Lần đầu thành công ghép tạng giữa người cho - nhận cách nhau hơn 1700 cây số

Thứ tự từ trái qua PGS.TS Bs. Nguyễn Hữu Ước,
PGS TS Nguyễn Tiến Quyết, GS.TS Trịnh Hồng Sơn tại cuộc họp báo

Đây là những thông tin vừa được Ban giám đốc và Trung tâm ghép tạng, BV Việt Đức công bố sáng nay, 7-9 với báo giới. Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Quyết, nguyên Giám đốc BV Việt Đức, Phẫu thuật viên chính, trưởng ca ghép gan này, các bệnh nhân được ghép tạng này người bị suy tim giai đoạn cuối do giãn cơ tim, 37 tuổi có chỉ định ghép tim, người bị ung thư gan, sơ gan giai đoạn cuối, có chỉ định ghép gan. Các bệnh nhân này trước khi được ghép tạng chỉ có thể sống được từng tuần.

Cơ hội vàng…

Ngày 3-9, có một người vừa bị tai nạn tại TP Hồ Chí Minh được đưa vào cấp cứu tại BV Chợ Rẫy nhưng không có khả năng qua khỏi mà đang có biểu hiện đang chết não. Gia đình nạn nhân đồng ý cho hiến tạng. Do tại TP Hồ Chí Minh không có nhu cầu ghép tạng gan và tim, nên lãnh đạo BV Chợ Rẫy quyết định thông báo cơ hội hiến tạng này về Trung tâm ghép tạng BV Việt Đức, do GS.TS Trịnh Hồng Sơn, P. Giám đốc BV kiêm Giám đốc Trung tâm. Nhận được tin báo, Trung tâm Điều phối ghép tạng nhanh chóng làm nhiệm vụ rà soát các nhu cầu ghép tạng và tìm được hai bệnh nhân kể trên, có các thông số cơ thể tương thích với nạn nhân chết não kia. Tuy nhiên, trước khoảng cách xa xôi, trắc trở giữa Hà Nội và TP Hồ Chí Minh cách nhau hơn 1700km, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng rất lo lắng. Nếu không tính toán và tổ chức tốt, các ca ghép này nhiều khả năng khó có thể thành công. Và, cuối cùng, các chuyên gia phẫu thuật lành nghề ở đây đã không bỏ lỡ cơ hội vô cùng quý giá này.

14h30 ngày 4-9 họ lên máy bay bắt đầu bay vào TP Hồ Chí Minh. 17h30 cùng ngày họ bắt đầu tiến hành lấy tạng và bảo quản tạng theo đúng quy trình quốc tế. 21h30 hôm đó họ bắt đầu mang hai hộp tạng vừa lấy được từ người cho chết não bay ra đến Hà Nội, về đến BV Việt Đức vừa lúc 23h30. Ngay lập tức, các ca ghép bắt đầu được tiến hành. Các bác sĩ lại lao vào các ca ghép bất chấp sự mệt mỏi sau chặng đường bay và phẫu thuật rất vất vả lấy tạng vừa qua. Sáng hôm sau, 5-9, 4h - ca ghép tim xong. 5h - ca ghép gan xong. Hai tiếng sau mổ, ngay sau khi rút ống nội phế quản ra, bệnh nhân đã đòi được ăn uống. Và họ ăn uống được bình thường. Cho đến sáng qua, thấy có phóng viên nhà báo đến chụp ảnh, họ luôn nở được nụ cười tươi tắn.

