Hệ lụy từ mỏ cát Đại An (Thanh Hóa) - Bài cuối: Nhiều sai phạm cần xử lý

Ngày 6/7/2018, UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản số 214 cho phép Công ty TNHH Dịch vụ - Thương mại Đại An (DN Đại An) được khai thác cát làm vật liệu xây dựng và thuê đất tại xã Thành Mỹ và xã Thành Vinh với diện tích mỏ gần 13.939m2 gồm 3 khu vực. Trong đó, khu vực 1 và 2 nằm tại xã Thành Mỹ, có diện tích tổng cộng gần 8.000m2. Khu vực 3 thuộc xã Thành Vinh, có diện tích 6.000m2. Khối lượng khoáng sản được phép khai thác là 23.278m3, công suất khai thác là 12.092m3/năm. Thời hạn khai thác 3 năm, kể từ ngày được cấp phép. Trong mục này, có nêu rõ, chỉ được khai thác trong mùa khô, từ ngày 15/11 năm trước đến ngày 15/5 năm sau.

Đến ngày 18/8/2021, UBND tỉnh Thanh Hóa có giấy phép số 158 gia hạn cho mỏ cát của DN Đại An thêm 2 năm 8 tháng với diện tích mỏ, công suất khai thác như cũ, đồng thời yêu cầu đơn vị này tiếp tục thực hiện đúng quy định tại giấy phép số 214 vào năm 2018 trước đó. Theo quy định tại 2 giấy phép trên, DN Đại An chỉ được khai thác cát từ ngày 15/11 năm trước đến ngày 15/5 năm sau. Tuy nhiên, theo ghi nhận thực tế tại mỏ, mọi chuyện lại không hề diễn ra như vậy.

Cụ thể, vào ngày 28/9 và ngày 14/10, tại khúc sông Bưởi gần mỏ cát, chúng tôi ghi nhận tàu đang hút cát giữa lòng sông. Theo quan sát, các thuyền này có hệ thống sàng lọc, chỉ lấy cát, còn sỏi và đá cùng các tạp chất khác được thải lại ngay xuống sông. Sau khi hút đầy, các thuyền chở cát trở về và bơm lên bãi tập kết của DN Đại An. Có 2 vòi bơm cát từ thuyền lên, nước cát sẽ chảy ra 1 rãnh nhỏ rồi quay ngược lại với dòng sông, không qua bất kỳ một quy trình lắng lọc nào. Quan sát từ trên cao, chúng tôi cũng nhận thấy mỏ này không hề có tường bao, không có hệ thống thu gom nước thải.

Tại bãi tập kết, luôn có 2 máy xúc loại lớn hoạt động và nhiều xe tải trọng lớn đang chực chờ để lấy hàng. Do mỏ này không có trạm cân nên các xe tải sau khi được múc đầy cát rồi đi nhanh khỏi mỏ qua con đường dân sinh dài khoảng 500m nối từ bờ sông ra tỉnh lộ 523. Quá trình di chuyển, các xe này kéo theo bụi mù mịt. Cũng do lượng xe tải trọng lớn từ mỏ này đi lại nhiều nên phá hỏng đường sá, khiến người dân bức xúc.

Anh Bùi Quyết Thắng - người dân trú thôn Quyết Thắng, xã Thành Vinh, huyện Thạch Thành (có nhà ngay trên trục đường xe tải chở cát đi qua) cho biết: Các xe này thường xuyên chạy cả ngày lẫn đêm, kéo theo bụi bặm, phá nát đường dân sinh. “Tối họ chạy nhiều hơn sáng, mỗi lần đi qua nhà tôi là hú còi, phóng nhanh khiến bụi bay hết vào nhà. Con đường dân sinh này người dân đóng góp để làm, thế mà chỉ được một thời gian xe tải đi lại đã phá hết. Mấy nhà có trẻ con với người già ở đây, lúc nào cũng phải khóa cổng vì sợ mất an toàn” - anh Thắng bức xúc.

Ngoài những vấn đề kể trên, tại mỏ cát Đại An thuộc DN Đại An còn vi phạm về bến bãi tập kết. Cụ thể DN này đã và đang tập kết cát trái phép trên đất nông nghiệp suốt 3 năm qua. Mặc dù sai phạm diễn ra lâu như vậy, nhưng mãi đến ngày 1/9/2022, UBND xã Thành Vinh mới có biên bản xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực đất đai đối với ông Tống Quang Quỳnh - người đại diện của DN Đại An về hành vi chuyển đổi đất trồng cây hàng năm sang đất phi nông nghiệp tại khu vực nông thôn không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép.

Theo quan sát, bãi tập kết cát trái phép này có diện tích lên tới vài trăm mét vuông, đây là bãi tập kết đã gây ảnh hưởng đến đất canh tác, khiến gia đình ông Nguyễn Văn Chín (đã đề cập tại bài trước) không thể trồng nổi hoa màu.

Trao đổi với chúng tôi, ông Bùi Văn Thịnh - Chủ tịch UBND xã Thành Vinh cho biết: DN Đại An tập kết cát trái phép trên đất nông nghiệp là đúng thực tế. “Đối với bãi tập kết xã cũng đã làm việc và đang yêu cầu DN có biện pháp khắc phục” - ông Thịnh trả lời.

Đối với các vấn đề bãi cát của DN Đại An không có hệ thống thu gom nước thải, không tường bao, không trạm cân, ông Nguyễn Văn Tư - Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Thạch Thành cho biết, trước đó, UBND huyện đã lập đoàn kiểm tra các nội dung trên, tuy nhiên, hiện kết quả kiểm tra như thế nào đoàn kiểm tra chưa báo cáo lại.