Mạnh tay xử lý nạn 'chặt chém' du khách

Vết gợn dai dẳng

Trong nhiều năm qua, “chặt chém” là cụm từ không còn xa lạ với cả du khách trong nước và quốc tế khi đến Việt Nam. Tháng 7/2025, mạng xã hội xôn xao trước đoạn clip ghi lại cảnh nam streamer nổi tiếng IShowSpeed bị một người bán hàng rong “hét giá” bất hợp lý tại khu vực trung tâm TPHCM. Đoạn video nhanh chóng lan truyền mạnh mẽ, thu hút hơn 6 triệu lượt xem chỉ trong thời gian ngắn, làm dấy lên làn sóng tranh luận gay gắt về vấn nạn này. Ngay ngày hôm sau người bán đã phải đến xin lỗi và hoàn trả tiền.

Cũng trong tháng 7/2025, cơ quan chức năng phường Bãi Cháy (Quảng Ninh) đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với một chủ nhà hàng trên địa bàn do vi phạm quy định về niêm yết và bán đúng giá.

Thực tế cho thấy, dù các cơ quan chức năng đã nhiều lần vào cuộc xử lý, hiện tượng nâng giá vô lý, thiếu minh bạch trong kinh doanh dịch vụ ăn uống và mua sắm vẫn tiếp tục tái diễn ở nhiều điểm du lịch trên cả nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh và uy tín của ngành du lịch Việt Nam.

Phân tích nguyên nhân sâu xa của tình trạng “chặt chém” khách du lịch, PGS.TS Phạm Trung Lương - nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Du lịch nhận định, hiện tượng này dù không phổ biến nhưng vẫn liên tục tái diễn, bất chấp việc xã hội lên tiếng và cơ quan chức năng nhiều lần xử lý. Nguyên nhân chính xuất phát từ phía nhận thức và cái tham trong ngắn hạn. Họ không nhìn được lợi ích dài hạn.

“Đó là hành vi của một bộ phận nhỏ người kinh doanh thiếu ý thức, chỉ vì lợi ích cá nhân mà quên mất rằng “nồi cơm” của chính họ phụ thuộc vào sự phát triển bền vững của ngành du lịch tại địa phương. Nếu ai cũng hành xử như vậy, khách du lịch sẽ rời đi, và khi đó chính sinh kế của họ cũng bị đe dọa” - ông Lương cảnh báo.

Từ góc độ pháp lý, luật sư Đỗ Thành Hưng – Công ty Luật TNHH LTH (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, hành vi “chặt chém” khách du lịch là hành vi vi phạm pháp luật, có thể bị xử phạt hành chính và trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Mức phạt cụ thể tùy thuộc vào tính chất, mức độ vi phạm và có thể lên đến hàng chục triệu đồng, thậm chí có thể bị phạt tù và tịch thu tài sản.

Theo luật sư Đỗ Thành Hưng, trên thực tế, việc phát hiện và xử lý các trường hợp “chặt chém” vẫn gặp nhiều khó khăn do du khách thường không khiếu nại, thiếu chứng cứ cụ thể hoặc ngại va chạm. Điều này khiến nhiều trường hợp trôi qua mà không được xử lý kịp thời.

Cần cơ chế kiểm soát chặt chẽ hơn

Để giải quyết triệt để tình trạng “chặt chém”, theo các chuyên gia du lịch, không thể chỉ trông chờ vào việc xử lý hậu quả mà phải đặt ra một cơ chế giám sát chủ động, liên ngành và bền vững. Điều này bao gồm việc siết chặt quy định về niêm yết giá, công khai thông tin doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch, lập đường dây nóng và phản ứng nhanh khi có phản ánh từ du khách.

Ngoài ra, việc đào tạo ý thức phục vụ cho người dân làm dịch vụ du lịch cũng đóng vai trò quan trọng. Một môi trường du lịch văn minh phải được xây dựng từ những người cung cấp dịch vụ có đạo đức nghề nghiệp, hiểu rằng uy tín là thứ quyết định sự tồn tại lâu dài, chứ không phải lợi nhuận tức thì.

PGS.TS Phạm Trung Lương nhận định, nguyên nhân của tình trạng chặt chém du khách tái diễn là do công tác tuyên truyền chưa thực sự có hiệu quả thực sự, xử lý răn đe cũng cần mang tính thuyết phục hơn. Vì vậy cần phải thay đổi, kẻo tình trạng nói trên sẽ lặp lại.

Còn theo luật sư Đỗ Thành Hưng, mặc dù đã có quy định khá rõ ràng, nhưng trên thực tế, việc áp dụng và thực thi pháp luật vẫn còn hạn chế do công tác kiểm tra, giám sát chưa thường xuyên, thiếu nhân lực hoặc chưa có cơ chế phản hồi kịp thời từ phía du khách. Vì vậy, để đủ sức răn đe và tạo chuyển biến tích cực, cần thiết phải rà soát, nâng mức xử phạt tối đa đối với các hành vi có tính chất lừa đảo, đặc biệt là tại các khu du lịch trọng điểm. Áp dụng chế tài hình sự đối với hành vi gian dối có yếu tố chiếm đoạt tài sản của khách du lịch (theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi 2017 – Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản). Tăng cường sự phối hợp giữa chính quyền địa phương, lực lượng quản lý thị trường, ngành du lịch và chính người dân trong việc phát hiện, tố giác và xử lý vi phạm.

Như vậy, chỉ khi từng mắt xích trong chuỗi phục vụ du khách từ điểm đến, phương tiện, đến dịch vụ sân bay đều thực hiện nghiêm quy định và minh bạch trong giá cả, thì ngành du lịch mới có thể xây dựng được môi trường cạnh tranh lành mạnh, bền vững và chuyên nghiệp.

Luật sư Đỗ Thành Hưng cho rằng, xử lý nghiêm vi phạm là cần thiết, nhưng về lâu dài, phải song hành với xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, văn minh thì mới có thể chấm dứt triệt để tình trạng “chặt chém” du khách.