Loạn các cuộc thi nhan sắc, trao các danh hiệu sắc đẹp tràn lan khi chưa được cấp phép - thực tế này đã và đang diễn ra, với nhiều bất cập. Cuộc thi do Hoa hậu Hương Giang tổ chức mới đây là một ví dụ điển hình. Điều này đặt ra yêu cầu chặt chẽ hơn trong cấp phép và hậu kiểm các chương trình, các cuộc thi nhan sắc.
Luật sư tố tụng Dương Ánh Nga thuộc đoàn luật sư TP HCM cho rằng, ngày càng có nhiều các đơn vị tổ chức các cuộc thi sắc đẹp lách luật và ngày càng có nhiều hơn những cuộc thi lệch chuẩn, sai phạm bất chấp tiếp diễn...
Nhiều cuộc thi nhan sắc tổ chức chui
Theo luật sư Dương Ánh Nga, từ thời điểm Nghị định 144 ra đời, những quy định "cởi trói" của Nghị định đã khiến các đơn vị tổ chức dễ dàng "lách luật" để tổ chức thêm nhiều cuộc thi nhan sắc. Tình trạng “mở mắt là thấy hoa hậu”, “ra ngõ gặp hoa hậu”… xuất hiện tràn làn. Tuy nhiên, không ít trong số đó vướng những lùm xùm, gây xôn xao dư luận…
Ví dụ điển hình nhất là chương trình truyền hình thực tế Miss International Queen Vietnam 2023 (ban tổ chức dịch tiếng Việt là Đại sứ Hoàn mỹ), do Hoa hậu chuyển giới Hương Giang đứng ra tổ chức. Cuộc thi sẽ bị Sở Văn hóa và Thể thao TP HCM “tuýt còi”, xử lý.
Nguyên nhân cuộc thi của Hương Giang tổ chức bị xem xét xử lý do đây là hoạt động thi người đẹp chưa được sự chấp thuận của cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Trước đó, hồi tháng 3/2023, cuộc thi Miss Petite Vietnam 2023 (Hoa hậu Nhân ái Việt Nam) rơi vào tình huống tương tự khi bị cơ quan chức năng yêu cầu tạm ngưng buổi công bố cuộc thi sau khi chương trình bắt đầu được vài phút.
Cơ quan chức năng nhấn mạnh, sự kiện giới thiệu cuộc thi Miss Petite Vietnam buộc phải ngừng, đến khi có đầy đủ hồ sơ mới có thể thực hiện.
Hay như sự việc Công ty Minh Khang - đơn vị tổ chức cuộc thi Miss Peace Vietnam 2022 - bị xử phạt hành chính 55 triệu đồng do thực hiện hành vi vi phạm hành chính "tổ chức thi người đẹp không có văn bản chấp thuận”.
Những lùm xùm, sai phạm xung quanh các điều luật cần và đủ cho việc tổ chức một cuộc thi nhan sắc hoa hậu cũng khiến công chúng ngán ngẩm, thất vọng. Điều này đặt ra câu hỏi: “Quy định về các cuộc thi nhan sắc hiện nay đã đủ sức răn đe hay chưa?”.
Quy định cấp phép lỏng lẻo, xử phạt chưa thỏa đáng
Hiện, căn cứ pháp lý quy định quản lý cấp phép cho các cuộc thi sắc đẹp là Nghị định 144/2020/NĐ-CP.
Luật sư Nga cho rằng, Nghị định 144 năm 2020 ra đời gần như “tiếp tay” cho đơn vị tổ chức các cuộc thi nhan sắc. Bởi các quy định về việc cấp phép hiện nay còn khá lỏng lẻo.
“Các cuộc thi người đẹp, hoa khôi trong nội bộ các tổ chức đôi khi rất có ảnh hưởng về mặt truyền thông nhưng lại không cần phải xin phép mà chỉ cần thông báo. Như vậy sẽ dẫn đến việc đôi khi các cuộc thi sắc đẹp có sai phạm thì cơ quan có thẩm quyền cũng không nắm được thông tin hoặc khi phát hiện được thì đã diễn ra rồi mới tiến hành xử phạt là quá muộn.
Chính vì quy định dễ dãi mà những năm gần đây, quá nhiều các cuộc thi người đẹp, hoa khôi ra đời núp bóng của các công ty nhưng thực tế là chạy truyền thông rất mạnh mẽ và có sức ảnh hưởng.
