Mỹ: ‘Thị trấn than’ Colorado vật lộn với tương lai

Mọi thứ sắp thay đổi

Trinidad Loya – một cư dân đến từ phía bắc Mexico, đã làm việc cho nhà máy than ở thị trấn Craig, bang Colorado từ hơn 30 năm trước. Nhà máy hiện có 180 lao động với mức lương khá cao và mang lại sự đảm bảo chắc chắn hơn so với hầu hết các công việc khác trong khu vực.

6: Trinidad Loya cùng con trai tại Nhà máy than đá Craig, nơi đã nuôi sống gia đình họ suốt hơn 30 năm. Ảnh: AP.

Thế nhưng nhà máy than đang đóng cửa, cùng với mỏ khai thác. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ có thêm gần 115 nhân viên và tất cả công nhân mất việc trong thập kỷ tới. Đây sẽ là một quá trình chuyển đổi khó khăn đối với Loyas và những người lao động khác, những người đã kiếm sống lâu năm ở Craig – thị trấn nông thôn chỉ với dân số 9.000 người.

Kịch bản tương tự đang diễn ra ở nhiều khu vực khác trên khắp nước Mỹ. Sau nhiều thập kỷ phụ thuộc vào than đá, các thị trấn nhỏ sẽ phải đối mặt với một tương lai không chắc chắn, đặc biệt khi luật pháp quốc gia và tiểu bang mới buộc ngừng sử dụng nhiên liệu hóa thạch vì những tác động tiêu cực đến vấn đề biến đổi khí hậu do con người gây ra.

Giờ đây, một số công nhân sẽ buộc phải nghỉ hưu, trong khi những người trẻ hơn như Loyas sẽ phải chật vật tìm con đường mới để nuôi sống gia đình, và có thể họ sẽ phải rời bỏ thị trấn Craig.

Những biến động tại thị trấn Craig yên bình

Thị trấn Craig nằm ở trung tâm phía Tây của bang Colorado, cách khu trượt tuyết Steamboat Springs nổi tiếng khoảng 64 km. Nơi đây bò và cừu sẽ được chăn thả trên các khu đất nông nghiệp, các con lạch nhỏ chảy ra từ các con sông gần đó. Cuộc sống nông thôn yên bình chính là lý do tại sao nhiều người dân Craig đã chọn ở lại thay vì tìm kiếm một cơ hội mới ở những nơi xa xôi.

Vào những tháng mùa đông, tại thị trấn được mệnh danh là thủ đô săn nai sừng tấm của thế giới, hàng nghìn nhóm thợ săn mặc đồ ngụy trang sẽ đến khu vực này để tìm kiếm con mồi. Theo một báo cáo của Công viên và Động vật hoang dã Colorado, ngành công nghiệp săn bắn đã đem lại cho thị trấn này 136 triệu USD vào năm 2017.

Craig từng là điểm dừng chân cuối cùng trên tuyến Đường sắt Denver và Salt Lake, nơi cho phép xuất khẩu nông sản trên toàn quốc như len, chẳng bao lâu đã trở thành nơi hái ra tiền cho ngành công nghiệp dầu mỏ và sau đó là nguồn cung cấp uranium.

Các mỏ dầu và nhà máy uranium không lâu sau đã rời khỏi Craig vào những năm 1960 khi nhu cầu thay đổi, nhưng đến những năm 1970, than đá đã trở thành vua ở Colorado cùng với sự phát triển của Nhà máy Craig. Chính các mỏ khoáng sản có độ biến động cao đã đưa ngành công nghiệp than đá đến thị trấn và nuôi sống những hộ gia đình nơi đây trong nhiều thập kỷ.

Bây giờ, thị trấn lại đang thay đổi một lần nữa.

Chủ sở hữu của Nhà máy Craig đã quyết định đóng cửa nhà máy 3 tổ máy trong thời gian 10 năm. Tổ máy số 1 và số 2, thuộc sở hữu của PacifiCorp, Cơ quan điện lực sông Platte, Dự án sông Salt, Hiệp hội phát điện và truyền tải ba bang và Xcel Energy, dự kiến sẽ ​​đóng cửa vào năm 2025 và 2028. Tổ máy số 3 do duy nhất Tri-State sở hữu cũng sẽ nghỉ hưu cho đến năm 2030.