Hỗ trợ, phối hợp cũng… vàng

Thông tin từ PGS.TS Nguyễn Tiến Quyết vẻn vẹn chỉ có thế nhưng ẩn chứa bên trong vô cùng nỗi vất vả, lo âu và tính toán chính xác đến từng phút, từng giây, từng đường kim mũi chỉ của các bác sĩ mà không bút nào tả xiết. GS.TS Trịnh Hồng Sơn cho hay, nếu không có sự phối hợp của các cơ quan hữu quan như Bộ Công an, Cục Hàng không dân dụng, các sân bay quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất… thì ca ghép khó có thể thành công như hôm nay. Chiều 4-9, duy nhất chỉ còn có thể mua được vé một chuyến bay từ Hà Nội đi TP Hồ Chí Minh bằng máy bay của hàng Viet Jet lúc 16-30 nhưng nhờ sự can thiệp giúp đỡ của Cục Hàng không dân dụng, đoàn phẫu thuật 6 người của BV Việt Đức đã bay được chuyến sớm hơn vào lúc 14h30 đi TP Hồ Chí Minh của Hãng Vietnam Airline. Khi trở ra Hà Nội, nhờ có sự thông cảm, tạo mọi điều kiện của ngành an ninh sân bay, BV có thể đưa được xe ô tô cứu thương đến tận chân cầu thang máy bay đón tạng và đoàn nhanh chóng được trở về kịp tiến hành ca ghép tạng trong thời gian cho phép (dưới 10 tiếng đồng hồ). Thực tế ca ghép tim chỉ mất 6 tiếng, ghép gan - 7 tiếng đồng hồ. Ở các nước tiên tiến, các BV ghép tạng có máy bay chuyên dụng riêng dùng để chuyên chở, đi lại kịp thời trong những hoàn cảnh tương tự. Trong khi nước ta chưa đáp ứng được điều kiện này, sự phối hợp nhịp nhàng ăn ý và rất có hiệu quả như vậy là vô cùng đáng trân trọng, GS.TS Trinh Hồng Sơn bày tỏ.

Đóng góp cho sự thành công các ca ghép nói trên phải kể đến sự phối hợp rất nhịp nhàng, ăn ý của tập thể hàng chục người y, bác sĩ BV Chợ Rẫy. Chỉ đến khi được Ths. BS Nguyễn Sĩ Lánh, Trưởng Khoa Giải phẫu bệnh, BV Việt Đức, người cùng tham gia đoàn đi lấy tạng hôm đó, cho hay các tạng không có hoại tử, GS.TS Trịnh Hồng Sơn và các thành viên trong đoàn mới vợi được chút lo âu sau cả chăng bay vào TP Hồ Chí Minh. Đây có thể nói là do công sức rất lớn của các bác sĩ BV Chợ Rẫy làm mọi cách để tạng còn nguyên vẹn. Tại BV này, các bác sĩ cũng đã tiến hành ghép thận thành công cho hai bệnh nhân khác lấy từ hai quả thận của người cho chết não nói trên.

Nỗi lo còn đó, không của riêng ai…

“Trong vòng 10 ngày nữa kể từ khi được ghép tạng, các bệnh nhân có thể được khỏe mạnh và xuất viện. Cứ nghĩ đến ngày đó tôi vui mừng khôn xiết. Nhưng, nói thật với các bạn nhà báo: Nỗi lo trong tôi chưa bao giờ dứt…”. Là GS.TS Trịnh Hồng Sơn bày tỏ tâm trạng rất lấy làm tiếc khi nhắc đến con số trong vòng 5 năm qua, cả nước mới chỉ nhận được vẻn vẹn có 26 trường hợp hiến tạng sau chết não. Con số này quả thực đáng báo động, bởi so với nhu cầu ghép tạng thì nó chẳng đáng là bao.

Là trung tâm đầu ngành ngoại khoa ghép tạng, từ khi thành công đầu tiên ghép gan thành công năm 2007, cho đến nay BV Việt Đức đã tiến hành thành công hàng trăm ca ghép thận, hàng chục ca ghép gan, tim. Càng ngày, các bệnh nhân rủ nhau kéo đến càng đông. “Hàng năm có đến hơn 11 nghìn người chết vì tai nạn giao thông. Chỉ cần ¼ trong số đó đồng ý cho tạng sau chết não thì chúng ta đã có thể đủ tạng cho mọi nhu cầu hiện nay” - thông tin như vậy, GS.TS Trịnh Hồng Sơn vừa phát cho các nhà báo mẫu Đơn xin tự nguyện hiến mô, bộ phận cơ thể ở người sau chết não. “Từ tác nghiệp những vụ như thế này, bắt đầu từ chính các nhà báo các anh, các chị giác ngộ vấn đề chấp thuận hiến tạng, để mọi người dân hiểu và noi theo”. Lần lượt, rất nhiều người ký trong những tờ đơn đó và nộp lại cho Trung tâm ghép tạng BV Việt Đức.