Iran bác bỏ đề nghị thỏa thuận hạt nhân mới: Trung Đông căng thẳng

Tổng thống Iran Hassan Rouhani phát biểu trên kênh truyền hình. Ảnh: Reuters.

Thỏa thuận hạt nhân có nguy cơ đổ vỡ

Thủ tướng Anh Boris Johnson, người từng khen ông Trump là người kiến tạo thỏa thuận vĩ đại, trong hôm 14/1 vừa qua đã kêu gọi ông Trump thay thế Thỏa thuận hạt nhân Iran năm 2015 bằng một thỏa thuận mới để đảm bảo Tehran không sở hữu vũ khí hạt nhân. Ông Trump sau đó đồng tình với ông Johnson rằng một “thỏa thuận Trump” nên thay thế Thỏa thuận hạt nhân hiện tại.

Trong một bài phát biểu trên truyền hình hôm 15/1, Tổng thống Rouhani đã yêu cầu Washington trở lại Thỏa thuận hạt nhân mà họ đã rút khỏi từ năm 2018.

Thảo thuận mà Iran đã ký cùng các cường quốc kêu gọi gỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào Iran để đổi lấy việc nước này hạn chế chương trình phát triển hạt nhân. Kể từ khi rút Mỹ khỏi Thỏa thuận hạt nhân, ông Trump đã ra lệnh áp đặt trở lại các đòn cấm vận với Iran, hủy hoại nền kinh tế nước này.

Tehran nói họ muốn duy trì Thỏa thuận nhưng không thể làm vậy nếu như không nhận được lợi ích kinh tế như đã được hứa hẹn. Họ đang dần dần rút khỏi một số cam kết trong Thỏa thuận này, điều khiến Anh, Pháp và Đức lên tiếng cáo buộc vi phạm các điều khoản.

“Vị Thủ tướng ở London, tôi không biết ông ta nghĩ gì nữa. Ông ấy nói rằng hãy gạt Thỏa thuận hạt nhân ra một bên để ông Trump hành động” - ông Rouhani nói - “Nếu các bạn đưa ra bước đi sai lầm, nó sẽ gây tổn hại cho bạn. Hãy chọn lối đi đúng đắn. Lối đi đúng đắn đó là trở lại Thỏa thuận hạt nhân”.

Tổng thống Rouhani nói Iran có thể đảo ngược các bước đi trước đó của họ trong việc rút dần khỏi các điều khoản, miễn là các lệnh trừng phạt được gỡ bỏ.

Anh, Pháp và Đức đã kích hoạt một cơ chế gây tranh cãi đối với Thỏa thuận hạt nhân trong hôm thứ Ba vừa qua, trong đó cuối cùng có thể dẫn tới việc áp đặt lại các đòn trừng phạt của LHQ nhằm vào Tehran. Iran đã gọi động thái này là “sai lầm chiến lược”.

Các siêu cường châu Âu nói rằng họ buộc phải đưa ra hành động để tránh một cuộc khủng hoảng về phổ biến hạt nhân và tình trạng đối đầu căng thẳng ở Trung Đông. Ông Rouhani đã chỉ trích các nước châu Âu vì phá vỡ cam kết bảo vệ nền kinh tế Iran khỏi các đòn trừng phạt của Mỹ.

Trung Đông căng thẳng

Căng thẳng trong khu vực đã lên tới mức đỉnh điểm giữa các bên thù địch, kể từ sau khi Mỹ thực hiện vụ không kích giết hại tướng Qasem Soleimani của Iran tại sân bay Baghdad, Iraq hôm 3/1. Tehran sau đó trả đũa bằng đòn tấn công tên lửa nhằm vào các mục tiêu Mỹ ở Iraq.

Vụ tấn công không gây thương vong, nhưng chỉ vài giờ sau đó, quân đội Iran bắn nhầm một máy bay dân sự của Ukraine, Chính phủ Iran sau đó gọi đây là “lỗi con người”. Trong hôm 15/1, Văn phòng công tố Ukraine đã yêu cầu chính quyền Iran trả lại cho họ thiết bị hộp đen của máy bay bị bắn hạ hôm 8/1. Trong tuần này, một quan chức an ninh hàng đầu của Ukraine cho biết một điều tra viên cấp cao từ Iran dự kiến sẽ sớm thăm Ukraine và xác định xem liệu một phòng thí nghiệm ở Ukraine có phù hợp để xử lý về hộp đen hay không.

Trong bài phát biểu trực tiếp trên truyền hình, Tổng thống Rouhani nhắc lại rằng quan điểm của Iran là hòa bình có thể đến với khu vực Trung Đông chỉ khi Mỹ rút quân khỏi khu vực này.

“Binh sĩ Mỹ ngày nay không còn đảm bảo cho khu vực này... Chúng tôi muốn các bạn ra khỏi đây, nhưng không phải bằng chiến tranh. Chúng tôi muốn các bạn rời khỏi khu vực này một cách thông minh và đó cũng là lợi ích của các bạn”.