Homestay, nhà nghỉ không phép đua nhau mọc giữa vùng lõi Vườn Quốc gia Ba Bể

Thời gian gần đây xuất hiện ngày càng nhiều những homestay, nhà nghỉ cao tầng, đồ sộ, xây dựng không phép, nằm ngay chính giữa vùng lõi của Vườn Quốc gia Ba Bể (huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn).

Vườn Quốc gia Ba Bể là một vườn quốc gia, rừng đặc dụng, khu du lịch sinh thái của Việt Nam, với trung tâm là hồ Ba Bể. Vườn có hệ động vật rất phong phú, trong đó có nhiều loài có giá trị, quý hiếm đã được Việt Nam và Quốc tế ghi vào Sách Đỏ. Ngoài ra, Vườn Quốc gia Ba Bể còn được biết đến với nhiều loài thực vật quý hiếm, như Nghiến, Đinh, Lim… cùng 182 loài lan, mà một số loài lan là đặc hữu, chỉ phát hiện thấy duy nhất ở vùng này.

Năm 1996, Vườn Quốc gia Ba Bể được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Tới năm 1997, Vườn Quốc gia Ba Bể được Ủy ban UNESCO Việt Nam đề nghị với Tổ chức UNESCO thế giới công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.

Vậy nhưng, gần đây, tình trạng xây dựng trái phép homestay, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú phục vụ mục đích du lịch cộng đồng, diễn ra tràn lan ngay giữa vùng lõi Vườn Quốc gia Ba Bể, tác động tiêu cực, cũng như phá vỡ hệ sinh thái, cảnh quan xung quanh hồ Ba Bể.

Đơn cử như tại thôn Pác Ngòi nằm ngay sát hồ Ba Bể. Trước đây thôm Pác Ngòi vẫn được du khách gần xa biết đến với những nếp nhà sàn của người Tày và là điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng. Khách du lịch đến đây được hòa mình vào khung cảnh và nét văn hóa độc đáo của người dân bản địa.

Nhưng vài năm gần đây, những mái nhà sàn ngày càng ít đi, thay vào đó là nhiều nhà nghỉ cao tầng, homestay… xây bằng xi măng, cốt thép kiên cố, mọc lên. Chỉ hai năm đổ lại đây, thôn Pác Ngòi mọc lên hàng chục ngôi nhà đồ sộ kiểu này. Gần như tất cả ngôi nhà này đều không được cấp phép xây dựng.

Hay như ở thôn Bó Lù (thuộc xã Nam Mẫu), hàng loạt những dãy nhà nghỉ, homestay, hàng quán mọc lên san sát, ngay mép hồ Ba Bể. Qua tìm hiểu, thì từ chỗ chỉ có vài hộ vi phạm, đến nay tình trạng này ngày càng phức tạp hơn.

Và theo nhẩm tính của chúng tôi, cả xã Nam Mẫu hiện có hơn 100 ngôi nhà và các hàng quán xây dựng trái phép. Không ít ngôi nhà ở đây lấn chiếm, xây dựng trên đất nông nghiệp, đất rừng và đất phục hồi sinh thái của Vườn Quốc gia Ba Bể. Vì là trái phép, theo quy định của pháp luật, đương nhiên những ngôi nhà như thế này sẽ bị phá bỏ. Trên thực tế, những dãy nhà nghỉ, homestay… đi vào hoạt động, kinh doanh sinh lời đã lâu, nhưng hiện vẫn chưa có trường hợp xây dựng trái phép nào bị cưỡng chế, phá dỡ.

Theo ông phản ánh của Ngôn Cảnh Toàn, người xã Nam Mẫu: Trước đây làng ông toàn nhà sàn, còn bây giờ các hộ đua nhau xây nhà bằng bê tông cốt thép, chả theo kiểu cách mẫu mà gì cả, theo tự phát. Cho nên làm cho ảnh hưởng làng bảo tồn, bằng chứng là du khách miền Nam ra, hay khách Tây lui tới tham quan, thì họ đều không thích đâu. Vậy đề nghị cần có quy hoạch cụ thể, khu nào đuộc xây dựng khách sạn, homestay, hay khu nào phải giữ nguyên nhà sàn… Và khi phải phải xin phép những cơ quan nào.

Qua khảo sát, sở dĩ xảy ra tình trạng xây dựng không phép ồ ạt như hiện nay quanh hồ Ba Bể, là do nhu cầu tăng nhanh để phục vụ du lịch. Chính vì vậy mà người dân bất chấp quy định, xây dựng trái phép tràn lan. Và đáng lo ngại hơn, là không chỉ có người dân bản địa xây nhà trái phép phát triển du lịch, mà một số cá nhân ở nơi khác cũng đến mua đất, xây dựng khách sạn, homestay, nhà nghỉ… để kinh doanh.

Chia sẻ về thực trạng nêu trên, ông Nguyễn Văn Hà, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch tỉnh Bắc Kạn, cho biết: Tình trạng xây dựng các cơ sở lưu trú phục vụ du lịch cộng đồng, như hiện nay quanh khu vực hồ Ba Bể, thì sẽ phá vỡ cảnh quan, hệ sinh thái và ảnh hưởng đến du lịch truyền thống.

Trong khi đó, theo lời một lãnh đạo thuộc Vườn Quốc gia Ba Bể, hiện khu vực trên nằm dưới sự quản lý của nhiều đơn vị. Do vậy mà Vườn Quốc gia Ba Bể bị xâm hại nên cũng rất khó trong việc xử lý. Vị lãnh đạo này cũng thừa nhận, tình trạng xây dựng trái phép không chỉ phá vỡ cảnh quan, kết cấu không gian khu di tích, mà còn làm ảnh hưởng tới môi trường của Vườn Quốc gia Ba Bể. Còn với những công trình sai phạm trong phạm vi Vườn Quốc gia Ba Bể quản lý, lãnh đạo Vườn đã có văn bản gửi UBND xã, UBND huyện đề nghị xử lý theo đúng quy định.

Nhằm làm rõ nhưng thông tin nêu trên, chúng tôi liên hệ làm việc với ông Triệu Anh Chư, Chánh văn phòng UBND huyện Ba Bể. Tuy nhiên, đã nhiều ngày trôi qua, chúng tôi vẫn chưa nhận được bất kỳ một thông tin nào liên quan tới tình trạng xây dựng trái phép diễn ra ngay tại vùng lõi Vườn Quốc gia Ba Bể. Ngoài những câu nói qua điện thoại, khất lần “chúng tôi đang xếp lịch, sẽ trả lời sau”.

Hiện vùng lõi Vườn Quốc gia, khu vực quanh hồ Ba Bể vẫn tiếp tục bị xâm hại, những homestay, nhà nghỉ, khách sạn… trái phép, vẫn mọc lên. Chính quyền chức năng cần mạnh tay, vào cuộc xử lý dứt điểm những sai phạm và đề ra những giải pháp nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống, cùng những phương án phát huy được thế mạnh du lịch sinh thái của Vườn quốc gia Ba Bể, đồng thời không làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái của vườn.