Jennifer Holloway, giám đốc điều hành của Phòng Thương mại Craig, cho biết vấn đề thất nghiệp hàng loạt trong một cộng đồng như Craig sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp nhỏ có khách hàng chủ yếu là công nhân than với mức thu nhập ổn định.

Người dân thị trấn đang phải đối mặt với một thực tế tàn bạo: mất con đường sống.

Chuẩn bị cho những thay đổi

Một trong những khó khăn nhất của việc đóng cửa nhà máy là giúp người lao động tìm được công việc mới với những lợi ích tương đương mức các ‘gia đình than đá’ hiện đang được hưởng.

Sasha Nelson, giám đốc điều hành của bộ phận giáo dục lực lượng lao động và phát triển kinh tế tại bang Colorado cho biết, bà đang cố gắng tìm ra con đường giúp các công nhân than tìm thấy cơ hội tiếp theo của họ. Trong năm qua, bà đã tạo ra một danh mục các khóa học với các chứng chỉ được công nhận, đào tạo cho các thành viên của cộng đồng, những người cần trợ giúp để tìm ra tương lai mới.

Khi nghiên cứu các cộng đồng bị ảnh hưởng khác giống như Craig, Nelson cho biết kết quả sẽ được chia thành ba kiểu: 1/3 sẽ nghỉ hưu, 1/3 sẽ đi theo ngành hoặc lĩnh vực tương tự, 1/3 sẽ học nghề mới sau đó có thể tự mở một doanh nghiệp và một số sẽ thất nghiệp.

Tại Trường Cao đẳng Spoon River ở thành phố Canton, bang Illinois, người dân nơi đây đã được thông báo bốn tháng trước khi hai nhà máy than đóng cửa vào năm 2019. 20% công nhân đã tìm cách học nghề mới với sự giúp đỡ từ trường cao đẳng cộng đồng. Nhưng 14% lại không tìm được việc làm mới và trở nên thất nghiệp vào mùa hè năm 2021.

“14% người dân đang thất nghiệp, điều đó làm tôi lo ngại,” Nelson nói. “Vấn đề ở đây là những người đó là ai và chúng ta có thể giúp đỡ và hỗ trợ họ như thế nào?”.

Điều gì sẽ chờ ở tương lai?

Nhiều người đang cố gắng đảm bảo rằng đây không phải là ‘dấu chấm hết’ cho thị trấn Craig hoặc những người lao động.

Nhiều cuộc thảo luận đang được tiến hành để quyết định tương lai tiếp theo cho các cơ sở của nhà máy. Osborn, giám đốc nhà máy, cho biết tình huống lý tưởng sẽ là tái sử dụng một số thiết bị của nhà máy cho các dự án năng lượng tái tạo và giữ cho người dân trong thị trấn có việc làm.

Sean Hovorka, giám đốc sản xuất tại Trapper Mine và gần đây được bầu làm thành viên hội đồng thành phố của thị trấn, đã nhìn thấy tương lai trong lĩnh vực khai thác năng lượng tái tạo.

“Cối xay gió, tấm pin mặt trời hay bất kỳ thứ gì trong số đó, hãy nghĩ đến vấn đề khai thác chúng”, ông khẳng định. “Đây sẽ là một lĩnh vực quan trọng và chúng tôi biết rằng mình sẽ là một phần của phong trào năng lượng xanh”.

Brent Wanner, người đứng đầu phân tích năng lượng cho Triển vọng Năng lượng Thế giới, một ấn phẩm hàng năm của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, cho biết ngành điện đang ở vị trí thuận lợi để dẫn đầu sự thay đổi trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch quy mô lớn. Ngành công nghiệp này hiện đang dẫn đầu về lượng giảm phát thải và chuyển hướng dần từ than sang các lựa chọn ‘môi trường’ hơn.

“Sẽ luôn luôn có ánh sáng ở phía cuối đường hầm”, những cư dân ở thị trấn Craig tin tưởng.