Nam Định: Kiên trì, bền bỉ phát triển sự nghiệp giáo dục, văn hóa

Gần 3 thập kỷ dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục

Truyền thống hiếu học ở Nam Định có từ xa xưa. Qua 183 khóa thi cấp đại khoa từ năm 1075 đến 1919 do các triều đại phong kiến Việt Nam tổ chức để chọn hiền tài, tỉnh Nam Định có tới 88 người thi đỗ. Trong tâm thức người Nam Định, tên tuổi các vị Trạng nguyên Nguyễn Hiền, Lương Thế Vinh, Vũ Tuấn Chiêu, Trần Văn Bảo, Đào Sư Tích... luôn được nhắc nhớ.

Ngày nay, sự nghiệp GDĐT được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tầng lớp nhân dân ở tỉnh đặc biệt quan tâm, chăm lo, với tinh thần "giáo dục, đào tạo là quốc sách hàng đầu". Hội khuyến học tỉnh Nam Định là hội cấp tỉnh được thành lập sớm nhất cả nước (năm 1997), hiện có số lượng hội viên chiếm khoảng 25% dân số toàn tỉnh.

Theo Sở GDĐT tỉnh, đến nay, hệ thống trường học các cấp ở tỉnh cơ bản đều được đầu tư xây mới, nâng cấp theo các tiêu chí trường đạt chuẩn và theo tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM).

Tỉnh luôn ưu tiên nguồn lực đầu tư cho sự nghiệp GDĐT, trong đó có nguồn ủng hộ từ các gia đình, nguồn tài trợ. Ngoài quỹ khuyến học của Hội Khuyến học các cấp, nhiều năm qua tỉnh duy trì hoạt động của Quỹ khuyến học Lương Thế Vinh (do UBND tỉnh quản lý, điều hành) với nhiều hoạt động thiết thực khuyến khích động viên các nhà giáo và học sinh.

Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục ở tỉnh luôn được quan tâm, xây dựng, phát triển cả về số lượng, chất lượng, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn trình độ đào tạo theo quy định tại Luật Giáo dục 2019 ở cấp học Mầm non của tỉnh hiện đạt 92,19%; cấp Tiểu học đạt 72,43%; cấp THCS đạt 75,42%; cấp THPT đạt 99,97%. Công tác quản lý giáo dục được đổi mới theo hướng phân cấp và tăng quyền chủ động của cơ sở; ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong quản lí, trong dạy học.

Đặc biệt, chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp, bậc học ở tỉnh luôn được nâng cao. Tính đến nay, tỉnh Nam Định đã có 28 năm liên tục duy trì ở nhóm tỉnh, thành phố dẫn đầu toàn quốc về chất lượng và tỷ lệ đạt giải học sinh giỏi quốc gia.

Từ năm học 2010-2011 đến năm học 2022-2023, Nam Định có 938 học sinh đạt giải kỳ thi học sinh giỏi THPT quốc gia (trong đó có 45 giải Nhất, 315 giải Nhì, 356 giải Ba, 267 giải Khuyến khích); 23 học sinh đoạt giải Olympic quốc tế (4 huy chương Vàng, 4 huy chương Bạc, 14 huy chương Đồng, 1 Bằng khen). 9 năm vừa qua, tại các kỳ thi THPT quốc gia, có 6 năm điểm trung bình của tỉnh Nam Định đứng đầu toàn quốc, 2 năm đứng thứ hai toàn quốc, 1 năm đứng thứ 3 toàn quốc.

Theo NGƯT Cao Xuân Hùng, Giám đốc Sở GDĐT tỉnh, ngành GDĐT tỉnh luôn kiên định phương châm phát hiện, bồi dưỡng học sinh giỏi trên nền giáo dục cơ bản, vững chắc. Từ chất lượng giáo dục toàn diện ổn định, qua các cuộc thi phong trào các nhà trường đã phát hiện, tuyển chọn, bồi dưỡng học sinh giỏi tham dự kỳ thi học sinh giỏi các cấp.

Xác định đổi mới, nâng cao chất lượng GDĐT là giải pháp cơ bản, quyết định để phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, ngành GDĐT tỉnh chú trọng nâng cao chất lượng GDĐT gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, tiến bộ khoa học, công nghệ…; xây dựng đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn giỏi, nhiệt huyết.

Nâng cao chất lượng, chủ động đáp ứng nguồn nhân lực

Thời gian qua, tỉnh Nam Định đẩy mạnh thu hút đầu tư, đạt được những kết quả tích cực, riêng năm 2023 tỉnh thu hút được nhiều dự án FDI, vốn đầu tư lớn, đặt ra yêu cầu tỉnh phải chủ động chuẩn bị để đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực, cả về số lượng và chất lượng.