Với các cuộc thi người đẹp, hoa hậu có quy mô lớn hơn tuy có quy định chặt chẽ trong khâu kiểm duyệt, cấp phép nhưng trên thực tế các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý chưa sát sao và chuẩn chỉ, kiểm duyệt qua loa, mang tính đối phó. Vì vậy hàng loạt các cuộc thi hoa hậu ra đời nhan nhản nhưng nội dung phản cảm, hình thức sai phạm rất nhiều”, luật sư Nga nêu thực trạng.
Điều 12 Nghị định 38/2021 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng cáo nêu rõ:
Phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng đối với hành vi thực hiện không đúng thông báo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định cuộc thi người đẹp, người mẫu thuộc phạm vi quản lý nội bộ của cơ quan, tổ chức.
Phạt tiền từ 10 đến 15 triệu đồng đối với một trong các hành vi sau đây: Tổ chức thi người đẹp và người mẫu không đúng nội dung ghi trong văn bản chấp thuận; không thông báo đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định cuộc thi người đẹp, người mẫu thuộc phạm vi quản lý nội bộ của cơ quan, tổ chức.
Phạt tiền từ 25 đến 30 triệu đồng đối với hành vi tổ chức thi người đẹp và người mẫu mà không có văn bản chấp thuận.
Phạt tiền từ 30 đến 40 triệu đồng đối với hành vi tổ chức thi người đẹp, người mẫu có nội dung kích động bạo lực; ảnh hưởng xấu đến quan hệ đối ngoại…
Phạt tiền từ 40 đến 50 triệu đồng đối với hành vi tổ chức thi người đẹp, người mẫu có nội dung xuyên tạc lịch sử, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ…
Theo luật sư, quy định về mức xử phạt hiện nay đối với các hành vi sai phạm là chưa thỏa đáng, cụ thể theo quy định tại Điều 12 Nghị định 38/2021 và Điểm A Khoản 4 Điều 2 Nghị định 128/2022/NĐ-CP thì mức phạt cho các hành vi vi phạm về việc thực hiện các cuộc thi sắp đẹp trái phép là quá nhẹ. Nên dẫn đến việc các đối tượng sai phạm không sợ và chấp nhận sai phạm để thu lợi bất chính và nộp phạt sau cũng được.
Luật sư Nga cũng cho rằng, các cuộc thi hoa hậu hiện nay tổ chức khi chưa đc cấp phép - tình trạng này diễn ra nhiều và gây ra nhiều bất cập.
"Hệ lụy để lại rất nhiều vì nếu các chương trình không cấp phép có nghĩa là nội dung, cơ cấu, chương trình và các thông tin chi tiết của cuộc thi không được cơ quan chuyên môn có thẩm quyền kiểm tra và phê duyệt.
Trong quá trình cuộc thi diễn ra cũng không có ai giám sát. Dẫn đến khi các cuộc thi được khởi động, nếu làm truyền thông tốt và nhiều người biết đến, có sức ảnh hưởng, thì chỉ cần một một sai phạm như kịch bản có nhiều văn ngôn không chuẩn, quần áo thí sinh phản cảm… cũng sẽ gây ảnh hưởng cực kì nghiêm trọng đến hình ảnh, văn hóa quốc gia", luật sư Nga nhấn mạnh.
Về vụ việc cuộc thi do hoa hậu Hương Giang tổ chức, luật sư Nga bày tỏ sự hoài nghi về tính pháp lý của cuộc thi. Bởi các thông tin về chương trình, ngay thời điểm lên sóng tập đầu tiên đã được báo chí, dư luận hết sức quan tâm. Chưa kể đây là một cuộc thi về cộng đồng LGBT. Luật sư Nga khẳng định: "Cuộc thi của Hương Giang chưa xin phép đã ký hợp đồng với các nhãn hàng và cho phát sóng như vậy là sự coi thường và thách thức pháp luật".
Hồ sơ, trình tự thực hiện thủ tục xin chấp thuận tổ chức cuộc thi người đẹp như thế nào?
Căn cứ khoản 4 Điều 16 Nghị định 144/2020/NĐ-CP quy định về hồ sơ như sau:
Về thủ tục chấp thuận thực hiện theo quy định tại khoản 5 Điều 16 Nghị định 144/2020/NĐ-CP như sau:
Thủ tục cấp văn bản chấp thuận: