Không thể trì hoãn cắt giảm khí thải

Tình trạng cấp thiết

Sau những tranh luận gay gắt, báo cáo khoa học của Ủy ban Liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC) thuộc LHQ được phê duyệt hôm 20/3 đã kết luận rằng, để duy trì dưới giới hạn nóng lên ở mức 1,5 độ C so với mức tiền công nghiệp, được đặt ra theo Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, thế giới cần cắt giảm 60% lượng khí thải nhà kính vào năm 2035 so với năm 2019.

IPCC cảnh báo, thế giới sẽ vượt qua giới hạn nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C trong khoảng 10 năm tới, đồng thời dự báo các tác động tàn phá của biến đổi khí hậu đang xảy ra nhanh hơn dự kiến.

Ông Aditi Mukherji - đồng tác giả báo cáo và nhà khoa học về nước cho biết: “Chúng ta không đi đúng hướng nhưng vẫn chưa quá muộn. Ý định của chúng tôi thực sự là một thông điệp về hy vọng, chứ không phải về ngày tận thế”. Theo ông Mukherji, 1,5 độ C là giới hạn cực kỳ quan trọng, đặc biệt đối với các đảo nhỏ và cộng đồng phụ thuộc vào sông băng.

Các nhà khoa học nhấn mạnh thêm tính cấp bách khi cho biết, đến nay Trái đất đã ấm lên 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây cũng có thể là lời cảnh báo cuối cùng trước khi thế giới chạm ngưỡng 1,5 độ C mà các nhà khoa học có thể đưa ra, vì tập hợp báo cáo tiếp theo của họ có thể được đưa ra sau khi Trái đất đã vượt qua mốc.

Nhiều nhà khoa học cho rằng, việc tăng 1,5 độ C là không thể tránh khỏi. Đồng tác giả báo cáo Malte Meinshausen - một nhà khoa học khí hậu tại Đại học Melbourne ở Australia cho biết: “Chúng tôi gần như bị đóng đinh trong 1,5 độ C. Có rất ít cách để chúng ta có thể tránh vượt ngưỡng vào những năm 2030 nhưng vấn đề lớn là liệu nhiệt độ có tiếp tục tăng từ đó hay ổn định”.

Giám đốc IPCC Hoesung Lee cho biết, dù Tổng Thư ký LHQ Guterres khẳng định “giới hạn 1,5 độ C là có thể đạt được”, nhưng cho đến nay thế giới đang đi chệch hướng. Ông Lee cho biết, nếu các mô hình sản xuất và tiêu dùng hiện tại vẫn tiếp tục, “nhiệt độ trung bình toàn cầu sẽ tăng 1,5 độ C vào một thời điểm nào đó trong thập kỷ này”.

Các nhà khoa học cũng nhấn mạnh rằng, thế giới hay nhân loại sẽ không đột ngột kết thúc nếu Trái đất vượt qua mốc 1,5 độ C. Nhưng hậu quả của nó là rất nghiêm trọng.

Đồng tác giả báo cáo Francis X. Johnsonv - một nhà khoa học về khí hậu, đất đai và chính sách tại Viện Môi trường Stockholm cho biết, việc nền nhiệt trung bình của Trái Đất tăng 1,5 độ C có thể khiến thế giới tiến gần hơn tới "điểm tới hạn" trong hệ thống khí hậu, dẫn tới sự tuyệt chủng của một số loài sống trên đất liền và trong đại dương, làm mất đi những rạn san hô giàu đa dạng sinh học, khiến băng tan nhanh hơn, nước biển dâng cao và tình trạng mất mùa nghiêm trọng hơn...

Hành động trên mọi phương diện

Báo cáo của IPCC chỉ đề cập chung về giải pháp, nhưng người đứng đầu LHQ đã đi thẳng vào vấn đề, kêu gọi chấm dứt việc khai thác nhiên liệu hóa thạch mới và các nước giàu từ bỏ than, dầu và khí đốt vào năm 2040. “Nhân loại đang ở trên một lớp băng mỏng đang tan chảy nhanh chóng. Thế giới của chúng ta cần hành động vì khí hậu trên mọi phương diện: mọi thứ, mọi nơi, tất cả cùng một lúc” - Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres nói.

Đẩy mạnh lời kêu gọi hành động đối với nhiên liệu hóa thạch, ông Guterres kêu gọi các nước giàu đẩy nhanh mục tiêu đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào đầu năm 2040 và các quốc gia đang phát triển hướng tới mục tiêu năm 2050. Ông cũng kêu gọi các nước lần lượt ngừng sử dụng than vào năm 2030 và 2040, đồng thời đảm bảo sản xuất điện không có carbon ở các nước phát triển vào năm 2035, nghĩa là cũng không có nhà máy điện chạy bằng khí đốt.

Đánh giá báo cáo của IPCC, ông Steven Rose - một nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Điện ở Mỹ, cho biết: “Việc lập kế hoạch cho một tương lai ấm hơn 1,5 độ C chắc chắn là rất thận trọng. Nếu thế giới tiếp tục sử dụng tất cả các cơ sở hạ tầng chạy bằng nhiên liệu hóa thạch hiện có hoặc được đề xuất, Trái đất sẽ ấm lên ít nhất 2 độ C kể từ thời kỳ tiền công nghiệp”.

Báo cáo nhấn mạnh sự chênh lệch giữa các quốc gia giàu có và các quốc gia nghèo hơn trong việc bị ảnh hưởng nặng nề bởi thời tiết khắc nghiệt. Ông Lee cho biết, cư dân của các quốc gia nghèo hơn dễ bị tổn thương bởi khí hậu, có nguy cơ tử vong do lũ lụt, hạn hán và bão cao gấp 15 lần. “Nếu thế giới muốn đạt được các mục tiêu về khí hậu, các nước nghèo hơn cần hỗ trợ tài chính tăng gấp 3 đến 6 lần để thích nghi với một thế giới ấm hơn và chuyển sang sử dụng năng lượng không gây ô nhiễm” - ông Lee nói.

Giám đốc IPCC Lee cho biết: “Có nhiều phương án khả thi, hiệu quả để giảm phát thải khí nhà kính và ứng phó với tình trạng biến đổi khí hậu do con người gây ra. Mặc dù vậy, tốc độ và quy mô của những biện pháp đã được các nước thực hiện cho đến nay, cũng như những kế hoạch đã được phác thảo, là không đủ để giải quyết vấn đề này, theo đó cần tăng tốc hơn nữa những hành động khẩn cấp để bảo vệ Hành tinh Xanh”.

Theo ông Lee, báo cáo của IPCC không chỉ ra biện pháp để hạn chế tình trạng nóng lên tồi tệ hơn, nhưng việc tìm ra giải pháp tốt nhất là tùy thuộc vào mỗi chính phủ.

Trong khi đó, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris đã từng khẳng định: “Các giải pháp đã sẵn sàng. Vì vậy, hãy coi đó là một báo động để chúng tôi biết mình phải hành động nhanh chóng như thế nào”.

Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đánh giá: "Báo cáo của IPCC là khuyến nghị về cách tháo gỡ “quả bom hẹn giờ” khí hậu. Đó là hướng dẫn sinh tồn cho nhân loại. Như báo cáo cho thấy, giới hạn 1,5 độ C là có thể đạt được, nhưng cần phải có một bước nhảy vọt trong hành động về khí hậu".