Kết nối một cửa quốc gia, một cửa ASEAN: Giảm chi phí, tăng cạnh tranh

Theo Tổng cục Hải quan, dù là quốc gia đi sau và còn gặp nhiều khó khăn, đến nay NSW kết nối được 6 bộ và trong thời gian tới sẽ mở rộng kết nối với Bộ VHTTDL, Bộ KHCN và Bộ TTTT. Việc kết nối sẽ tạo thuận lợi cho cộng đồng DN bởi thực hiện NSW, ASW sẽ tiết kiệm thời gian thông quan qua đó giảm chi phí cho xã hội.

Nói về những lợi ích do NSW đem lại, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn chia sẻ: Đây là một hệ thống cho phép xuất trình dữ liệu và thông tin một lần, xử lý thông tin và dữ liệu một lần đồng thời ra quyết định một lần cho việc giải phóng và thông quan hàng hóa. ASW sẽ kết nối tất cả các hệ thống NSW của các nước thành viên.

Bước đầu, NSW đã phát huy hiệu quả nhất định trong việc tạo thuận lợi cho cộng đồng DN, nhất là thủ tục đối với tàu biển xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh, khi Việt Nam đã thực hiện chính thức NSW tại các cảng biển quốc tế - tuyến vận tải có lưu lượng hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) lớn nhất cả nước. Việc kết nối thông tin về C/O (chứng nhận xuất xứ hàng hóa) có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng trong bối cảnh Việt Nam và các nước đang tham gia mạnh mẽ vào các Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương và đa phương.

Bởi trước đây, thực tế hoạt động của Hải quan Việt Nam cho thấy, khi cần xác minh C/O cho những trường hợp cụ thể, cơ quan Hải quan phải mất đến 2 hoặc 3 tháng mới nhận được phản hồi từ cơ quan chức năng của quốc gia cần xác minh. Thế nhưng, khi kết nối ASW, thông tin sẽ được trao đổi gần như tức thời. Điều này một mặt mang lại nhiều thuận lợi cho cộng đồng DN trong và ngoài nước, mặt khác sẽ góp phần giúp các nước nâng cao hiệu quả quản lý thông qua chống gian lận về xuất xứ để trốn thuế - ông Tuấn nói.

Theo Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn, thực hiện Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2015 của Chính phủ là phải giảm thời gian thực hiện thủ tục đối với hàng hóa XNK từ 21 ngày như trước năm 2014 xuống còn 13 ngày, 14 ngày. Như vậy, các bộ, ngành liên quan phải phấn đấu giảm thời gian thông quan được 7 đến 8 ngày. Và NSW là một trong những công cụ quan trọng để thực hiện.

Như vậy, nếu giảm được thời gian từ 7 đến 8 ngày, trung bình mỗi lô hàng DN sẽ giảm được khoảng 1.750 USD đến 2.000 USD tiền lưu kho, bãi.( Hiện nay, trung bình mỗi lô hàng phải lưu kho, lưu bãi mất chi phí mỗi ngày khoảng 250 USD). Và tính rộng ra với hàng triệu lô hàng xuất nhập khẩu mỗi năm thì số tiền tiết kiệm được cho DN, cho xã hội là rất lớn.

Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Vũ Tiến Lộc đại diện cộng đồng DN cho biết: Rất nhiều “mối lợi” từ kết nối NSW và ASW.

Thứ nhất, DN chỉ phải nộp hồ sơ cho một điểm tiếp nhận duy nhất và nhận kết quả từ nhiều cơ quan nhà nước khác nhau nên tiết kiệm nhân lực, thời gian trong khâu chuẩn bị, nộp hồ sơ. Nếu tính trong năm 2013, với 1,3 triệu hồ sơ hải quan XNK phải chịu sự điều chỉnh của các quy định quản lý chuyên ngành thì DN sẽ giảm được chi phí cho toàn bộ số hồ sơ này.

Thứ hai, khi kết nối với Cơ chế một cửa ASW, dự kiến C/O điện tử sẽ được ASEAN công nhận và được gửi trực tiếp cho hải quan các nước thông qua ASW nên DN xuất khẩu và DN nhập khẩu sẽ được hưởng lợi từ việc công nhận C/O này. DN cũng nhận được kết quả phản hồi nhanh (đối với luồng xanh, dự kiến hệ thống phản hồi kết quả trong vòng 1 giây) nên rút ngắn thời gian giải phóng hàng, giảm chi phí lưu kho, lưu bãi, tăng hiệu quả kinh doanh.

Đã có nhiều DN “khen” tiện ích của NSW và sắp tới là ASW. Theo ông Vũ Tiến Lộc, trước đây đơn vị phải làm nhiều tập hồ sơ dày nộp cho cảng vụ, cơ quan hải quan và cơ quan đăng kiểm. Nhưng từ ngày 1-8-2015, với việc khai báo thông qua NSW, DN chỉ việc ngồi tại nhà điền tờ khai theo mẫu rồi gửi qua mạng sau 5 phút là biết kết quả. Việc tiết kiệm chi phí nhìn thấy ngay là đăng kiểm chỉ khai trên mạng, không mất thời gian đi lại trình ký, khai báo như trước. Việc giảm 3/4 thời gian đi lại đã tiết kiệm cho DN rất nhiều tiền bạc.

Lợi ích của NSW và ASW đã rõ, tuy nhiên, nói như ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, quá trình thực hiện Cơ chế một cửa, vấn đề kỹ thuật không đáng quan ngại. Khó khăn lớn nhất liên quan đến công tác phối hợp. Bởi nếu thực hiện cơ chế một cửa quốc gia đòi hỏi sự liên thông nhưng chỉ một vài Bộ thực hiện thì hiệu quả sẽ không cao. Vì vậy, việc cần làm lúc này là phải nhanh chóng triển khai NSW ở tất cả các bộ ngành, địa phương.

Góp ý kiến để đẩy nhanh tiến đột thực hiện NSW, ASW, ông Vũ Tiến Lộc cũng cho rằng, chỉ ngành Hải quan đẩy mạnh cải cách là chưa đủ. “Hiện khâu khai báo hải quan đã đạt, nhưng còn nhiều thủ tục liên quan đến bộ, ngành khác như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Giao thộng vận tải… lại chưa hẳn đã kịp thời và thông suốt. Nhiều khi hàng đã sẵn sàng, tàu đã thuê, đến lịch giao hàng nhưng thủ tục chưa xong nên đành hoãn lại. Hàng hóa dồn ứ tại cảng biển, trong khi DN phải chấp nhận chịu phạt do lỗi hợp đồng.

Trên thực tế, để có thể nhanh chóng giải phóng hàng, tạo thuận lợi tối đa cho DN, rất cần sự hướng dẫn chi tiết, phối hợp nhuần nhuyễn, chặt chẽ giữa các bộ, ngành liên quan”.

Theo ông Lộc, cộng đồng DN mong muốn, thời gian tới, công tác phối hợp này sẽ có chuyển biến tích cực, nhất là tại các cảng xuất hàng.

“Tôi cho rằng, thời gian tới, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất cần thực hiện để phát huy hiệu quả của NSW là ngành Hải quan tiếp tục đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định của pháp luật theo hướng thực hiện TTHC qua môi trường điện tử và đơn giản hóa TTHC; áp dụng cơ chế chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành để giảm thiểu các giấy tờ khi làm TTHC cho DN, qua đó cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam trong nội khối ASEAN” - ông Vũ Tiến Lộc chia sẻ.