Hội Hoan (Lạng Sơn): Dự án 6 – Chương trình MTQG 1719 góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc
Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (Chương trình MTQG 1719) đang từng bước tạo ra những chuyển biến tích cực tại nhiều địa phương, trong đó có xã Hội Hoan, tỉnh Lạng Sơn. Bên cạnh việc đầu tư hạ tầng, cải thiện sinh kế và nâng cao đời sống Nhân dân, chương trình còn thể hiện dấu ấn rõ nét trong công tác bảo tồn, khôi phục và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, coi văn hóa là nền tảng tinh thần và là nguồn lực cho phát triển bền vững.
Sống lại nhiều giá trị có nguy cơ mai một
Trong dòng chảy của đời sống hiện đại, không ít di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào dân tộc thiểu số tại xã Hội Hoan, tỉnh Lạng Sơn từng đứng trước nguy cơ mai một. Những làn điệu then, tiếng đàn tính, điệu múa chầu hay múa sư tử mèo – vốn gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của đồng bào Tày, Nùng – có thời điểm chỉ còn được lưu giữ trong ký ức của các nghệ nhân cao tuổi, thiếu điều kiện trao truyền bài bản cho thế hệ trẻ.
Thực hiện Dự án 6, Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch, Chương trình MTQG 1719, thời gian qua, UBND xã Hội Hoan đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực nhằm gìn giữ, trao truyền các loại hình di sản văn hóa phi vật thể trong cộng đồng. Tiêu biểu là việc tổ chức các lớp truyền dạy hát then, đàn tính, múa chầu và múa sư tử mèo trong năm 2025.
Cụ thể, lớp truyền dạy hát then, đàn tính, múa chầu thu hút 62 học viên là học sinh Trường PTDTBT THCS Nam La và Trường PTDTBT THCS Hội Hoan, do Nghệ nhân Ưu tú Hoàng Thị Thúy (thôn 2 Na Sầm) trực tiếp giảng dạy. Bên cạnh đó, lớp múa sư tử mèo do Nghệ nhân Hà Văn Thắng – người am hiểu sâu sắc nghệ thuật múa sư tử dân gian của đồng bào Tày, Nùng – truyền dạy, với sự tham gia của hơn 30 học viên là thanh thiếu niên trên địa bàn xã.
Trong 30 buổi học, các học viên lớp hát then, đàn tính, múa chầu được tiếp cận những kiến thức cơ bản về nguồn gốc, ý nghĩa của then Tày; làm quen với giai điệu, nhịp điệu, tiết tấu, các làn điệu then phổ biến, đồng thời rèn luyện kỹ năng đánh đàn tính và thực hành múa chầu. Thông qua quá trình học tập, nhiều em học sinh dần hình thành niềm yêu thích, sự tự hào và ý thức gìn giữ di sản văn hóa của dân tộc mình.
Chia sẻ sau các buổi học, nhiều học sinh cho biết, việc được trực tiếp học tập cùng các nghệ nhân giúp các em hiểu sâu hơn giá trị của hát then, đàn tính, đồng thời nắm được những kỹ năng cơ bản để có thể vận dụng vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ tại trường học và cộng đồng.
Đối với lớp múa sư tử mèo, các học viên được nghệ nhân hướng dẫn tỉ mỉ từng động tác, kỹ thuật biểu diễn cũng như ý nghĩa của mỗi phần trong bài múa. Sau khóa học, các em có thể thực hành tương đối hoàn chỉnh các trò diễn múa sư tử, hứa hẹn trở thành lực lượng nòng cốt tham gia biểu diễn trong các dịp lễ hội, sự kiện tại địa phương, góp phần gìn giữ và phát triển loại hình di sản văn hóa đặc sắc của đồng bào Tày, Nùng. Đây cũng là tiền đề quan trọng để từng bước hình thành sản phẩm văn hóa – du lịch phục vụ Nhân dân và du khách khi đến với Hội Hoan.
Ông Lê Đình Phước, Trưởng phòng Văn hóa – Xã hội xã Hội Hoan cho biết, việc tổ chức các lớp truyền dạy từ nguồn vốn Dự án 6, Chương trình MTQG 1719 nhằm phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng những hạt nhân văn hóa, văn nghệ có năng khiếu, tạo nguồn lực lâu dài cho phong trào văn hóa, văn nghệ quần chúng trên địa bàn xã.
Làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân.
Một điểm nổi bật của các hoạt động thuộc Dự án 6 tại Hội Hoan là đội ngũ giảng dạy đều là những nghệ nhân tiêu biểu, gắn bó lâu năm với di sản văn hóa địa phương. Chính sự am hiểu sâu sắc, tâm huyết và kinh nghiệm thực hành của các nghệ nhân đã giúp việc truyền dạy diễn ra sinh động, hiệu quả, bảo đảm tính nguyên gốc của di sản, đồng thời lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống trong cộng đồng.
Theo lãnh đạo UBND xã Hội Hoan, trước đây việc bảo tồn các loại hình văn hóa như hát then, đàn tính hay múa sư tử mèo chủ yếu dựa vào sự tự phát của người dân, thiếu kinh phí, thiếu điều kiện tổ chức bài bản và chưa có lực lượng kế cận. Từ khi Dự án 6 thuộc Chương trình MTQG 1719 được triển khai, công tác bảo tồn văn hóa đã được thực hiện có kế hoạch, có trọng tâm, trọng điểm, gắn với nhu cầu thực tiễn và định hướng phát triển du lịch cộng đồng của địa phương.
Thông tin thêm về việc triển khai Dự án 6, ông Đinh Long Xuyên, Chủ tịch UBND xã Hội Hoan cho biết, từ nguồn lực của chương trình, năm 2025 xã đã đầu tư, hỗ trợ xây dựng công trình Nhà văn hóa thôn Phai Nà; duy trì và phát triển các câu lạc bộ văn nghệ truyền thống; tổ chức 2 lớp truyền dạy di sản văn hóa phi vật thể; xây dựng tủ sách cộng đồng; hỗ trợ tổ chức Ngày hội cổ truyền Báo Slao (27/3); đồng thời tổ chức các hoạt động thể thao truyền thống, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của Nhân dân.
Thực tế cho thấy, việc lồng ghép bảo tồn văn hóa với phát triển kinh tế – xã hội theo tinh thần Chương trình MTQG 1719, đặc biệt là thông qua Dự án 6, đã góp phần nâng cao nhận thức của người dân, nhất là thế hệ trẻ, về trách nhiệm gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Qua đó, văn hóa không chỉ được “giữ gìn” mà còn được “đánh thức”, từng bước trở thành nguồn lực nội sinh, tạo động lực cho phát triển bền vững vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
