Mạnh tay với thuốc lá điện tử

Tỷ lệ người Việt sử dụng thuốc lá điện tử gia tăng

Theo bà Lê Thị Thu, đại diện Tổ chức Health Bridge tại Việt Nam, 70% số người thử một điếu thuốc và trở thành người hút thuốc hàng ngày do nicotine, chất gây nghiện có trong thuốc lá. Người trẻ tuổi (14-30 tuổi) đã sử dụng thuốc lá điện tử, có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 4 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử. 58% người sử dụng thuốc lá điện tử là người hút mới.

Hiện tỷ lệ đang sử dụng thuốc lá nung nóng ở Việt Nam chưa cao nhưng có xu hướng gia tăng. Nếu như năm 2015, tỷ lệ người đã từng hút thuốc lá điện tử ở Việt Nam là 1,1% và 0,2% đang sử dụng. Tuy nhiên, điều tra sức khỏe học đường năm 2019 đã cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử từ độ tuổi 13-17 là 2,7%.

Thực tế cũng cho thấy sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam có xu hướng gia tăng các thành phố lớn, trong nhóm có mức sống khá và trong giới trẻ. 50% số người hút thuốc lá trưởng thành sẽ tử vong sớm. Vì thế, để duy trì sản lượng và tăng trưởng lợi nhuận, ngành công nghiệp thuốc lá tìm kiếm người thay thế ở giới trẻ.

Thực tế, ngành công nghiệp thuốc lá thực hiện chiến lược phát triển sản phẩm nhắm đến giới trẻ như: Thiết kế sản phẩm bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ... Ngoài ra còn sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng quảng cáo thuốc lá, đồng thời bán thuốc lá qua các trang thương mại điện tử.

Bà Thu nhận định các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đều độc hại. Hiện, tỷ lệ sử dụng thuốc lá nung nóng ở Việt Nam chưa cao nhưng có xu hướng gia tăng. Do đó, Việt Nam cần khung pháp lý nhằm kiểm soát các sản phẩm này.

Về loại thuốc lá này, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã khẳng định: Không có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu truyền thống. Thuốc lá điện tử là những sản phẩm thuốc lá nên chúng không thể được coi là công cụ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá hiệu quả. Thế giới chưa có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử giúp cai thuốc. Ngược lại, bằng chứng từ các nước cho thấy, người sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng có nguy cơ sử dụng thuốc lá thông thường. Nhiều người sử dụng đồng thời cả thuốc lá điện tử và thuốc lá thông thường.

Không cho phép thí điểm, kinh doanh, nhập khẩu

Theo bà Trần Thị Trang, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), tỷ lệ người Việt sử dụng thuốc lá điện tử tăng lên 2,6% vào năm 2019, trước đó chỉ 0,2%. Đây là loại hình thuốc lá mới, tác hại của chúng gây ra không hề thấp hơn thuốc lá thông thường, thậm chí có những tác hại cấp tính ngay sau khi hút hơi đầu tiên như: Viêm phổi, đột quỵ, nguy cơ cháy nổ cao...

Hiện, không có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu truyền thống. Theo quy định hiện hành, sản phẩm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nóng...) không được phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh và sử dụng tại Việt Nam.

Song, các doanh nghiệp đang mong muốn đưa sản phẩm vào Việt Nam kinh doanh hợp pháp. Ngành y tế đã khuyến nghị Chính phủ về việc thuốc lá thế hệ mới độc hại như thuốc lá thông thường, không cho phép thí điểm, kinh doanh, nhập khẩu.

“Nếu cho phép kinh doanh thuốc lá điện tử như một số nước thì vài năm nữa chúng ta lại lao vào cuộc chiến không có hồi kết, phải chống cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống”, bà Trang nhấn mạnh.

Bà Đoàn Thu Huyền-Trưởng đại diện Tổ chức chiến dịch vì trẻ em không thuốc lá tại Việt Nam, cũng cho rằng Việt Nam cần quy định cấm mọi loại thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng. Hiện chưa hình thành thị trường thuốc lá điện tử tại Việt Nam, chủ yếu buôn bán trôi nổi, do đó sẽ rất khả thi nếu ban hành quy định cấm trước khi các sản phẩm này được sử dụng rộng rãi trên thị trường.

Còn ông Nguyễn Tuấn Lâm (Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam) cho biết trong thuốc lá điện tử có tới 15.000 loại hương vị, nguy cơ trộn hương vị và cả chất ma túy. Người hút dễ phơi nhiễm các chất độc gây bệnh ung thư, tim mạch, hô hấp, ảnh hưởng đến phát triển trí não. Các chất độc được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử và trong khói. Vì vậy thuốc lá điện tử có hại cho cả người dùng và người xung quanh. Ngoài ra còn có nguy cơ chấn thương nghiêm trọng do cháy nổ pin.

Với thuốc lá nung nóng, các bằng chứng chỉ rõ, thuốc nung nóng cũng chứa nhiều chất độc hại giống như từ khói thuốc. Khói thuốc nung chứa nicotine. Đây là chất gây nghiện mạnh và có hại cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ em, vị thành niên và phụ nữ có thai. Dù các sản phẩm thuốc nung được nung ở nhiệt độ thấp hơn, nhưng vẫn tạo ra những hóa chất tương tự như trong khói thuốc lá. Các hóa chất có trong thuốc lá nung bao gồm: Acrolein, Chemicals, Acetaldehyde, Carbon monoxide, Nicotine...

Một số hóa chất này được xếp vào nhóm gây ung thư. Dù các hóa chất này ở nồng độ thấp hơn, nhưng chúng không làm giảm nguy cơ. Vì vậy, ông Lâm đề nghị cần tiếp tục tăng cường các biện pháp cấm hoặc quản lý thuốc lá thế hệ mới phù hợp với bối cảnh quốc gia.

Chỉ rõ các chiêu thức quảng cáo, tiếp cận giới trẻ nhằm mở rộng thị trường thuốc lá thế hệ mới, ThS Lê Thị Thu, cho biết, thực tế ngành công nghiệp thuốc lá đã lên một kế hoạch trên phạm vi toàn cầu với chiến lược phát triển sản phẩm nhắm đến giới trẻ như: Thiết kế sản phẩm bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ… Cùng với đó, tiến hành giới thiệu sản phẩm và dùng thử ở các cửa hàng bán lẻ; sử dụng giới trẻ, người nổi tiếng, người có ảnh hưởng quảng cáo sản phẩm; tận dụng độ tuổi trẻ của những người nổi tiếng trên mạng xã hội để quảng cáo và bán hàng như Facebook, Instagram, Tiktok... đồng thời, bán thuốc lá qua các trang thương mại điện tử.