm của cơ quan thu thuế giá trị gia tăng và cơ quan hoàn thuế giá trị gia tăng. Hiện nay, vấn đề này đang rất bức xúc trong doanh nghiệp, bởi vì lúc thu thì rất dễ nhưng lúc hoàn thuế thì rất khó.

“Tôi nghĩ trách nhiệm này là phải rất sòng phẳng về mặt luật pháp. Tức là nếu chúng ta có một suy nghĩ gì hoặc có một nghi ngờ gì về chuyện trốn thuế thì phải đưa ra pháp luật, nếu ai thua thì người ấy phải chịu trách nhiệm. Ví dụ như doanh nghiệp chậm nộp thuế giá trị gia tăng là bị phạt, vậy nếu người ta chứng minh được là người ta đúng mà cơ quan chức năng của nhà nước hoàn thuế muộn thì cũng phải trách nhiệm tương tự như thế”, ông Thân nêu rõ.

Tán thành cao với chủ trương tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng từ 10% xuống 8% trong thời gian từ 1/7/2025 đến 31/12/2026, ĐB Dương Tấn Quân (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) cho hay việc giảm thuế nhằm hỗ trợ phục hồi kinh tế, thúc đẩy tiêu dùng và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Tuy nhiên, qua công tác giám sát lĩnh vực này tại địa phương, ông Quân nêu vấn đề rằng, danh mục hàng hóa, dịch vụ được giảm thuế chưa cụ thể, khó tra cứu, khó áp dụng thống nhất. Hiện nay danh mục hàng hóa không được giảm thuế giá trị gia tăng được liệt kê theo mô tả tại các phụ lục kèm theo Nghị định 15 và Nghị định 180 nhưng không gắn với hệ thống mã số hàng hóa do tổ chức hải quan thế giới quy định dẫn đến tình trạng doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp khó khăn trong việc tra cứu, xác định đúng thuế suất, điều này cũng gây khó khăn cho cơ quan thuế trong kiểm tra, đối chiếu và xử lý.

Từ đó, ông Quân đề nghị Chính phủ cần xem xét, công khai rõ ràng danh mục hàng hóa, dịch vụ được và không được giảm thuế theo hệ thống mã HS thống nhất, dễ tra cứu và công bố rộng rãi trên Cổng thông tin điện tử.

Bên cạnh đó, ông Quân kiến nghị, cần đảm bảo chính sách giảm thuế thực sự đến tay người tiêu dùng chứ không bị giữ lại ở khâu trung gian. “Trên thực tế không ít trường hợp doanh nghiệp được giảm thuế đầu ra nhưng không giảm giá bán làm cho người tiêu dùng không được hưởng lợi từ chính sách. Nếu không kiểm soát tốt thì chính sách giảm thuế có thể trở thành hình thức hỗ trợ không hiệu quả. Do đó, đề nghị Chính phủ cần tăng cường cơ chế theo dõi, kiểm soát giá bán trên thị trường đối với các mặt hàng thiết yếu nằm trong diện được giảm thuế để đảm bảo chính sách đúng mục tiêu là hỗ trợ người dân và kích cầu tiêu dùng”, ông Quân nói.

Giải trình trước các ý kiến mà các ĐB đặt ra, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, dự kiến chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng thì sẽ làm giảm thu ngân sách nhà nước trong 6 tháng cuối năm của 2025 là 39,54 nghìn tỷ đồng. Năm 2026 sẽ giảm khoảng 82,2 nghìn tỷ đồng.

“Việc giảm thuế giá trị gia tăng đương nhiên có tác động đến giảm thu ngân sách nhưng đổi lại có tác động tích cực cho kích thích sản xuất và thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh, qua đó tạo thêm nguồn thu cho ngân sách đồng thời thúc đẩy cho tăng trưởng kinh tế”, ông Thắng nói.