Khơi thông thị trường xuất khẩu thịt gia cầm

Thị trường bấp bênh, tiêu thụ chậm

Việt Nam trong Top 10 những nước có tổng đàn gia cầm lớn nhất thế giới, riêng đàn thuỷ cầm lớn thứ hai thế giới. Giai đoạn từ năm 2020 - 2024, đàn gia cầm tăng nhanh từ 512,675 triệu con lên 584,414 triệu con với tốc độ tăng trưởng bình quân là 3,3%/năm. Tổng sản lượng thịt hơi gia cầm năm 2024 đạt 2,458 triệu tấn, tăng bình quân hằng năm 6,9% trong giai đoạn 2020-2024. Dự kiến đến cuối năm 2025, tổng sản lượng thịt gà đạt gần 2 triệu tấn; trong đó, gà trắng chiếm khoảng 40%. Sản lượng gà màu tiêu thụ mỗi năm ước đạt 1,1 triệu tấn.

Ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, mỗi năm Việt Nam xuất khẩu khoảng 5,8 – 6,1 triệu con giống gia cầm. Đồng thời, xuất khẩu khoảng 4,6 – 5,1 nghìn tấn thịt gia cầm các loại. Ngành gia cầm đang đứng trước cơ hội thuận lợi nhưng cũng đối diện không ít khó khăn từ thị trường tiêu thụ chưa cao, dịch bệnh và nhập khẩu giống tăng mạnh.

Bên cạnh đó, liên kết chuỗi giá trị chăn nuôi chưa phát triển mạnh, số chuỗi do các doanh nghiệp lớn đầu tư khép kín (từ đầu vào đến đầu ra) còn ít, thiếu kết nối giữa các khâu (sản xuất giống, chăn nuôi, giết mổ/chế biến, tiêu thụ), khiến người chăn nuôi dễ bị ép giá bởi trung gian; an toàn thực phẩm và minh bạch trong chuỗi cung ứng chưa đảm bảo dẫn đến khó khăn cho xuất khẩu.

Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn cũng cho rằng, ngành chăn nuôi gia cầm tăng trưởng tương đối cao nhưng kém bền vững. Hiện vẫn còn một số bất cập như: tỷ suất lợi nhuận trong sản xuất gia cầm giảm dần, giá bán thấp hơn giá thành sản xuất; dịch bệnh diễn biến phức tạp.

Các doanh nghiệp lớn mở rộng quy mô chăn nuôi, nhất là các doanh nghiệp FDI dẫn đến tình trạng tổng cung quá lớn so với tổng cầu, khiến giá cả giảm mạnh, nhiều doanh nghiệp chăn nuôi trong nước có nguy cơ phải dừng sản xuất do cạn kiệt nguồn vốn. Sản xuất trong nước gặp khó khăn khi phải cạnh tranh khốc liệt với sản phẩm thịt gà nhập khẩu giá rẻ.

Theo ông Sơn, từ năm 2022 đến nay, ngành chăn nuôi bước vào giai đoạn khủng hoảng, đặc biệt là về thị trường. Nhiều doanh nghiệp và người chăn nuôi rơi vào tình trạng mất phương hướng, dẫn tới hiệu quả sản xuất thấp, tăng trưởng chững lại và thị trường tiêu thụ tắc nghẽn kéo dài. Hệ quả là nhiều hộ chăn nuôi và doanh nghiệp thua lỗ nặng nề.

Xúc tiến xuất khẩu sản phẩm lợi thế

Để ngành chăn nuôi gia cầm vượt khó phát triển ổn định thời gian tới, Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Việt Nam và các doanh nghiệp kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường xem xét, rà soát lại các chính sách hiện có nhằm hỗ trợ thiết thực, kịp thời cho người chăn nuôi và doanh nghiệp; tổ chức lại hệ thống sản xuất, thương mại và khơi thông thị trường xuất khẩu. Ngành chăn nuôi cũng cần chuyển đổi tư duy, từ phát triển sản xuất sang phát triển kinh tế gia cầm, tập trung vào chất lượng, hiệu quả và giá trị gia tăng.

Ông Phạm Kim Đăng đề xuất tăng cường tiêm phòng, giám sát dịch bệnh và áp dụng an toàn sinh học triệt để. Đồng thời, cần mở rộng thị trường, xúc tiến xuất khẩu sản phẩm lợi thế, siết chặt kiểm soát nhập lậu và thúc đẩy liên kết chuỗi giữa doanh nghiệp, hiệp hội, địa phương. Việc kết nối, chia sẻ thông tin minh bạch được nhấn mạnh nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa.

Về lâu dài, cần quy hoạch lại sản xuất, tập trung đầu tư vùng trọng điểm, xây dựng chuỗi giá trị từ chăn nuôi – chế biến – tiêu thụ có kiểm soát dịch bệnh theo chuẩn quốc tế. Chính sách tín dụng ưu đãi cho nông hộ và doanh nghiệp cũng cần được xem xét để nâng cao khả năng tiếp cận vốn.

Đánh giá thực trạng phát triển ngành gia cầm trong thời gian qua, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cũng thừa nhận, lĩnh vực chăn nuôi gia cầm còn tồn tại nhiều bất cập, cần làm rõ như lý do hiệu quả chăn nuôi còn thấp trong nhiều năm qua và giải pháp, tổ chức thực hiện để cải thiện tình trạng này. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng nhấn mạnh, để nâng cao khả năng cạnh tranh, ngành gia cầm cần tập trung phát triển theo phương thức hiện đại, ứng dụng công nghệ cao tại các trang trại và doanh nghiệp quy mô lớn. Khuyến khích các cơ sở chăn nuôi truyền thống cải tiến theo hướng chuyên nghiệp hóa, chăn nuôi hữu cơ để nâng cao giá trị sản phẩm.

Cũng theo Thứ trưởng Phùng Đức Tiến, hiện nay, về xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi chúng ta cũng mới chủ yếu xuất bán sản phẩm thô chứ chưa có sản phẩm chế biến trong khi đó các quốc gia họ có hàng trăm mặt hàng chế biến sâu. Do đó, chế biến và chế biến sâu là một trong những giải pháp quan trọng. Để đẩy mạnh việc này, chúng ta cần có những doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp đầu đàn để dẫn dắt hệ sinh thái theo chuỗi giá trị. Bên cạnh đó, xúc tiến thương mại cần phải đẩy mạnh.