Giao dịch thương mại quốc tế: Thận trọng để tránh rủi ro

Trong năm 2015, 2016, DN ngành thủy sản xuất khẩu mất 8 tỷ USD vì bị lừa khi giao dịch thương mại quốc tế.

DN dính bẫy lừa tại nhiều thị trường

Càng về cuối năm, các giao dịch thương mại quốc tế ngày càng gia tăng, chính bởi vậy, giới chuyên gia khuyến cáo, đối với các DN xuất khẩu Việt Nam, quan trọng nhất là phải nắm vững được thông tin đối tác, nắm vững được các điều khoản của hợp đồng giao dịch để tránh vấp phải rủi ro bị đối tác nước ngoài lừa đảo.

Bộ Công thương cho biết, thời gian gần đây, nhiều DN Việt Nam tìm kiếm các nhà sản xuất, xuất khẩu Thái Lan trên mạng internet và tiến hành giao dịch trong khi chưa xác minh đầy đủ thông tin về đối tác.

Đáng chú ý, nhiều DN chỉ nhìn thấy lợi nhuận trước mắt, hợp đồng béo bở mà sẵn sàng đưa ra quyết định làm ăn với các đối tác này.

Lợi dụng tâm lý này, nhiều DN Thái Lan lừa tiền đặt cọc của các nhà nhập khẩu Việt Nam và không chịu giao hàng.

Kết quả là DN Việt trắng tay, đối tác thì chuồn mất. Thương vụ Việt Nam tại Thái Lan cho biết, các giao dịch “ảo” gần đây chủ yếu rơi vào mặt hàng giấy A4.

Còn tại thị trường Mỹ, hiện tượng DN Việt bị lừa khi giao dịch thương mại với các đối tác tại nước này cũng không hiếm.

Chi nhánh thương vụ Việt Nam tại Houston (bang Texas, Mỹ) cho biết, mới đây đã nhận được một số đề nghị của DN Việt Nam hỗ trợ xử lý các vụ lừa đảo trong quá trình giao dịch thương mại tại vùng này.

Cụ thể, theo Chi nhánh thương vụ Việt Nam tại Houston, DN Việt (bên mua) phản ảnh, đã chuyển tiền vào tài khoản bên bán theo số tài khoản mà bên bán cung cấp qua email.

Tuy nhiên,thực tế đó là những tài khoản giả mạo. Hộp thư điện tử của bên bán bị kẻ lừa đảo đột nhập, rồi gửi thông tin giả mạo nhằm chiếm đoạt tiền của bên mua.

Như vậy, nhiều DN Việt đã phải “ngậm đắng” vì đã chót chuyển khoản vào một tài khoản “ma”.

Chi nhánh thương vụ Việt Nam tại Houston khuyến cáo, các DN Việt cần phải đặc biệt chú ý đến động thái xác minh lại thông tin với đối tác Mỹ trong giao dịch buôn bán.

Nếu là với các đối tác truyền thống, thấy bất kỳ sự thay đổi trong địa chỉ liên lạc, sự thay đổi về tài khoản ngân hàng, doanh nghiệp cần gọi điện liên lạc trực tiếp với đối tác để xác minh lại. Ngoài ra, những thông tin tài khoản giao dịch đáng ngờ cũng cần được chú ý.

Chi nhánh thương vụ Việt Nam tại Houston lấy ví dụ đã có trường hợp giao dịch với một công ty có trụ sở ở châu Âu nhưng tài khoản thanh toán lại ở Mỹ. Do đó, nếu là đối tác mới, việc xác minh lại càng quan trọng.

Trong rất nhiều lĩnh vực, ngành thủy sản bị rủi ro nhiều nhất.

Cần tỉnh táo trong giao dịch

Theo nhận định của giới chuyên gia, rất nhiều lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam bị vấp phải rủi ro này.

Trong đó, lĩnh vực thủy hải sản là bị “dính” nhiều nhất. Theo Hiệp hội Chế biến xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), chỉ trong 2 năm 2015-2016, số tiền mà các DN xuất khẩu thủy sản bị mất do không thu hồi được nợ từ các công ty nước ngoài ước khoảng 8 tỷ USD.

Những hình thức gian lận thương mại và lừa đảo mà các DN dễ gặp nhất là không đọc kỹ các điều khoản trong hợp đồng, không điều tra cặn kẽ về thông tin về thương nhân nước ngoài.

Bên cạnh đó, hầu hết các DN đều không cảnh giác với yếu tố “giá bất thường” so với cung - cầu thị trường, chạy theo lợi nhuận nên ký kết hợp đồng thương mại quốc tế khá dễ dãi, không sàng lọc đối tác dựa trên những cơ sở xác tín hoặc bảo lãnh từ các ngân hàng quốc tế.

Nêu lên nguyên nhân của thực trạng này, TS Nguyễn Xuân Minh- trọng tài viên Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, nhiều vụ khiếu kiện thời gian gầy đây xuất phát từ nguyên nhân các DN Việt Nam thực hiện ký kết thương mại qua hệ thống thương mại điện tử nhưng không nắm vững thông tin hợp đồng với đối tác cũng như bản thân đối tác có đáng tin cậy để giao dịch hay không, không thực hiện các biện pháp đảm bảo thực hiện hợp đồng…. dẫn đến số lượng DN Việt bị đối tác nước ngoài lừa ngày càng gia tăng.

Để hạn chế những rủi ro trong thương mại quốc tế, giới chuyên gia khuyến cáo, các DN xuất khẩu của Việt Nam phải thay đổi các phương thức giao dịch, quan trọng nhất là các DN cần sử dụng những biện pháp phòng ngừa và phương thức thanh toán qua ngân hàng hay tổ chức tín dụng.

Trong mỗi giao dịch thương mại, thanh toán quốc tế đều phải đảm bảo 2 bước xử lý độc lập với điều kiện cả người soạn lệnh lẫn người phê duyệt phải kiểm tra các chi tiết thanh toán và xác thực yêu cầu thanh toán để đảm bảo không có sự giả mạo, lừa đảo.

Còn đối với những thanh toán tới đối tác mới hay lần đầu tiên giao dịch cần thêm một bước xác thực những thông tin tài chính, thông tin cá nhân và DN trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Ngoài ra, từ phía các DN cũng cần hoàn thiện hệ thống kế toán, kiểm soát chất lượng, hệ thống hợp đồng và lưu trữ hồ sơ. Khi xảy ra tranh chấp, cần sáng suốt lựa chọn pháp luật, cơ quan trọng tài, tòa án để bảo vệ lợi ích hợp pháp.