Lãi suất vay mua nhà ở xã hội tăng: Người dân lo lắng

Ngân hàng Chính sách xã hội điều chỉnh mức lãi suất chương trình cho vay ưu đãi

Trong thông tin mà Ngân hàng Chính sách xã hội phát đi ghi rõ: khoản 14 Điều 78 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP quy định: "Đối với các khoản vay đã ký Hợp đồng tín dụng với Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua nhà ở xã hội (NOXH), xây dựng mới hoặc cải tạo, sữa chữa nhà để ở theo quy quy định tại Điều 16 Nghị định số 100 ngày 20/10/2015 của Chính phủ (được sửa đổi, bổ sung Nghị định số 49 ngày 1/4/2021 của Chính phủ) trước ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành thì áp dụng mức lãi suất theo quy định tại khoản 4 Điều 48 của Nghị định này cho dư nợ gốc thực tế, dư nợ gốc bị quá hạn (nếu có).

Khoản 4 Điều 48 Nghị định số 100/2024/NĐ-CP quy định: "Lãi suất cho vay bằng lãi suất cho vay hộ nghèo do Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ. Lãi suất nợ quá hạn bằng 130% lãi suất cho vay". Do đó, đối với các khoản vay đã ký Hợp đồng tín dụng trước ngày 1/8/2024, Ngân hàng Chính sách xã hội - nơi cho vay và người vay vốn thỏa thuận thống nhất nội dung sau vào Phụ lục Hợp đồng tín dụng: Lãi suất cho vay: Lãi suất cho vay bằng lãi suất cho vay đối với hộ nghèo do Thủ tướng Chính phủ quy định trong từng thời kỳ. Hiện nay, mức lãi suất cho vay là 6,6%/năm.

Dễ hiểu hơn, các khoản vay đã ký hợp đồng tín dụng với Ngân hàng Chính sách xã hội để mua, thuê mua NOXH, xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở trước ngày 1/8 thì áp dụng mức lãi suất cho là 6,6%/năm. Như vậy hàng nghìn người đang vay tiền Ngân hàng Chính sách xã hội mua, thuê mua NOXH đang chịu mức lãi suất 4,8%/năm nay tăng lên 6,6%/ năm.

Chị N.M. (quận Cầu Giấy, Hà Nội) mua dự án NOXH dự án Ecohome 3 khi nhận được thông báo đã than ngắn thở dài vì thêm gánh nặng ngân hàng. Chị M. cho biết năm 2020 chị vay ngân hàng với số tiền 500 triệu đồng, lãi suất 4,8%; mỗi tháng chị trả cho ngân hàng là 3,6 triệu đồng. Hiện nay hoàn cảnh gia đình chị khá khó khăn vì chồng đã mất, một mình chị là lao động chính với khoản lương chưa đến 10 triệu đồng/tháng. Nếu tăng lãi suất lên 6,6% chị sợ không có khả năng chi trả.

Tương tự, bà N.T.N (quận Long Biên, Hà Nội) chia sẻ, bà vay 40% số tiền mua nhà là 460 triệu trong 25 năm. Hiện cả gốc và lãi bà trả cho ngân hàng là 3 triệu đồng/tháng và theo lời bà NT.N là phù hợp với thu nhập. Bây giờ lãi suất tăng lên mức mới, tính ra khoản tiền phải trả cho ngân hàng cũng tăng lên khoảng 500.000 đồng/tháng.

“Điều này là ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt vì con cái lớn dần lên thì các khoản tiền học nhiều hơn, giá cả ngoài chợ cũng đã thay đổi . Giờ gánh thêm khoản lãi tăng nữa cũng là vấn đề” - bà N.T.N nói.

