Gỡ rào cản nguồn nhân lực chất lượng cao

Rào cản

Việt Nam đang trong giai đoạn dân số vàng, với khoảng 54% dân số ở độ tuổi lao động, trong đó lực lượng lao động rất trẻ và dồi dào. Tuy nhiên, nguồn nhân lực có trình độ kỹ thuật, có tay nghề cao còn hạn chế cả về số lượng và trình độ. Đây chính là trở ngại lớn đối với các doanh nghiệp (DN) hoạt động trong ngành cơ khí, chế biến chế tạo, thiết bị linh phụ kiện điện, điện tử...

Phân tích về vấn đề này, ông Cao Văn Bình - Quyền Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp, Cục Công nghiệp (Bộ Công thương) cho biết, tình trạng thiếu nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn và tay nghề cao đã khiến nhiều DN tốn không ít nguồn lực, chi phí. Bởi, các DN sau khi tuyển dụng xong thì hầu như đều phải đào tạo lại nhân lực đã tuyển dụng để phù hợp với trình độ chuyên môn và mục tiêu sản xuất kinh doanh của mình.

Ông Bình cho biết, gần đây, Cục Công nghiệp, Bộ Công thương giao Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghiệp triển khai các chương trình hỗ trợ DN, trong đó có việc đào tạo nâng cao nguồn nhân lực. “Theo đó, hàng trăm chuyên gia, kỹ sư đã được đào tạo để giúp DN nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, tuy nhiên, con số này là rất nhỏ trong khi số lượng nhân sự mà ngành cần là rất lớn” – ông Bình nói.

Với ngành điện tử, vấn đề chất lượng nguồn nhân lực cũng vô cùng quan trọng. Theo ông Phùng Anh Tuấn - Phó Giám đốc Công ty cổ phần Manutronic Việt Nam, có nhiều yêu cầu, tiêu chuẩn đặt ra với DN ngành điện tử. Theo đó, nhân lực chất lượng cao là bài toán sống còn cho DN nếu muốn tham gia vào chuỗi. Bởi theo xu hướng về chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu và Việt Nam đang là một trong những điểm đến vô cùng hấp dẫn của tất cả các DN và các tập đoàn trên thế giới trong xu hướng chuyển dịch này. Sự chuyển dịch này vừa tạo ra cơ hội và có cả thách thức, trong đó là sự đáp ứng được những yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng cao từ phía đối tác.

Ông Tuấn nêu rõ: Để đáp ứng được điều này DN phải có được một nguồn lực nhất định để tiếp nhận khoa học kỹ thuật, tiếp nhận và chuyển giao những công nghệ mà các tập đoàn chuyển dịch sang Việt Nam. Do vậy, nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những giá trị cốt lõi có thể quyết định sự thành công, nắm bắt được những cơ hội.

Hóa giải những điểm “vênh”

Nhiều ý kiến cho rằng, chất lượng và số lượng nguồn nhân lực ở Việt Nam đang tồn tại 2 điểm vênh nhau. Phân tích về điều này, TS Kiều Xuân Thực - Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội cho hay, đầu tiên là vênh về số lượng, có thể là sinh viên tốt nghiệp ít nhưng nhu cầu của DN nhiều, dẫn đến DN khó trong việc tuyển dụng lao động, hoặc là chiều ngược lại sinh viên tốt nghiệp nhiều nhưng thời điểm đấy nhu cầu của DN ít, dẫn đến tình trạng dư thừa. Thứ nữa là vênh về chất lượng, đó là câu chuyện sinh viên tốt nghiệp có thể chưa có hoặc là chưa đạt một số năng lực, phẩm chất mà DN mong muốn...

Để hóa giải những điểm “vênh” này, ông Thực cho rằng, phải có sự vào cuộc từ cả DN và cơ sở đào tạo. Theo đó, cơ sở đào tạo cần đẩy mạnh kết nối với DN trong toàn bộ quá trình xây dựng, vận hành chương trình đào tạo, giúp tăng tỷ lệ sinh viên có việc làm sau tốt nghiệp ở mức cao...

Có thể thấy, cùng với sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, những vấn đề về chất lượng nguồn nhân lực cũng được đặt ra vô cùng cấp bách. Nhiều ý kiến cho rằng, để giải quyết bài toán chất lượng nhân lực cho lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, yếu tố kết nối giữa cơ sở đào tạo với DN và xã hội là hết sức quan trọng. Theo đó, cần xây dựng cơ chế, ưu đãi khuyến khích, thúc đẩy liên kết giữa cơ sở đào tạo và DN, gắn kết giáo dục nghề nghiệp với thị trường lao động và tăng cường sự tham gia của DN trong hoạt động giáo dục nghề nghiệp, sớm hóa giải các thách thức về nguồn nhân lực, góp phần phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Cùng với đó, cần quy hoạch lại tổng thể để phân bố và xác định quy mô không gian phát triển công nghiệp theo địa phương, vùng miền, qua đó tái cơ cấu và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất của chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu. Đồng thời, cần thêm các chính sách tạo điều kiện cho DN Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng. Từ đó, lực lượng lao động cũng được đào tạo chuyên sâu và có kỹ năng tốt hơn...