Kỳ tích ghép đồng thời tim - phổi: Bước ngoặt của y học ghép tạng Việt Nam

Bước ngoặt lịch sử

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức vừa công bố ca ghép đồng thời tim – phổi đầu tiên tại Việt Nam. Thành công này không chỉ cứu sống một bệnh nhân đang trong tình trạng “ngàn cân treo sợi tóc” mà còn đánh dấu bước ngoặt lịch sử, đưa y học ghép tạng Việt Nam tiến một bước dài trên bản đồ thế giới.

Người được nhận tạng là chị T.N.Q., 38 tuổi, mắc hội chứng Eisenmenger – biến chứng nặng của bệnh thông liên nhĩ, khiến áp lực động mạch phổi tăng cao, dẫn tới suy tim phải không hồi phục và hở van ba lá nặng. Tình trạng bệnh đã ở giai đoạn cuối, nguy cơ tử vong tính từng ngày.

Khi thông tin về một người hiến tạng chết não được chuyển tới, các chuyên gia Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã phải đối mặt với quyết định khó khăn: ghép toàn bộ khối tim – phổi cho bệnh nhân Q., hay chia tạng để cứu hai bệnh nhân khác đang chờ ghép tim và ghép phổi riêng biệt. Nguyên tắc “ưu tiên người bệnh nặng nhất” đã được áp dụng, và quyết định mang tính sống còn này được đưa ra trong áp lực thời gian khẩn trương.

Ca mổ kéo dài hơn 7 giờ với sự tham gia của hơn 40 chuyên gia thuộc các lĩnh vực tim mạch, phẫu thuật lồng ngực, gây mê hồi sức, truyền nhiễm, dinh dưỡng... Bệnh nhân được hỗ trợ tuần hoàn ngoài cơ thể để thay thế tạm thời chức năng tim và phổi. Thách thức lớn nảy sinh khi phổi người hiến có kích thước lớn hơn lồng ngực bệnh nhân và mang tiền sử nhiễm khuẩn đa kháng Acinetobacter baumannii. Ê-kíp phải cắt bớt mô phổi, chọn phương pháp nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản thông thường, đồng thời áp dụng hệ thống theo dõi huyết động hiện đại, hạn chế tối đa thuốc mê và dịch truyền nhằm phòng tránh phù phổi.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân được chăm sóc tại khoa Hồi sức với chế độ giám sát đặc biệt. Các bác sĩ hội chẩn đa chuyên khoa hàng ngày để điều chỉnh liều thuốc ức chế miễn dịch, vừa phòng thải ghép, vừa hạn chế nguy cơ nhiễm trùng từ phổi hiến. Bệnh nhân cũng được điều trị suy thận cấp, mở khí quản, hút dịch, tập thở và tăng cường dinh dưỡng để phục hồi.

PGS.TS Dương Đức Hùng – Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chia sẻ: “Chúng tôi đã có thể thở phào. Một đến hai tuần nữa, chúng tôi tin có thể trao lại cho gia đình một người con, một người mẹ, một người chị khỏe mạnh”.

Làm chủ kỹ thuật khó

PGS.TS Phạm Hữu Lư - Phó Trưởng khoa Ngoại Tim mạch và lồng ngực (Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức) cho biết, ghép khối tim – phổi là lựa chọn cuối cùng cho những bệnh nhân mắc đồng thời bệnh tim và phổi giai đoạn cuối khi các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả. Trên thế giới, số ca ghép loại này rất ít, nhưng Việt Nam đã chứng minh năng lực tiệm cận chuẩn mực quốc tế.

Theo các chuyên gia, ghép đồng thời tim – phổi là một trong những kỹ thuật y khoa phức tạp nhất, đòi hỏi sự phối hợp tinh nhuệ giữa nhiều chuyên khoa và nguồn lực y tế tối tân. Trên thế giới, mỗi năm chỉ khoảng 100 ca được thực hiện, do nguồn tạng hiếm và nguy cơ biến chứng cao. Thành công của ca ghép lần này khẳng định năng lực của đội ngũ y bác sĩ Việt Nam trong việc làm chủ những kỹ thuật ghép đa tạng tiên tiến, mở ra hy vọng sống cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối vốn trước đây chỉ có thể chờ đợi trong tuyệt vọng.

Trường hợp hiến tạng gần đây tại Bệnh viện Thống Nhất (TPHCM) tiếp tục cho thấy vai trò quan trọng của hệ thống điều phối. Một người đàn ông 39 tuổi qua đời do tai nạn lao động đã hiến tặng toàn bộ mô, tạng, cứu sống 7 bệnh nhân ở nhiều địa phương. Ngay khi xác định chết não, Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia đã khẩn trương kết nối các bệnh viện, lên phương án điều phối, tổ chức vận chuyển tạng bằng đường hàng không, đường bộ với sự hỗ trợ của công an, cảnh sát giao thông, sân bay và hãng hàng không. Nhờ đó, tim, gan, thận, giác mạc đã được ghép thành công trong “thời gian vàng”. Hiện các bệnh nhân ghép tạng đang phục hồi tốt; giác mạc sẽ được ghép trong thời gian tới.

Từ ca ghép tim - phổi kỳ tích đến những câu chuyện hiến tạng đầy nhân văn, có thể thấy ghép tạng Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới – nơi kỹ thuật, ý chí và tình người cùng đồng hành để giành lại sự sống cho những bệnh nhân cận kề cái chết.