Hy vọng mới về nhà ở xã hội

Theo quy định của Luật Nhà ở 2023, điều kiện cư trú khi mua nhà ở xã hội (NOXH) được bãi bỏ từ ngày 1/8. Cụ thể, Điều 78 của luật này quy định về điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH không còn yêu cầu điều kiện cư trú, chỉ nêu một số điều kiện về nhà ở và thu nhập.

Tại Nghị định số 100/2024, Chính phủ đã quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở về phát triển và quản lý NOXH. Trong đó, quy định rõ điều kiện được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH. Đáng chú ý, về thu nhập, Nghị định quy định rõ điều kiện với các đối tượng gồm: người thu nhập thấp tại khu vực đô thị; công nhân, người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong và ngoài khu công nghiệp; cán bộ, công chức, viên chức. Trường hợp người đứng đơn là người độc thân, cần có thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 15 triệu đồng. Trường hợp người đứng đơn đã kết hôn, người đứng đơn và vợ (chồng) của người đó có tổng thu nhập hàng tháng thực nhận không quá 30 triệu đồng.

Thời gian xác định điều kiện về thu nhập của 2 trường hợp trên là trong 1 năm liền kề, tính từ thời điểm đối tượng nộp hồ sơ hợp lệ cho chủ đầu tư để đăng ký mua, thuê mua NOXH. Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được đơn đề nghị xác nhận, UBND cấp xã thực hiện việc xác nhận điều kiện về thu nhập trong 1 năm liền kề.

Theo Điều 76 Luật Nhà ở 2023 thì có 12 đối tượng được mua NOXH nếu đáp ứng các điều kiện.

Có thể nói, điều kiện, đối tượng người được mua NOXH đã thông thoáng. Tuy nhiên, vướng mắc là ở các địa phương khó bố trí quỹ đất xây dựng NOXH và lãi suất vay đối với các doanh nghiệp tham gia phát triển NOXH.

Thực tế cho thấy, tại các đô thị, quỹ đất phát triển NOXH ít và thường là cách xa trung tâm, không thuận lợi cho công việc, sinh hoạt của người được thụ hưởng chính sách này. Nhà ở thương mại (bán giá cao) được bố trí tại những vị trí thuận lợi, vì thế NOXH bị “đẩy” ra xa. Đã có địa phương NOXH bị “ế” là do vậy. Bên cạnh đó, lãi suất cho doanh nghiệp vay xây dựng NOXH cũng cao, khiến các chủ đầu tư ngần ngại. Chủ trương lãi suất hỗ trợ 120.000 tỷ đồng của Chính phủ để phát triển 1 triệu căn hộ NOXH vẫn chưa được hưởng ứng, chủ yếu là do lãi suất vẫn cao.

Theo đại diện Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), cho đến hết tháng 6/2024, gói tín dụng này mới giải ngân được 1.344 tỷ đồng; mới có 34/63 tỉnh, thành công bố 78 dự án NOXH thuộc đối tượng được vay gói tín dụng này. Đáng chú ý, chủ đầu tư phát triển NOXH cũng như người thuộc diện được mua NOXH vay vốn rất thấp: chủ đầu tư mới vay 1.295 tỷ đồng và người vay mua nhà 4,9 tỷ đồng. Theo đánh giá của Bộ Xây dựng, lãi suất gói vay ưu đãi này vẫn cao, trong khi thời gian cho vay ngắn nên chưa thu hút được các doanh nghiệp, người dân vay vốn.

Như đã nói, với việc cùng lúc áp dụng 3 luật liên quan tới bất động sản từ 1/8/2024 (gồm Luật Đất đai 2024, Luật Nhà ở 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023) và nhiều chính sách ưu đãi, đã đem đến nhiều hy vọng hơn cho người dân cũng như doanh nghiệp xây dựng NOXH. Tuy nhiên, để thành tựu sớm đến hơn, thì 2 nút thắt lớn cần tiếp tục được tháo gỡ. Đó là: Thứ nhất, tiếp tục hạ lãi suất vốn vay và kéo dài thời gian vay ưu đãi trước khi “thả nổi” cho cả người mua NOXH lẫn doanh nghiệp xây dựng NOXH. Thứ hai, chính quyền các địa phương cần tạo điều kiện về quỹ đất xây dựng NOXH.

Cũng cần nhắc lại, Quyết định 338 của Thủ tướng Chính phủ ngày 3/4/2023 phê duyệt Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030". Trong đó, mục tiêu đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Trong đó, giai đoạn 2021-2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn; giai đoạn 2025-2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.

Như vậy, tiến độ thực hiện là rất chậm, khi tới cuối tháng 5/2024 mới có 75 dự án hoàn thành với số lượng gần 40 nghìn căn hộ NOXH, theo Bộ Xây dựng.