Không tối ưu thẻ vé khó thu hút người dân đi phương tiện công cộng

Dùng một thẻ vé cho cả xe buýt và metro

Chiều ngày 30/9, Báo Giao thông phối hợp với Tạp chí điện tử Vietimes tổ chức Hội thảo với chủ đề “Tương lai nào cho thanh toán điện tử trong giao thông”.

Phát biểu tại buổi hội thảo, ông Nguyễn Thanh Tùng, Trưởng phòng Nghiên cứu Ứng dụng Công nghệ Thanh toán, NAPAS cho biết, trên thế giới có hai xu hướng: thu phí giao thông theo cơ chế độc lập (closed-loop) và thu phí giao thông theo cơ chế liên thông account - based/open-loop.

"Trong đó, xu hướng thu phí giao thông theo cơ chế độc lập đã được triển khai từ nhiều năm nay như mua vé bằng tiền mặt, mua vé bằng thẻ từ trên xe buýt, tại sân ga tàu điện metro. Song, trên thế giới đa phần đã chuyển sang thu phí giao thông theo cơ chế liên thông account - based/open-loop", ông Tùng chia sẻ.

Theo ông Tùng, phương thức account - based là sử dụng một tài khoản thay vì trước đây sử dụng thẻ. Với thẻ thông thường, thiết bị và thẻ trực tiếp làm việc với nhau, trừ tiền trong số dư đó. Còn với account - based, số dư tài khoản sẽ được lưu trên một máy chủ, thẻ/điện thoại chỉ là vật định danh, liên kết với một tài khoản đặt ở đằng sau.

"Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích. Chẳng hạn, sau mùa mưa lũ vừa qua, khi muốn khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng, nếu giảm giá vé thì các đơn vị vận tải sẽ phải triển khai loại phí mới trên tất cả các đầu đọc thẻ", ông Tùng phân tích.

Với hệ thống account - based, chỉ cần thay đổi một tham số qua một nút bấm, toàn bộ cơ chế phí mới sẽ được ứng dụng với tất cả giao dịch.

Còn thanh toán open-loop sẽ mở ra không chỉ chấp nhận thẻ giao thông mà còn cho phép thẻ thanh toán ngân hàng hoặc thẻ thanh toán khác áp dụng cho dịch vụ giao thông công cộng.

Ông Tùng nhận định, tại Việt Nam, khi phát triển phương tiện giao thông công cộng, nếu không tối ưu hóa hình thức thẻ vé, hạn chế việc người dùng phải xếp hàng chờ đợi thẻ vé thì khó có thể thu hút người dân sử dụng phương tiện công cộng.

"Tại Việt Nam còn nhiều khó khăn trong phát triển thẻ vé như các phương tiện chưa liên thông; không tối ưu được nguồn lực xã hội; chưa có tiêu chuẩn thẻ vé chung; người dân phải mua vé bằng tiền mặt hoặc có nhiều thẻ; để nạp tiền, người dân phải nạp tại quầy thanh toán", ông Tùng phân tích.

Do đó, để phát triển thẻ vé thông minh trong giao thông, ông Tùng đề xuất mỗi thành phố, tốt nhất là mỗi quốc gia nên có một hệ thống thẻ vé điện tử tập trung, duy nhất, sử dụng cho tất cả các đơn vị cung cấp dịch vụ giao thông công cộng bao gồm bus, metro, ít nhất là một thành phố có sự liên thông thanh toán bằng thẻ vé. Bên cạnh đó, nên hỗ trợ việc sử dụng thẻ ngân hàng trong thanh toán giao thông.

Dự kiến từ 1/10, chủ phương tiện phải dùng tài khoản giao thông

Trình bày dự thảo Nghị định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ tại hội thảo, ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ Môi trường và Hợp tác Quốc tế, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, tại Luật Đường bộ quy định riêng một Điều về Thanh toán điện tử giao thông đường bộ (Điều 43).

Cụ thể, gồm thanh toán các loại phí, giá, tiền dịch vụ liên quan đến hoạt động giao thông của phương tiện giao thông đường bộ thông qua tài khoản giao thông.

Để triển khai Luật Đường bộ, Bộ GTVT đang gấp rút xây dựng Nghị định về thanh toán điện tử giao thông đường bộ gồm 6 chương, dự kiến sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/10/2024.

Về mô hình triển khai thanh toán điện tử, ông Toàn cho biết, Bộ GTVT sẽ xây dựng hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu thanh toán điện tử giao thông đường bộ để chia sẻ cho các nhà cung cấp dịch vụ trong lĩnh vực không do Bộ GTVT quản lý.

Theo dự thảo Nghị định, nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử giao thông sẽ gồm: nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ làm nhiệm vụ phát hành thẻ đầu cuối, mở tài khoản giao thông, kết nối, xác định chi phí và thực hiện thanh toán đối với giá dịch vụ sử dụng đường bộ, phí sử dụng đường cao tốc.

Về lộ trình triển khai, ông Toàn cho biết, dự kiến từ ngày 1/10/2024 khi Nghị định có hiệu lực đến ngày 1/10/2025, chủ phương tiện phải thực chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối phương tiện thanh toán.

"Từ 1/10/2024 đến 1/7/2026 thực hiện duy trì hình thức thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử không dừng. Nhà cung cấp dịch vụ thanh toán giao thông đường bộ và nhà cung cấp dịch vụ thanh toán tiền sử dụng đường bộ triển khai kết nối hệ thống điều hành và trung tâm dữ liệu để kết nối, chia sẻ thông qua tài khoản giao thông.

Và từ 1/7/2026 chính thức vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu thanh toán điện tử giao thông đường bộ", ông Toàn thông tin.