Một số liệu từng được đưa ra, đối với chương trình cho vay theo Nghị định số 100/2015/NĐ-CP, đến hết quý I/2023, đã có hơn 32.000 khách hàng là các cá nhân và hộ gia đình được vay vốn ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội để thuê, mua hoặc thuê mua NOXH với số vốn lên đến gần 13 nghìn tỷ đồng, bình quân mỗi khách hàng được vay gần 395 triệu đồng. Đến ngày 31/3/2023, dư nợ cho vay vốn tín dụng ưu đãi đối với chương trình này là gần 11 nghìn tỷ đồng.

Người đi vay nhiều thiệt thòi

Trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) cho rằng, theo quy định lãi suất cho vay ưu đãi của Ngân hàng Chính sách xã hội do Thủ tướng Chính phủ quyết định cho từng thời kì. Để đảm bảo nguồn vốn cho vay, tại Nghị định số 100 ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý NOHX, Chính phủ quy định Ngân hàng Chính sách xã hội được ngân sách nhà nước cấp 100% nguồn vốn phục vụ hoạt động cho vay để đầu tư xây dựng NOXH và cấp 50% nguồn vốn cùng với phí quản lí và phần chênh lệch lãi suất của 50% nguồn vốn còn lại mà ngân hàng này tự huy động phục vụ hoạt động cho vay để mua, thuê, thuê mua NOXH. Nghị định này cũng quy định các ngân hàng thương mại do Nhà nước chỉ định được ngân sách nhà nước cấp bù lãi suất và được vay lại nguồn vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài để cho các đối tượng tham gia đầu tư xây dựng NOXH và các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ NOXH vay ưu đãi.

Ông Thịnh cũng cho rằng, có thể Ngân hàng Chính sách xã hội cân đối lại nguồn vốn và thấy cần thiết phải tăng. Chưa kể ngân hàng này cũng phải đi huy động vốn trên thị trường rồi cho vay ra. Mà lãi suất huy động trên thị trường hiện nay cũng đã tăng đáng kể. Nếu lãi suất cho vay quá thấp thì ngân sách sẽ phải cấp bù một phần chênh lệch, trong khi nguồn lực ngân sách thì có hạn. Mức lãi suất mà ngân hàng cho vay ra cũng phải tối thiểu bằng mức lãi và người gửi tiền vào ngân hàng. Do vậy, có thể nghĩ, việc tăng lãi suất có thể là giảm bớt rủi ro cho nguồn vốn chính sách.

Ông Thịnh nhấn mạnh: “Theo tôi mức tăng lãi suất 1%, hay 2% không quan trọng bằng việc tăng cung, có nhiều dự án NOXH, bán ra nhiều NOXH cho người dân. Tôi nghĩ cũng đừng nên cố định mức giá NOXH là phải dưới 20 triệu đồng/m2, thậm chí giá cho lên 25 - 27 triệu đồng/m2 người dân vẫn mua. Chỉ cần nhìn thực tế 120 căn hộ NOXH ở Trung Văn (Hà Nội) được tung ra mà lượng hồ sơ đăng ký mua gấp 100 lần là thấy nhu cầu mua NOXH rất lớn. Nhìn sang Hàn Quốc, trong 2 năm họ phát triển 5 triệu căn hộ NOXH, còn Việt Nam với đề án 1 triệu căn hộ NOXH thực hiện trong 7 năm liệu có hoàn thành được không. Chưa kể năm 2024 chỉ còn chưa đến 5 tháng nữa kết thúc mà còn chưa hoàn thành được 50.000 căn hộ. Cơ chế chính sách phát triển NOXH rõ ràng đang có vấn đề”.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu phân tích mức tăng lãi suất từ 4,4% lên 6,8% là khá cao, nhiều người gặp khó khăn trong trả nợ. Ông Hiếu cũng cho rằng, xu hướng lãi suất tiền gửi đang tăng, tức là chi phí vốn ngân hàng tăng. Mỗi ngân hàng tuỳ vào khả năng điều hoà dòng vốn sẽ cân đối mức lãi suất cho vay, để phù hợp với điều kiện của mình. Như vậy, việc Ngân hàng Chính sách xã hội tăng lãi suất cho vay mua, thuê nhà… NOXH có thể là do chi phí vốn của ngân hàng này tăng. “Chưa kể lãi suất ưu đãi 4,8% hay 6,6% mà người dân đang vay chỉ có trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này thường gây thiệt cho người đi vay” - ông Hiếu nói.

