Làm rõ tiêu chí, điều kiện vay lãi suất 0% mà không có tài sản đảm bảo

Đại biểu Quốc hội (ĐB) Nguyễn Thị Sửu (Đoàn Huế) cho rằng, trong gia hạn khoản vay cần làm rõ thẩm quyền, cơ chế xem xét quyết định khác nhau giữa Thủ tướng Chính phủ và Thống đốc Ngân hàng cho cùng một khoản vay đặc biệt.

Theo bà Sửu, về điều kiện vay, việc tự động áp dụng lãi suất 0% cho tất cả các khoản vay đặc biệt trước đây có thể làm thay đổi hợp đồng cũ, ảnh hưởng tới nghĩa vụ các bên. Nhất là hợp đồng trước kia đã thống nhất mức lãi suất khác. Nếu lạm dụng lãi suất 0% dễ gây thiệt hại nguồn thu của Ngân hàng nhà nước, tạo tiền lệ bất lợi cho ngân sách nhà nước.

Bà Sửu cũng kiến nghị, cần có quy định, nguyên tắc, điều kiện mức độ gia hạn. Chẳng hạn chỉ xem xét gia hạn cho tổ chức tín dụng đang thực hiện tái cơ cấu được phê duyệt, tránh lạm dụng kéo dài tình trạng yếu kém. Vì vậy đối với các khoản vay đặc biệt của tổ chức tín dụng đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định trước khi luật này có hiệu lực, các bên tiếp tục thực hiện theo quyết định cho vay đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ và hợp đồng cho vay đặc biệt đã ký kết. Đối với khoản vay đặc biệt của tổ chức tín dụng đã được Ngân hàng nhà nước quyết định trước ngày luật này có hiệu lực thì đề nghị hợp đồng cho vay đặc biệt đúng theo nguyên tắc tài chính. Bên cạnh đó, Ngân hàng nhà nước căn cứ theo đề xuất của tổ chức tính dụng, tình hình thực tế để điều chỉnh vay đặc biệt phù hợp với quy định của luật này và hướng dẫn của ngân hàng nhà nước. Như vậy sẽ toàn diện hơn.

ĐB Trần Văn Tiến (Đoàn Vĩnh Phúc) cũng đề nghị, cần làm rõ: tiêu chí nào để được xem xét gia hạn? Đồng thời Ngân hàng nhà nước cần có văn bản quy định cụ thể và có hướng dẫn trường hợp được xem xét gia hạn và cần gửi kèm theo hồ sơ dự án Luật để ĐBQH nghiên cứu và thảo luận.

Theo ĐB Nguyễn Hải Nam (Đoàn Huế), cần phải cụ thể hơn nữa đối với khoản vay lãi suất 0% mà không có tài sản đảm bảo. Theo đó, cần tiêu chí rõ ràng về điều kiện, quy trình thủ tục cụ thể và quy mô hạn mức khoản vay này như thế nào, bởi khoản cho vay này là không nhỏ, cần đảm bảo cân đối tài chính của Ngân hàng nhà nước. Khi cho vay cũng làm thu hẹp dư địa của chính sách tiền tệ, gây ảnh hưởng nhất định đến nhu cầu vốn phát triển của nền kinh tế.

“Dự thảo Luật có phân cấp, phân quyền cho Thống đốc. Nhưng cho vay thì có rủi ro tín dụng. Vậy quyền có đi kèm với trách nhiệm hay không? trách nhiệm thuộc về cá nhân, tổ chức, hay tập thể thế nào? thì luật lại chưa nêu”, ông Nam đặt vấn đề và cho rằng đối với các khoản nợ áp dụng này sau khi Luật có hiệu lực và các khoản nợ trước khi Luật có hiệu lực thì áp dụng như thế nào cần phải quy định rõ hơn.

Giải trình về điều chỉnh thẩm quyền cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo với lãi suất 0% từ Thủ tướng Chính phủ xuống Ngân hàng nhà nước, Thống đốc Ngân hàng nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, luật cũ trước Luật sửa đổi năm 2024 đã quy định việc cho vay đặc biệt thực hiện theo quy định của Ngân nhà nước và Ngân hàng nhà nước có quy định tài sản hay không có tài sản đảm bảo, lãi suất hay không có lãi suất. Tuy nhiên đến Luật năm 2024 đặt ra thẩm quyền cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo, lãi suất 0% thuộc về Thủ tướng.

Trong bối cảnh hiện nay, theo bà Hồng, trong thực tiễn với sự biến động không ngừng của hệ thống các tổ chức tín dụng trong nước cũng như trên thế giới; với sự phát triển của công nghệ thì những vấn đề liên quan đến thanh khoản, rút tiền của người dân, người dân không phải đến ngân hàng, có thể rút tiền trên ứng dụng điện tử. Những vấn đề xử lý nhanh cần phải được đặt ra, cho nên Thủ tướng đề nghị Ngân hàng nhà nước rà soát.xử lý vấn đề này.

“Việc cho vay không có tài sản đảm bảo với lãi suất bằng 0% không phải việc thường xuyên liên tục, đây là trường hợp rất đặc biệt. Khi phát hiện tổ chức tín dụng cần thiết đưa vào giai đoạn can thiệp sớm thì trong giai đoạn này đều thực hiện giải pháp và yêu cầu tổ chức tín dụng cùng cổ đông phải thực hiện. Trong giai đoạn can thiệp sớm nếu trường hợp thiếu thanh khoản thì vẫn được thực hiện vay của Ngân hàng nhà nước nhưng các khoản vay được thực hiện với lãi suất 0% chứ không phải chưa có vấn đề gì đã được vay ngay với lãi suất 0%”, bà Hồng nói và cho biết, cho vay đặc biệt chỉ xảy ra ở trường hợp người dân rút tiền hàng loạt tại ngân hàng, có sự lan truyền lớn. Nếu không can thiệp kịp thời sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hệ thống. Và khi xét cho vay đặc biệt, bao giờ Ngân hàng nhà nước cũng yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản đảm bảo trước, còn khi khó khăn quá, không còn tài sản đảm bảo thì mới xét đến không cần tài sản đảm bảo”.