Gìn giữ thói quen treo lịch
Nhiều năm nay, việc mua lịch bloc, lịch treo tường vào dịp cuối năm đã không còn là thói quen phổ biến như trước. Có người nói, chỉ cần một cái chạm tay trên điện thoại thông minh là mọi thông tin hiện ra đầy đủ: ngày giờ, lịch âm - dương, ngày tốt xấu. Có người lại ngại treo lịch bloc vì “mỗi ngày xé một tờ, bỏ vào thùng rác thì tiếc mà để lại thì giấy rơi vãi, rác cả nhà”. Một số khác thì chọn cách chờ: chờ cơ quan, doanh nghiệp, đối tác nào đó tặng lịch thì treo, còn nếu không có cũng chẳng mua. Những lý do thoạt nghe rất “đời thường” ấy gộp lại khiến thị trường lịch Tết ngày một đìu hiu.
Nếu như trước đây, vào thời điểm cuối năm, không khí mua bán lịch Tết ở hầu khắp các tỉnh, thành đều khá xôn xao thì nay cảnh ấy đã thưa vắng hơn nhiều. Lịch vẫn được bày bán, xuất hiện cả trên sàn thương mại điện tử, nhưng người xem ít, người quyết định mua lại càng ít. Thị trường bán lẻ vì thế thu hẹp rõ rệt, số lượng nhập về của các địa phương cũng giảm dần theo nhu cầu.
Điều đáng nói là sự trầm lắng ấy không đồng nghĩa với việc lịch Tết nghèo nàn hay thiếu sức sáng tạo. Trái lại, trong bối cảnh người mua ngày càng chọn lọc, các đơn vị làm lịch buộc phải đi vào chiều sâu. Mẫu mã lịch hiện nay đa dạng hơn trước rất nhiều: từ lịch bloc truyền thống, lịch treo tường khổ lớn, lịch để bàn cho tới các bộ lịch nghệ thuật, lịch phong thủy, lịch chuyên đề. Kỹ thuật in ấn hiện đại, chất liệu giấy được chọn lọc kỹ, màu sắc hài hòa, thiết kế tinh tế, cho thấy nỗ lực không nhỏ của những người vẫn gắn bó với sản phẩm mang tính thời vụ nhưng đậm chất văn hóa này.
Đặc biệt, nội dung lịch ngày càng được chăm chút. Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin ngày tháng, nhiều bộ lịch được xây dựng như những ấn phẩm văn hóa thu nhỏ. Có bộ khai thác các tác phẩm văn học kinh điển như “Truyện Kiều” đưa từng câu thơ, từng hình ảnh minh họa vào từng tờ lịch. Có bộ giới thiệu các bảo vật quốc gia, danh thắng nổi tiếng, di sản văn hóa - lịch sử của đất nước... Mỗi ngày xé một tờ lịch, vì thế, không chỉ là theo dõi thời gian trôi qua, mà còn là một cách tiếp nhận tri thức, thưởng thức cái đẹp một cách chậm rãi.
Dẫu vậy, sự đầu tư ấy vẫn chưa đủ để kéo lại một thói quen đang mai một. Trong nhịp sống hiện đại, con người ngày càng quen với việc “xem thời gian” trên màn hình hơn là cảm nhận thời gian bằng những vật dụng hữu hình. Bloc lịch treo tường từ chỗ là vật dụng không thể thiếu trong mỗi gia đình, dần trở thành món quà biếu tặng mang tính nghi thức, hoặc một lựa chọn mang màu sắc hoài niệm. Thậm chí, có nghịch lý là nơi cần thì không có lịch, nơi có lại không dùng, dẫn đến cảm giác lãng phí và làm phai nhạt dần ý nghĩa ban đầu của việc treo lịch.
Thế nhưng, nếu nhìn rộng hơn, lịch treo tường vẫn là một nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt. Một bộ lịch mới được treo lên vào những ngày cuối năm hay đầu xuân không chỉ để xem ngày, mà còn là dấu mốc chuyển giao giữa cũ và mới. Lịch hiện diện trong không gian sống suốt cả năm, gắn với nhịp sinh hoạt của gia đình, với bữa cơm, những buổi sáng thức dây, góc làm việc, quầy hàng nhỏ… Treo lịch cũng là cách con người ý thức rõ hơn về dòng chảy của thời gian, về việc mỗi ngày trôi qua đều đáng được trân trọng.
Có lẽ, trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc giữ thói quen treo lịch Tết không còn xuất phát từ nhu cầu tiện ích, mà từ lựa chọn văn hóa. Giữ lại một bộ lịch giấy trong nhà là giữ lại một nhịp sống chậm, một nếp sinh hoạt đã từng rất quen thuộc. Và biết đâu, chính từ những thói quen tưởng chừng nhỏ bé ấy, không khí Tết - với đầy đủ ý nghĩa của sự sum vầy, khởi đầu và hy vọng - sẽ còn được neo giữ lâu hơn trong đời sống hôm nay.
