Lần đầu tiên có trường ca về trận đánh Chư Tan Kra

“Chư Tan Kra mây trắng” có 6 chương gồm Chương I - Giấc mơ vụn; Chương II - Đỉnh gió; Chương III - Bên kia đại dương; Chương IV - Mẹ vẫn đợi con về; Chương V - Gửi hòa bình; Chương VI - MẸ. Tác phẩm ra được lấy cảm hứng từ câu chuyện về Trung đoàn mũ sắt - tên gọi quen thuộc của Trung đoàn 209, Sư đoàn 312, đây là lực lượng được tuyển chọn đặc biệt, nhiều đồng chí là người Hà Nội gốc. Sau thời gian luyện quân kỹ lưỡng ở Thái Nguyên, đánh trận giả ở Hòa Bình… đơn vị bộ binh này được trang bị quân trang, khí tài hiện đại nhất thời đó như: mũ sắt của Liên Xô, áo Tô Châu của Trung Quốc… cũng là đơn vị đầu tiên được sử dụng B41 tại chiến trường.

Tất cả họ đều nhập ngũ cùng ngày 27/3/1967, đánh trận đầu tiên trong đời ở dãy núi Chư Tan Kra, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum ngày 26/3/1968. Trong trận đánh này, gần chàng trai Hà Nội thuộc Trung đoàn mũ sắt đã chiến đấu quả cảm và anh dũng hy sinh trong cuộc giao tranh ác liệt với Mỹ tại điểm cao 995-996.

Hơn nửa thế kỷ trôi qua những người lính may mắn được trở về sau cuộc chiến đã bước sang tuổi bảy mươi, vẫn trăn trở về đồng đội còn nằm lại Chư Tan Kra. Vì thế, bắt đầu từ năm 2009, các cựu chiến binh đã mang theo nhiều tư liệu, quân trang, lương thực… để đi tìm hài cốt đồng đội. Hơn 10 năm qua, những hành trình thầm lặng của họ đã giúp cho “đường về nhà” của các liệt sĩ ngắn lại, nhiều gia đình đã tìm được người thân của mình.

Đặc biệt, trong những chuyến đi ấy, nhiều ngôi mộ tập thể đã được tìm thấy. Những đóng góp thầm lặng của các Cựu chiến binh được Đảng, Nhà nước và Quân đội ghi nhận. Trong những chuyến đi tìm đồng đội của các Cựu chiến binh Trung đoàn mũ sắt, có rất nhiều thân nhân liệt sĩ và cả những bạn trẻ tình nguyện viên trên mọi miền Tổ quốc đồng hành, hỗ trợ cung cấp sử liệu làm căn cứ giúp các bác, các chú tìm đồng đội của mình. Đặc biệt, trong những hành trình thầm lặng ấy, có cả những cựu binh Mỹ từng tham chiến tại Chư Tan Kra…

Trường ca “Chư Tan Kra mây trắng” ra đời trong nguồn cảm hứng, cảm xúc về thế hệ những người lính thuộc Trung đoàn mũ sắt đã chiến đấu quả cảm, hy sinh xương máu cho Tổ quốc và những người lính trở về, dù mỗi người một số phận, hoàn cảnh riêng, có nhiều người là thương binh, gặp nhiều khó khăn do sức khỏe, tuổi tác… nhưng họ vẫn giữ khí chất, tinh thần dũng cảm, hào hoa, sống và hành động vì nghĩa lớn.

Chia sẻ về tập trường ca, nhà thơ Lữ Mai cho biết: Đề tài về những người lính dũng cảm chiến đấu, hy sinh xương máu cho Tổ quốc luôn là niềm trăn trở, thôi thúc trong tôi. Tôi là con của một người lính, bố tôi là bộ đội trở về từ chiến trường Campuchia. Từ nhỏ, qua những câu chuyện ký ức của bố và hiện tại đời sống người lính trong thời bình, tôi cảm nhận được phần nào nỗi ám ảnh chiến tranh, niềm trăn trở, hy sinh lớn lao mà thầm lặng. Sau này, nhờ công việc báo chí, văn chương, tôi được đến với nhiều vùng miền của đất nước, tiếp xúc nhiều thế hệ người lính và hậu phương của họ, càng cảm nhận sâu hơn và ngẫm nghĩ nhiều hơn.

Trước khi trường ca này ra đời, tôi đã có những truyện ngắn, bài thơ, tập thơ về đề tài người lính, gần nhất là trường ca “Ngang qua bình minh” thể hiện hình ảnh người chiến sĩ Hải quân trên các chuyến tàu làm nhiệm vụ bảo vệ vùng biển, đảo của Tổ quốc. Nhà thơ cũng chia sẻ thêm, tập trường ca không tập trung khai thác sử liệu về trận đánh Chư Tan Kra, mà lấy cảm hứng từ câu chuyện các Cựu chiến binh Trung đoàn 209 về lại chiến trường xưa tìm đồng đội.

Đây là dữ liệu gần gũi với tôi hơn. Việc khai thác tình cảm, tâm lý, câu chuyện của những Cựu chiến binh thời bình diễn ra khá thuận lợi. Khi viết trường ca này, tôi nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình, tận tâm của các bác Cựu chiến binh, các Biên tập viên chương trình Đi tìm đồng đội, các đồng nghiệp trong nghề. Tôi đã cố gắng tiếp cận vấn đề và thể hiện câu chuyện về Chư Tan Kra qua cái nhìn của một người viết trẻ. Chắc chắn, còn có những điều chưa đầy đủ, sâu sắc hoặc chính xác như thực tế từng diễn ra.

Với tất cả các tác phẩm, khi viết xong, tôi thường sửa nhiều lần, song, đến khi tác phẩm được xuất bản, đọc lại tôi vẫn cảm thấy còn những điểm chưa thật hài lòng và nếu được điều chỉnh thì tôi sẽ thực hiện. Có lẽ, đó cũng là trạng thái tâm lý chung của người sáng tác. “Cảm thấy chưa hài lòng về tác phẩm chính là động lực để người viết nỗ lực hơn trong sáng tạo, nhìn nhận được thiếu sót, hạn chế của mình và biết lắng nghe, chia sẻ nhiều hơn với độc giả” nhà thơ nói.