Khi chính sách an sinh bị trục lợi

Trong bối cảnh bất động sản tăng cao như hiện nay, sự chênh lệch lớn về giá nhà ở xã hội so với nhà ở thương mại đã tạo ra một mảnh đất màu mỡ cho các hoạt động trục lợi từ một chính sách tốt đẹp. Ở Hà Nội, không khó để tìm thấy trên nhiều group diễn ra các hoạt động rao bán các suất mua nhà ở xã hội với giá "chênh" lên đến hàng trăm triệu đồng. Có một “kẽ hở” nào đó vẫn tồn tại và luôn được được giới “môi giới” bất động sản lợi dụng là rao bán "suất ngoại giao" trong các dự án nhà ở xã hội. Có thể đâu đó vẫn có “suất ngoại giao” thật, nhưng cũng có thể là một “chiêu trò”. Thời gian qua, có tình trạng người dân chen lấn, thức trắng đêm xếp hàng tại các điểm nộp hồ sơ dự án nhà ở xã hội CT3 Kim Chung (TP Hà Nội). Và xuất hiện dấu hiệu "cò mồi" thao túng, thu tiền giữ chỗ một cách bất hợp pháp.

Nhà ở xã hội vốn là một chủ trương lớn, mang tính nhân văn nhằm trao tặng cơ hội an cư cho tầng lớp thu nhập thấp và người lao động. Thế nhưng, tại các thành phố lớn - nơi áp lực dân số và nhà ở luôn ở mức đỉnh điểm, chính sách này đang dần bị lợi dụng cho hoạt động trục lợi và đầu cơ. Việc này làm xói mòn niềm tin vào công bằng xã hội.

Bản chất của nhà ở xã hội là bù đắp sự thiếu hụt của thị trường bằng ưu đãi về đất đai, thuế và vốn để đưa ra mức giá thấp hơn so với nhà ở thương mại. Khoảng cách chênh lệch về giá này, lẽ ra phải là lợi ích dành cho người nghèo, lại vô tình trở thành kẽ hở lợi nhuận bị giới đầu cơ khai thác.

Thay vì người dân khó khăn tiếp cận, nhà ở xã hội lại bị thao túng. Những "suất ngoại giao", "suất ưu tiên" bị rao bán công khai với mức giá chênh lên đến hàng trăm triệu đồng. Người mua phải ký những hợp đồng tư vấn pháp lý, hợp đồng mua bán nội thất đi kèm để hợp thức hóa khoản tiền chênh lệch này.

Sự thiếu minh bạch trong khâu xét duyệt hồ sơ, cùng với hiện tượng người dân phải chen chúc, thức trắng đêm xếp hàng nộp hồ sơ, là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy sự lúng túng của cơ quan quản lý. Điều này làm cho những người thực sự cần nhà, chân chính tuân thủ pháp luật, lại là người yếu thế nhất.

Khi một căn nhà ở xã hội lại thuộc về đối tượng không cần được ưu tiên, đồng nghĩa với việc toàn bộ ưu đãi của nhà nước (về đất đai, hạ tầng) đã được chuyển hóa thành lợi nhuận cá nhân, thay vì phục vụ mục tiêu an sinh.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản, đã nhiều lần chủ trì các phiên họp về vấn đề này. Thủ tướng đã khẳng định, chính sách nhà ở xã hội là một chính sách nhân văn, góp phần bảo đảm an sinh và thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội. Vì vậy, phải xử lý nghiêm, xử lý ngay các hành vi tiêu cực, trục lợi trong lĩnh vực này.

Cần ngăn chặn việc trục lợi nhà ở xã hội một cách mạnh mẽ và đồng bộ. Trước hết, phải là sự minh bạch trong quy trình xét duyệt và phân phối. Đồng thời, khâu hậu kiểm phải được siết chặt. Cần có cơ chế rà soát thường xuyên việc sử dụng căn hộ, kiên quyết thu hồi và xử lý hình sự đối với cả người bán, người mua sai đối tượng và các cá nhân, tổ chức tiếp tay trục lợi.

Tình trạng lợi dụng dự án nhà ở xã hội để trục lợi làm tổn hại niềm tin vào chính sách an sinh, khi người thu nhập thấp bị mất cơ hội do khó tiếp cận. Chính sách nhà ở xã hội là trụ cột quan trọng trong an sinh xã hội. Việc ngăn chặn và xử lý triệt để hành vi trục lợi không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà còn cần sự cảnh giác từ phía người dân, để mục tiêu tốt đẹp này được trả về đúng ý nghĩa của nó là phục vụ cho người lao động thu nhập thấp.