Theo đó, từ nhiều năm qua, trên địa bàn tỉnh đã có một số trường đại học, cao đẳng, như: Trường Đại học Kinh tế-Kỹ thuật Công nghiệp (thuộc Bộ Công thương), Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật (thuộc Bộ Lao động Thương binh và Xã hội), Trường Đại học Điều dưỡng (thuộc Bộ Y tế), Trường Cao đẳn Công nghiệp Nam Định (thuộc Bộ Công thương), Trường Cao đẳng Kinh tế-Kỹ thuật Vinatex (thuộc Tập đoàn Dệt may Việt Nam), Trường Đại học dân lập Lương Thế Vinh…

Ngoài ra, theo Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Nam Định, hiện tỉnh có 31 cơ sở đào tạo nghề do tỉnh quản lý (gồm 4 trường cao đẳng, 5 trường trung cấp, 15 trung tâm và 7 cơ sở tham gia giáo dục nghề nghiệp).

Năm 2019, thực hiện sắp xếp, quy hoạch lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, định hướng phát triển ngành nghề phù hợp, tỉnh đã thực hiện sáp nhập 7 trường cao đẳng, trung cấp ở tỉnh thành Trường Cao đẳng Kinh tế và Công nghệ Nam Định.

Hoạt động đào tạo nghề ở tỉnh hướng vào phục vụ nhu cầu của doanh nghiệp (DN), cung cấp nguồn lao động có tay nghề cao. Các ngành nghề đào tạo được mở rộng, nâng cao chất lượng.

Hiện các cơ sở đào tạo ở tỉnh đang đào tạo hơn 120 ngành nghề ở cả ba cấp cao đẳng, trung cấp, sơ cấp, quy mô đào tạo 35.200 người/năm (tăng gần 2.000 người/năm so với năm 2017), trong đó tỷ lệ đào tạo lao động thuộc lĩnh vực công nghiệp 40%.

Tại Trường Cao đẳng Kinh tế và Công nghệ Nam Định, sau khi được sắp xếp, sáp nhập, trường đã nhanh chóng ổn định tổ chức, bộ máy. Hiện trường đào tạo 11 nghề trình độ cao đẳng, 30 nghề trình độ trung cấp, 36 nghề trình độ sơ cấp, quy mô đào tạo khoảng 5.000-6.000 học viên/năm.

Theo ông Đinh Văn Hoản - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kinh tế và Công nghệ Nam Định, nhà trường phối hợp chặt chẽ với Ban Quản lý các khu công nghiệp tỉnh để nắm bắt nhu cầu tuyển dụng của DN; đưa các giảng viên, học viên đến các DN tham gia quy trình sản xuất; chủ động tìm hiểu công việc, máy móc hiện đang được các DN sử dụng để áp dụng trong dạy và học; kết nối với các DN để tạo việc làm cho học viên sau khi tốt nghiệp.

Những năm qua, tỷ lệ học viên của trường sau khi tốt nghiệp có việc làm đạt hơn 90%, một số ngành đạt 100%. Hiện, nhà trường đã sẵn sàng ký hợp đồng cung ứng lao động cho các công ty, tập đoàn nước ngoài đang triển khai các dự án đầu tư ở tỉnh.

Theo đại diện Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh, để đáp ứng yêu cầu, nhu cầu đào tạo lao động, thời gian tới tỉnh tiếp tục rà soát, sắp xếp, quy hoạch lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp; nâng cao chất lượng đào tạo, định hướng phát triển ngành nghề phù hợp nhu cầu; mở rộng hình thức đào tạo theo hợp đồng. Tăng cường cơ sở vật chất, tăng cường xã hội hóa trong đào tạo nhân lực; đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ trong các cơ sở đào tạo; kịp thời có những chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, hỗ trợ để đưa lao động tham gia vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Nhiều thành tựu mới trong sự nghiệp Văn hoá - Thể thao

Nằm ở trung tâm vùng nam Đồng bằng sông Hồng, tỉnh Nam Định được biết đến là địa phương giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, văn hiến; là quê hương, nơi phát tích của vương triều Trần - triều đại thịnh trị bậc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Ngày nay tại Nam Định vẫn hiện hữu một không gian văn hóa thời Trần rộng lớn, với dày đặc những di tích, trong đó có Khu di tịch lịch sử văn hóa đặc biệt Đền Trần-Chùa Tháp.

Theo thống kê, địa bàn tỉnh hiện có 1.348 di tích lịch sử-văn hóa, trong đó có 2 di tích quốc gia đặc biệt, 87 di tích cấp quốc gia, 295 di tích cấp tỉnh, 964 di tích trong danh mục kiểm kê.

