Góp ý sửa đổi bổ sung một số điều Bộ luật Hình sự

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Trần Thanh Mẫn phát biểu kết luận Hội nghị.

Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 được Quốc hội khoá XII, kỳ họp thứ 10 thông qua ngày 27/11/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2016. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện Nghị quyết số 109/2015/QH13 của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật hình sự (BLHS), các cơ quan hữu quan đã phát hiện và phản ánh về một số sai sót về kỹ thuật trong Bộ luật. Do vậy, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết lùi hiệu lực thi hành Bộ luật Hình sự năm 2015.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIII đã chỉ đạo Ủy ban Tư pháp chủ trì phối hợp với Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan hữu quan khác tiến hành rà soát tổng thể toàn bộ các quy định của BLHS số 100/2015/QH13 để phát hiện những sai sót và đề xuất phương án khắc phục nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất BLHS trong thực tiễn.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của BLHS năm 2015 liên quan đến 93 điều của BLHS, gồm 12 điều thuộc Phần Những quy định chung và 81 điều thuộc phần các tội phạm, trong đó có 45 điều chỉnh lý về kỹ thuật và 48 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật.

Sửa đổi, bổ sung một số điều khoản thuộc Phần những quy định chung của BLHS như sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến người chưa thành niên phạm tội; liên quan đến pháp nhân thương mại phạm tội nhằm tạo thuận lợi cho việc áp dụng trên thực tế, liên quan đến các tội phạm về ma túy.

Theo LS Đỗ Ngọc Thịnh - Chủ tịch Liên đoàn Luật sư VN, việc sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến các tội phạm về ma túy trong việc bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy mới xuất hiện vào BLHS còn tồn tại rất nhiêu ý kiến khác nhau trong vấn đề này.

Luồng ý kiến cho rằng, chính sách xử lý hình sự đối với các tội phạm về ma túy là rất nghiêm khắc, vì vậy, việc bổ sung chất ma túy, cây có chứa chất ma túy vào BLHS cần phải được cân nhắc hết sức thận trọng.

Luồng ý kiến thứ hai thì ngoài việc bổ sung các cây, lá cụ thể mới xuất hiện trong thời gian gần đây mà ta đã biết rõ tên thì cũng cân bổ sung thêm quy định mang tính dự báo là “cây khác có chứa chất ma túy” để tạo điều kiện linh hoạt, thuận lợi trong việc xử lý tội phạm khi phát hiện một loại cây mới có chứa chất ma túy mà không cần phải sửa đổi, bổ sung BLHS.

Đối với việc sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 12 liên quan đến phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của người tư đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, ông Lê Minh Tâm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Luật gia Việt Nam cho rằng quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 về cơ bản đã thể hiện được chính sách hình sự đối với ngươi chưa thành niên phạm tội.

Vì vậy, Ban soạn thảo cần hết sức cân nhắc khi sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 12 liên quan đến phạm vi chịu trách nhiệm hình sự của ngươi từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi.

Có thể do quá nhấn mạnh đến tính nhân đạo hoặc chưa có sự tách bạch về độ tuổi của người chưa thành niên phạm tội mà các quy định thể hiện việc xử lý quá nhẹ đối với hành vi phạm tội của người chưa thành niên.

Điều này có thể gây lo lắng về sự an toàn của xã hội cũng như hoài nghi về tính nghiêm minh của Bộ luật hình sự.

Theo GS.TS Trần Ngọc Đường qua những vấn đề mà thực tiễn đòi hỏi mà luật chưa đáp ứng như vấn đề về môi trường, đấu tranh phòng chống tham nhũng cần tính toán lại hình phạt từ hành vi đến hậu quả, cần phải bổ sung tiếp tục dựa vào những chính sách lớn mà quốc hội khóa XIII đã thông qua.

Đối với việc liệt kê các chất ma túy, theo GS Đường đa số ý kiến phải liệt kê các chất ma túy và khi xuất hiện các chất ma túy mới thì sẽ sửa đổi. Việc xác định tinh chất của ma túy là không cần thiết vì khoa học kỹ thuật của Việt Nam hiện chưa thể đáp ứng đủ.

Đối với một số tội hình sự như tội lạm dụng tín nhiệm, tội trốn thuế, tội sa thải người lao động trái pháp luật, theo GS Đường cần phải xem xét lại nếu hình sự hóa thì cần phải những hành vi nào và cần phải chặt chẽ hơn, đầy đủ hơn.

Cùng với đó đối với tội tham nhũng và môi trường cần quan tâm hơn nữa, cần phải tiếp tục rà soát và hoàn thiện hai lĩnh vực này.

Phát biểu kết luận tại Hội nghị, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Trần Thanh Mẫn ghi nhận những đóng góp ý kiến của các thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ pháp luật vào Bộ luật Hình sự.

Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Trần Thanh Mẫn mong thành viên hội đồng sẽ tiếp tục phát huy tâm huyết trí tuệ đóng góp vào nội dung của các luật qua đó góp phần hoàn thiện, bảo đảm áp dụng thống nhất Bộ luật Hình sự trong thực tiễn