Tập trung phát triển nhà ở xã hội

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang ý kiến với các bộ, ban, ngành liên quan đến hồ sơ dự thảo Tờ trình, Nghị quyết điều chỉnh nội dung Chương trình 120.000 tỷ đồng tại Nghị quyết số 33/NQ-CP theo hướng giảm lãi suất cho vay đối với khách hàng mua từ 3 - 5% (đối với khách hàng là Chủ đầu tư thì giữ nguyên mức hỗ trợ 1,5-2%).

Bộ Xây dựng đã có văn bản thống nhất với đề xuất của NHNN, tạo điều kiện cho người tiếp cận nguồn vốn ưu đãi, cũng như phù hợp với Thông báo 123 của Chính phủ ngày 27/3/2024, kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy NOXH; Nghị quyết 44 của Chính phủ 5/4/2024, phiên họp Chính phủ thường kì tháng 3/2024, Hội nghị trực tuyến của Chính phủ với địa phương; Công điện 32 ngày 5/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ về giải pháp điều hành tăng cường tín dụng năm 2024.

Về nhiệm vụ, giải pháp sắp tới, đại diện Bộ Xây dựng đề nghị NHNN chỉ đạo, khuyến khích thêm các ngân hàng thương mại tham gia cho vay nguồn vốn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng và nới tín dụng, tạo điều kiện cho ngân hàng thực hiện các thủ tục nghiên cứu, xem xét tăng thời hạn nhà ở lãi suất cho vay, nguồn hỗ trợ 120.000 tỷ đồng.

Thời hạn cho vay là 10-15 năm, lãi suất ưu đãi hơn, thấp hơn 3-5% so với ngân hàng thương mại thông thường, để hỗ trợ đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp.

Đối với các địa phương, khẩn trương quy hoạch, triển khai thực hiện hiệu quả nhiệm vụ, giải pháp đặt ra ở Chỉ thị 34 của Trung ương, triển khai thực hiện khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Cần chỉ đạo, kiểm tra việc đầu tư xây dựng NOXH, đảm bảo chất lượng, có đủ hạ tầng kĩ thuật, hạ tầng xã hội, các dịch vụ thiết yếu đối với các dự án nhà ở thương mại, khuyến khích NOXH theo hướng mô hình xanh, sử dụng tiết kiệm năng lượng, phát triển bền vững.

Đại diện Bộ Xây dựng cho rằng, căn cứ điều kiện cụ thể của địa phương, có cơ chế, giải pháp cụ thể để rút ngắn thủ tục hành chính để lập và phê duyệt dự án giao đất, cho thuê đất, giải phóng mặt bằng, thủ tục bố trí xây dựng, hỗ trợ khuyến khích cho các doanh nghiệp triển khai đầu tư dự án tạo nguồn lực, nguồn cung của thị trường và tận dụng được nguồn ưu đãi phát triển NOXH.

Về vấn đề này, giới chuyên ra cho rằng, phát triển NOXH là biện pháp hữu hiệu nhất để kéo giá mặt bằng chung cư đi xuống. Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh, phải có đủ cơ chế để hấp dẫn nhà đầu tư, hấp dẫn người mua nhà bằng lãi suất thấp…

Kiến nghị giữ nguyên lãi suất

Theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM, mức tăng lãi suất từ 4,8%/năm lên 6,6%/năm là mức tăng rất lớn, không phải người nào mua NOXH cũng đủ khoản tiền để tất toán khoản đã vay trước khi lãi suất tăng. Tôi cho rằng nên giữ nguyên mức lãi suất như cũ 4,8% để tạo điều kiện cho đa số người thu nhập thấp và trung bình có điều kiện mua nhà, ổn định đời sống.