Luật phải có yêu cầu phù hợp để quản lý báo chí tốt hơn

Ông Lê Như Tiến.

PV: Với tư cách là người thẩm tra dự thảo Luật Báo chí sửa đổi, ông nhận định như thế nào về Luật lần này?

Ông Lê Như Tiến: Điểm nổi bật nhất của dự thảo luật Báo chí lần này là cụ thể hóa Hiến pháp 2013. Đó là quyền tự do báo chí và quyền tự do ngôn luận trên báo chí. Hiến pháp 2013 có nói mọi công dân đều có quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận trên báo chí.

Luật này phải thể hiện cụ thể hóa quyền và nghĩa vụ của công dân. Nhưng vấn đề là phân biệt được quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận trên báo chí là như thế nào cần làm rõ hơn. Nhà báo có quyền tự do đối với hoạt động báo chí nhưng quyền của công dân hoạt động tự do trên báo chí là như thế nào? Còn tự do ngôn luận thì đã đành, tức công dân được phát biểu, viết bài thể hiện chính kiến của mình trên báo chí.

Nhưng tự do báo chí hoặc tự do hoạt động báo chí phải làm rõ hơn. Rõ ràng chúng ta không thể nào mỗi công dân có thể tự mình thành lập một cơ quan báo chí được. Thế thì tạo nên sự hỗn loạn trong xã hội.

Hiện chúng ta có 845 cơ quan báo chí, dư luận cũng cho là nhiều cần sắp xếp, rà soát lại cho phù hợp hơn tránh trùng lắp thông tin, lãng phí nguồn lực và cạnh tranh thiếu lành mạnh.

Quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí nhưng phải theo khuôn khổ của pháp luật chứ không có nghĩa tự do báo chí vô giới hạn, muốn nói thế nào thì nói, muốn ra báo lúc nào thì ra; thậm chí quyền tự do của anh phải không ảnh hưởng đến quyền tự do của người khác và của xã hội.

Ông nhận định như thế nào về hành vi bị cấm trong dự thảo Luật lần này?

Điều 10 trong dự thảo có quy định 12 loại thông tin và 10 hành vi bị cấm. Tôi cho như vậy là cũng phù hợp với các quy định chung của Hiến pháp và các pháp luật khác của mình. Tuy nhiên, theo tôi cần đưa vào hành vi bị cấm mà trong thời gian qua chúng ta hay mắc phải. Đó là cá nhân, tổ chức nghiêm cấm xúc phạm danh dự, thân thể, sức khỏe thậm chí là tính mạng của nhà báo. Nghiêm cấm việc thu hồi phương tiện hành nghề trong lúc nhà báo đang tác nghiệp đúng pháp luật.

Không thể nào lấy lý do bảo vệ cơ quan mà xúc phạm danh dự, thậm chí là tính mạng nhà báo. Điều này phải đưa vào nghiêm cấm. Trong xã hội dân chủ của ta không thể nào đối xử với báo chí như thế.

Luật lần này cũng quy định cụ thể về trách nhiệm khi thông tin sai?

Trong Luật này ghi rõ trách nhiệm của từng cấp khi đưa tin, viết bài sai. Những bài viết ra mà không đúng sự thật thì tùy theo tính chất mức độ nguy hiểm cho xã hội, hay tác động đến xã hội như thế nào để quy trách nhiệm.

Chúng ta không thừa nhận báo chí tư nhân nhưng tại sao lại cho tập đoàn, tổng công ty được quyền thành lập báo chí. Vậy có trái với quy hoạch báo chí hiện nay không?

Thật ra chúng ta không nói báo chí tư nhân nhưng trong thực tế nếu ta cho phép các tổng công ty nhà nước và ngoài nhà nước thì có thể gọi đó là báo chí ngoài công lập. Cũng giống như trường học gồm trường công lập và ngoài công lập. Tôi ủng hộ việc này vì nó chia sẻ khó khăn cho nhà nước, mà người dân cũng được tiếp cận nhiều thông tin nhưng không phải dùng nhiều ngân sách nhà nước để mà trang trải cho các cơ quan báo chí.

Dự Luật ghi rõ đối tượng được thành lập cơ quan báo chí là các đối tượng theo luật hiện hành, nhưng bổ sung thêm các đối tượng được thành lập các tạp chí khoa học như: cơ sở giáo dục đại học trong và ngoài công lập; tổ chức nghiên cứu khoa học; tổ chức nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ được tổ chức dưới Viện hàn lâm, Viện theo quy định của luật khoa học công nghệ; bệnh viện từ cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tương đương trở lên; các cơ sở khoa học công nghệ tư thục có đầu tư của nước ngoài thì được phép ra tạp chí để đăng tải các nghiên cứu khoa học chứ không phải báo chí nói chung; mà báo chí nói chung phải do các tổ chức chính trị xã hội thành lập.

Tôi nghiên cứu một số Luật báo chí của các nước thì thấy ta đã tiếp cận được trào lưu chung của sự phát triển chung của báo chí thế giới. Tuy nhiên có một số cử tri và công dân muốn cởi mở hơn nữa nhưng hiện nay có 845 cơ quan báo chí, chúng ta đã cảm thấy nhiều rồi, nếu mở rộng hơn nữa sẽ có sự hỗn loạn báo chí. Cho nên bên cạnh tạo điều kiện cho báo chí phát triển thì các cơ quan quản lý nhà nước và Luật cũng phải có yêu cầu phù hợp để quản lý được báo chí tốt hơn.

Xin trân trọng cảm ơn ông!