Hậu quả khôn lường vì quá tin lời “cố vấn ảo”
Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ quen thuộc, giúp người dùng dễ dàng tiếp cận thông tin y tế chỉ trong vài giây. Tuy nhiên, việc tin tưởng tuyệt đối vào các “cố vấn ảo” hay những nguồn thông tin trôi nổi trên mạng đang khiến nhiều bệnh nhân tự ý ngừng hoặc thay đổi thuốc điều trị, khiến bệnh trở nặng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.
Bệnh viện Gia An 115 (TPHCM) vừa tiếp nhận nữ bệnh nhân 42 tuổi mắc đái tháo đường type 2 trong tình trạng mệt mỏi, khát nhiều, tiểu nhiều, đường huyết tăng cao vượt tầm kiểm soát. Trước đó, người bệnh có chỉ số đường huyết ổn định nhờ dùng thuốc đều đặn suốt hơn 6 tháng. Tuy nhiên, sau khi đọc thông tin trên mạng và hỏi “AI y tế”, bệnh nhân tin rằng chỉ cần ăn uống lành mạnh, giảm đường và tinh bột là có thể ngừng thuốc. Kết quả, chỉ sau vài tuần bỏ thuốc, đường huyết tăng vọt, suýt dẫn tới hôn mê do nhiễm toan ceton – một biến chứng cấp tính nguy hiểm có thể tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Không riêng trường hợp này, các bác sĩ cho biết tình trạng người bệnh tự ý ngừng thuốc hoặc thay đổi phác đồ điều trị theo thông tin “tư vấn trực tuyến” ngày càng phổ biến. Một bệnh nhân khác, 38 tuổi, bị rối loạn lipid máu, được kê thuốc statin để kiểm soát cholesterol. Tuy nhiên, sau khi đọc bài viết trên mạng cho rằng “uống thuốc Tây gây hại gan”, người này dừng thuốc và chuyển sang dùng thảo dược quảng cáo là “giảm mỡ máu tự nhiên”. Chỉ vài tháng sau, bệnh nhân xuất hiện đau ngực, khó thở, được chẩn đoán hẹp động mạch vành và thiếu máu cơ tim – hậu quả của việc bỏ thuốc điều trị.
Theo BSCKII. Trương Thiện Niềm – Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Gia An 115, trí tuệ nhân tạo và các công cụ y tế trực tuyến có thể mang lại nhiều lợi ích, như giúp người dân tiếp cận kiến thức y học phổ thông, tìm hiểu triệu chứng, chuẩn bị tâm lý khi đi khám. Tuy nhiên, AI không thể thay thế bác sĩ trong chẩn đoán và điều trị. Việc kê đơn và theo dõi điều trị đòi hỏi thăm khám lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng (máu, nước tiểu, chẩn đoán hình ảnh, điện tâm đồ…) và phải căn cứ trên thể trạng, cơ địa, tiền sử bệnh, tương tác thuốc – những yếu tố mà AI không thể đánh giá đầy đủ.
BS Niềm nhấn mạnh, việc ngừng hoặc thay đổi thuốc theo thông tin từ AI tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng. Với bệnh nhân đái tháo đường, việc ngừng thuốc như insulin hoặc metformin có thể khiến đường huyết tăng vọt, dẫn tới biến chứng cấp như hôn mê do nhiễm toan ceton hoặc biến chứng mạn tính trên thận, mắt, thần kinh. Với người bệnh tim mạch, dừng thuốc chống đông, thuốc hạ mỡ máu hay thuốc điều trị suy tim có thể làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc suy tim cấp. Còn với bệnh nhân tăng huyết áp, việc bỏ thuốc hoặc dùng sai liều có thể dẫn đến tăng huyết áp đột ngột, gây đột quỵ, suy thận hoặc tử vong.
“Không ít bệnh nhân tin rằng AI hiểu rõ bệnh của mình, trong khi thực tế, thông tin AI cung cấp chỉ mang tính khái quát, không phản ánh tình trạng cụ thể của từng người. Dùng thuốc là một khoa học, mỗi loại thuốc đều có liều lượng, tương tác và chống chỉ định riêng. Chỉ bác sĩ mới có đủ dữ liệu và trách nhiệm để điều chỉnh phác đồ điều trị,” BS Niềm nói.
Theo các chuyên gia, điều đáng lo ngại là cùng với sự phát triển của công nghệ, việc người bệnh “tự điều trị” theo hướng dẫn của các công cụ trực tuyến ngày càng phổ biến. Nhiều người thậm chí coi AI như “bác sĩ riêng” mà quên rằng công nghệ chỉ mang tính hỗ trợ – không có khả năng thay thế chuyên môn và kinh nghiệm y khoa.
Các bác sĩ khuyến cáo, người dân có thể sử dụng AI hoặc internet để tìm hiểu thông tin y tế tổng quan, nhưng tuyệt đối không được dựa vào đó để thay đổi thuốc, liều dùng hoặc ngừng điều trị mà không hỏi ý kiến bác sĩ. Khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường như đau ngực, khó thở, rối loạn ý thức, chảy máu không cầm, sốt cao hoặc khi chỉ số đường huyết, huyết áp vượt tầm kiểm soát, cần đến ngay cơ sở y tế.
