Lao động tự do khó mua nhà ở xã hội vì xác nhận thu nhập

Theo Nghị định 261/2025/NĐ-CP, mức thu nhập tối đa để mua nhà ở xã hội đối với người độc thân là không quá 20 triệu đồng/tháng; người độc thân nuôi con dưới 18 tuổi là không quá 30 triệu đồng/tháng; vợ chồng đã kết hôn là không quá 40 triệu đồng/tháng.

Mức thu nhập này được xác định dựa trên bảng lương, bảng công hoặc bảng chi trả của đơn vị làm việc. Đối với người lao động tự do, công an cấp xã là đơn vị xác nhận thu nhập.

Để đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, người thu nhập thấp tại đô thị nhưng không có hợp đồng lao động phải chứng minh mức thu nhập và được Công an cấp xã nơi thường trú, tạm trú hoặc nơi đang sinh sống xác nhận. Tuy nhiên, trên thực tế, rất nhiều lao động tự do đang gặp vướng mắc ở khâu xác nhận thu nhập này.

Anh Đinh Đình Tuân (trú tại đường Lê Đức Thọ, phường Nam Từ Liêm, Hà Nội) hiện là lao động tự do, làm việc tại quán ăn với thu nhập khoảng 10 triệu đồng/tháng, thấp hơn mức 150 triệu đồng/năm theo quy định cũ, và đang có nhu cầu mua nhà ở xã hội. Tuy nhiên, khi lên Công an phường xin xác nhận, cán bộ phản hồi rằng nghị định đã ban hành nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể, do đó không có căn cứ để xác nhận thu nhập.

Về việc này, Thượng tá Lê Thế Tùng, Phó trưởng phòng Quản lý hành chính về trật tự xã hội (Công an TP.Hà Nội) đã nêu ra tại buổi đối thoại "Từ thủ tục liên thông đến an cư: Tháo gỡ khó khăn cho người dân mua nhà ở xã hội", tổ chức chiều 3/12. Theo Thượng tá Tùng, Nghị định số 261/2025/NĐ-CP có hiệu lực 2025 quy định công an cấp xã sẽ xác nhận thu nhập cho người lao động tự do không có hợp đồng lao động trong vòng 7 ngày để mua nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, thực tế khi triển khai việc xác nhận này thì các đơn vị công an cấp xã trên địa bàn đang gặp khó khăn, vướng mắc. Bởi lẽ, trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư hiện nay chưa có thông tin về thu nhập của người lao động tự do cũng như người lao động không có hợp đồng.

Để giải quyết vấn đề này, trả lời báo chí, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI, cho rằng, pháp luật cần sửa đổi, bổ sung quy định theo hướng để người dân tự cam kết. Nếu phát hiện vi phạm thì xử lý nghiêm. Bênh cạnh đó, luật sư Đức cho rằng, cần công khai danh sách các trường hợp thuộc diện này trong một khoảng thời gian để người dân cùng giám sát.

Theo luật sư Trương Thanh Đức, việc yêu cầu xác nhận thu nhập không chỉ là câu chuyện tiền kiểm hay hậu kiểm hồ sơ, mà quy định này là vấn đề lớn về tư duy quản lý.

“Khi người dân làm giấy tờ liên quan đến thủ tục, chính sách đều phải có xác nhận từ cơ quan chức năng là biểu hiện của việc  ôm đồm, làm thay. Thậm chí còn gây khó khăn, dễ dẫn đến tiêu cực”, ông Đức nói.