Tỉnh có 9 di sản văn hóa phi vật thể được ghi vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (Hát ca trù, Nghi lễ Chầu văn, Lễ hội Phủ Dầy, Lễ hội Đền Trần, Lễ hội chùa Keo Hành Thiện, Lễ hội đền thờ đức Thánh tổ Tống Xá, Lễ hội Chùa Đại Bi, Lễ hội đền - chùa Linh Quang, Nghề sơn mài Cát Đằng). Riêng “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”, trong đó Nam Định là trung tâm thực hành lớn đã được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Tỉnh cũng đã và đang duy trì, phát triển gần 100 làng nghề truyền thống, trong đó có nhiều làng nghề nổi tiếng như: Đúc đồng Tống Xá, gỗ mỹ nghệ La Xuyên; chạm khắc, sơn mài Cát Đằng (Ý Yên); dệt lụa, ươm tơ Cổ Chất (Trực Ninh); đồ chơi Trung Thu Báo Đáp (Nam Trực)…

Nam Định cũng được biết đến là địa phương thuần nhất về dân tộc nhưng đa dạng về tôn giáo. Trong đó, Phật giáo có hơn 800 ngôi chùa; có khoảng 25% dân số theo đạo Công giáo, có 2 Hội Thánh Tin lành. Toàn tỉnh có hơn 660 ngôi thánh đường, rất nhiều trong số này được xây dựng đồ sộ về quy mô, tinh xảo về kiến trúc.

Mang trong mình những giá trị tốt đẹp về lịch sử, văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng như vậy nên các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tầng lớp nhân dân ở Nam Định luôn xác định bảo vệ, giữ gìn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa, di sản, di tích là nhiệm vụ quan trọng.

Trong đó, sau khi “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” được UNESCO ghi danh là “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại” tỉnh đã xây dựng, triển khai Đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt ở tỉnh Nam Định đến năm 2030”; thành lập Hội bảo vệ và phát huy di sản này.

Bên cạnh đó, nhiều năm qua, tỉnh đã tập trung xây dựng, hoàn thiện hệ thống cơ sở vật chất và các thiết chế văn hóa phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa, tinh thần cho các tầng lớp nhân dân. Đến nay, 100% số xã, thị trấn của tỉnh đều có nhà văn hóa, 100% làng, thôn, xóm có nơi sinh hoạt văn hóa.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” được triển khai sâu rộng trên địa bàn. Toàn tỉnh có hơn 1.500 hương ước, quy ước làng, thôn, xóm, tổ dân phố, góp phần giữ vững an ninh ở cơ sở, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, gia tăng tính đoàn kết, gắn bó cộng đồng.

Đối với lĩnh vực thể dục-thể thao, theo Sở Văn hoá Thể thao và Du lịch Nam Định, ngoài quan tâm đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất cho hoạt động thể dục-thể thao từ nguồn ngân sách, tỉnh đẩy mạnh xã hội hóa công tác này.

Đến nay, các thôn xóm, tổ dân phố trong tỉnh đều có sân thể thao, nhiều xã đã xây dựng được khu liên hợp văn hóa, thể thao (gồm sân bóng chuyền, cầu lông, bóng đá mini, bóng bàn, sân tập thể dục dưỡng sinh). 10 huyện, thành phố trong tỉnh cơ bản đều có khu liên hợp thể thao gồm nhà thi đấu, sân vận động…

Cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại” được các cấp, các ngành, các địa phương trong tỉnh triển khai thực hiện, phát triển sâu rộng.

Trong năm 2023, số người tham gia tập luyện thể thao thường xuyên ở tỉnh đạt 39,1% dân số (tăng 2,2% so với năm trước); số gia đình thể thao đạt 20,2% tổng số hộ (tăng 0,4%); số trường thực hiện tốt chương trình thể dục thể thao nội, ngoại khóa đều tăng.

Năm 2023 tỉnh có thêm 50 câu lạc bộ (CLB) thể dục-thể thao thành lập mới, nâng tổng số CLB của tỉnh lên 1.800. Dịp kỷ niệm Quốc khánh 2/9 hằng năm, nhiều địa phương trong tỉnh tổ chức Ngày hội văn hóa-thể thao với quy mô lớn.

Kết quả trên đã góp phần quan trọng vào kết quả xây dựng NTM của tỉnh. Hết năm 2023, toàn tỉnh có tới 191/204 xã, thị trấn đạt chuẩn NTM nâng cao, 25/188 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, dẫn đầu cả nước. Riêng huyện Hải Hậu và một số huyện khác đang phấn đấu sớm đạt chuẩn Huyện NTM kiểu mẫu. Đây cũng là huyện liên tục trong 40 năm qua là điển hình văn hóa - thông tin cấp huyện của cả nước.

