Gỡ rào cản cho kinh tế tư nhân – Giao trọng trách, trao kỳ vọng

"Nút thắt" cần tháo gỡ

Theo PGS.TS Trần Đình Thiên, Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, vai trò của khu vực kinh tế tư nhân hiện nay đã được nhìn nhận khác trước.

“Ai cũng thừa nhận khu vực này là động lực tăng trưởng quan trọng nhất của nền kinh tế", ông Thiên đánh giá và cho rằng: “Tuy nhiên, thực lực và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp tư nhân vẫn còn khiêm tốn và đang đối mặt với nhiều rào cản".

Theo ông Trần Đình Thiên, nếu như cách đây vài năm khu vực tư nhân chỉ đóng góp khoảng 40 – 41% GDP, thì hiện tại, con số này đã vượt 50%. Tuy nhiên, phần đóng góp trực tiếp từ các doanh nghiệp tư nhân trong nước vẫn còn thấp, chỉ dao động quanh mức 10%, thấp hơn nhiều so với khu vực doanh nghiệp FDI (vốn đầu tư nước ngoài), hiện chiếm đến 22% GDP. Sự chênh lệch này phản ánh rõ ràng về năng lực nội sinh hạn chế của các doanh nghiệp trong nước.

Một trong những vấn đề được các diễn giả đặc biệt nhấn mạnh là sự phức tạp và chồng chéo của hệ thống pháp luật và chính sách. Bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP Hồ Chí Minh bày tỏ trăn trở: “Dù môi trường pháp lý đã có nhiều bước tiến tích cực, nhưng tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, thiếu minh bạch, chính sách thay đổi đột ngột vẫn đang là những rào cản nghiêm trọng cho doanh nghiệp.”.

Cùng quan điểm, TS. Trần Du Lịch, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế TP Hồ Chí Minh chỉ ra nguyên nhân gốc rễ đến từ tư duy chính sách. “Ban đầu, khu vực tư nhân gần như không được tham gia vào nền kinh tế. Sau đó là giai đoạn xin phép, rồi đến giai đoạn mở rộng đăng ký kinh doanh", TS. Trần Du Lịch nói.

Ông Lịch cho biết, mãi đến Luật Đầu tư 2014, doanh nghiệp mới được kinh doanh mọi ngành nghề mà pháp luật không cấm. Nhưng trên thực tế, họ vẫn bị trói bởi hàng loạt điều kiện kinh doanh rườm rà, chồng chéo.

Từ cơ chế "xin - cho" đến kiến tạo và phục vụ

Trước những khó khăn của doanh nghiệp, nhiều quan điểm cho rằng, cần một cuộc cách mạng toàn diện về thể chế và tư duy quản lý nhà nước.

Theo TS. Trần Du Lịch, điều kiện tiên quyết để thực hiện thành công các nghị quyết lớn như Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân là phải cải tổ bộ máy nhà nước theo hướng tinh gọn, minh bạch và hiệu quả. Ông Lịch đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của “bộ tứ nghị quyết”.

"Nghị quyết 57, 59, 66 và 68. Đây không chỉ là những văn bản chính sách riêng lẻ, mà cần được nhìn nhận là một chỉnh thể chiến lược nhất quán, dẫn dắt toàn bộ tiến trình cải cách thể chế kinh tế. “Nếu triển khai đồng bộ, chúng ta sẽ có một nhà nước thực sự kiến tạo và phát triển”, ông Lịch nói.

TS. Trần Đình Thiên cũng đồng tình rằng đã đến lúc "mở hết cỡ" cho kinh tế tư nhân. “Những cơ chế pháp lý và chính sách cũ kỹ, lỗi thời cần được loại bỏ. Cần thiết lập một hệ thống mới – hiện đại và phù hợp – để khu vực tư nhân có cơ hội phát triển bền vững.”.

Theo ông Thiên, không thể tiếp tục áp dụng tư duy "quản không được thì cấm" vốn đã kìm hãm sức bật của doanh nghiệp suốt nhiều năm.

Ông Trần Đình Thiên nhấn mạnh: “Phải phát triển đồng bộ các loại thị trường, từ thị trường vốn, đất đai, lao động đến công nghệ, để đảm bảo rằng doanh nghiệp tư nhân có đầy đủ công cụ và môi trường thuận lợi để vươn lên".