Công tác phát triển thể thao thành tích cao và thể thao chuyên nghiệp của tỉnh luôn được quan tâm, đẩy mạnh. Các đơn vị đào tạo vận động viên (VĐV) thành tích cao của tỉnh được tăng cường về cơ sở vật chất, lực lượng huấn luyện, nhất là cho các môn tỉnh có thế mạnh (bơi, lặn, điền kinh, bóng đá, vật, boxing, võ cổ truyền, jujitsu). Ngành văn hóa, thể thao và du lịch tỉnh duy trì phối hợp với các ngành, địa phương, trường học nhằm phát hiện, tuyển chọn, đào tạo VĐV năng khiếu; mở rộng liên kết đào tạo VĐV với các trung tâm đào tạo quốc gia.

Nhờ vậy, thể thao chuyên nghiệp, thể thao thành tích cao của tỉnh ngày càng đạt được những kết quả tích cực.

Tại SEA Games 32 vừa qua, tỉnh có 7 VĐV tham gia thi đấu tại 5 môn (điền kinh, vật, lặn, võ cổ truyền, jujitsu), xuất sắc giành 12 huy chương (6 Vàng, 4 Bạc, 2 Đồng), riêng VĐV điền kinh Nguyễn Thị Huyền giành 3 huy chương Vàng, 1 huy chương Bạc (là VĐV giành nhiều huy chương Vàng nhất của thể thao Việt Nam tại các kỳ SEA Games). Đây là kỳ SEA Games thể thao Nam Định đóng góp số lượng VĐV nhiều nhất, tham dự nhiều môn thi đấu nhất, giành được thành tích tốt nhất từ trước tới nay.

Tại Giải Vô địch Vovinam thế giới lần thứ VII năm 2023 ( tổ chức tại TP Hồ Chí Minh), VĐV Nguyễn Hữu Toàn của tỉnh (thi đấu nội dung đối kháng 92kg nam) xuất sắc giành huy chương Vàng Vovinam thế giới. Đây là thành tích tốt nhất từ trước đến nay của thể thao Nam Định tại đấu trường quốc tế.

CLB bóng đá Thép Xanh Nam Định sau khi được đầu tư nâng cấp đội hình đã thi đấu khởi sắc, kết thúc V.League 2023 với vị trí cao. Bước vào mùa giải mới, CLB gây ấn tượng với thành tích sau 5 trận thắng 4 trận, hòa 1 trận.

Theo thống kê trong năm 2023, thể thao Nam Định đã tham gia 24 giải quốc gia, 14 giải quốc tế, giành tổng cộng 199 huy chương (177 huy chương tại các giải quốc gia, 22 huy chương tại các giải quốc tế), trong đó có 67 Vàng, 58 Bạc, 73 Đồng. Nam Định hiện cung cấp cho đội tuyển quốc gia 20 VĐV, 5 huấn luyện viên; có 27 VĐV đạt cấp kiện tướng, 29 VĐV cấp 1.

Nói đến thể thao Nam Định phải nhắc đến những ấn tượng về sân vận động (SVĐ) Thiên Trường và sự hâm mộ bóng đá cuồng nhiệt của người dân Nam Định.

Mỗi lần sân có thi đấu bóng đá, nhất là khi đội bóng của tỉnh tham gia thi đấu, “chảo lửa” này luôn chật kín CĐV, cả TP Nam Định như ngày hội.

Năm 2022, để phục vụ đăng cai một số trận thi đấu bóng đá nam trong khuôn khổ SEA Games 31, SVĐ Thiên Trường đã được đầu tư gần 30 tỷ đồng để cải tạo, sửa chữa, giúp SVĐ này càng thêm phần hiện đại. Khi đó, ước tính, mỗi trận thi đấu bóng đá tại “chảo lửa” này thu hút gần 30.000 CĐV.

Sự cổ vũ cuồng nhiệt của khán giả Nam Định cùng sự hiếu khách đã góp phần làm nên thành công của SEA Games 31 nói chung, do Việt Nam đăng cai tổ chức; để lại ấn tượng đẹp cho các đoàn VĐV, huấn luyện viên, phóng viên nước ngoài.

Trong năm 2023, tỉnh Nam Định tiếp tục thể hiện năng lực tổ chức tốt khi đăng cai tổ chức thành công các trận giao hữu bóng đá quốc tế giữa Đội tuyển Quốc gia Việt Nam và các đội tuyển Syria, Palestine; tổ chức thành công Giải Vô địch Vovinam toàn quốc.

Trước đó tỉnh đã đăng cai tổ chức thành công nhiều sự kiện thể thao quốc quốc gia, khu vực.