Nâng cao chất lượng thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội

Mặc dù vậy, việc triển khai thực hiện kế hoạch TTKT năm 2020 toàn ngành trong những tháng đầu năm còn chậm, không đúng tiến độ. Bên cạnh đó, hoạt động TTCN đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của BHXH một số địa phương mới chỉ tập trung vào phương thức đóng nhằm đôn đốc thu nợ, chưa làm đầy đủ 3 nội dung (đối tượng tham gia, mức tham gia và phương thức đóng) dẫn đến hiệu quả chưa cao, nhiều cuộc thanh tra chỉ mang tính hình thức.

Tiến độ thanh tra, kiểm tra còn chậm

Theo Vụ trưởng Vụ TTKT Trần Đức Long, qua thanh tra chuyên ngành đóng, đã phát hiện 4.998 lao động thuộc đối tượng phải tham gia nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp với số tiền phải truy đóng là 44.759 triệu đồng; phát hiện 13.772 lao động đóng thiếu mức quy định với số tiền phải truy đóng là 56.733 triệu đồng. Ngoài ra, qua công tác TTKT việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT đã phát hiện và yêu cầu thu hồi về Quỹ BHXH số tiền 2.889 triệu đồng do thanh toán các chế độ BHXH không đúng quy định; thu hồi về Quỹ BH thất nghiệp số tiền 1.749 triệu đồng do thanh toán, chi trả trợ cấp BH thất nghiệp không đúng quy định; thu hồi về Quỹ BHYT số tiền 39.189 triệu đồng chi phí KCB BHYT không đúng quy định…

Về thực hiện kế hoạch thanh tra kiểm tra, có 10 tỉnh, thành phố tích cực thực hiện thanh tra kiểm tra (đến nay, đã đạt tỷ lệ trên 90% kế hoạch được giao, gồm: TP.Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Bến Tre, Bình Thuận, Đồng Tháp, Hậu Giang, Hòa Bình, Nghệ An, Sóc Trăng, Yên Bái. Tuy nhiên, có 21 tỉnh, thành phố có tỷ lệ thực hiện dưới 50% kế hoạch được giao; 8 tỉnh, thành phố chưa thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng theo kế hoạch; 8 tỉnh, thành phố chưa thực hiện kiểm tra nội bộ cơ quan BHXH theo kế hoạch; 24 tỉnh, thành phố chưa thực hiện kiểm tra cơ sở KCB BHYT theo kế hoạch…

Đẩy mạnh CNTT trong thanh tra kiểm tra

Theo bà Nguyễn Thị Anh Thơ, Quyền Vụ trưởng Vụ Pháp chế, BHXH Việt Nam cho biết, tính đến hết tháng 8/2020, đã có 34/63 BHXH tỉnh, thành phố thực hiện việc kiến nghị khởi tố hành vi vi phạm pháp luật lĩnh vực BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của 67 đơn vị tới cơ quan Công an. Tuy nhiên, có rất ít vụ việc được quyết định khởi tố mà chỉ được xem xét, giải quyết.

Đại diện Vụ Pháp chế cho rằng, BHXH các tỉnh, thành phố vẫn còn lúng túng trong việc xác định hành vi nào có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự để kiến nghị khởi tố, đặc biệt, chưa có hướng dẫn cụ thể như thế nào là hành vi gian dối hoặc thủ đoạn khác do đó khó khăn cho việc áp dụng pháp luật “Thực tế có đến trên 21% số trường hợp cơ quan BHXH kiến nghị khởi tố nhưng cơ quan Công an xác định hành vi vi phạm chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo quy định nên không khởi tố”- bà Nguyễn Thị Anh Thơ nói.

Từ những khó khăn, vướng mắc trên các đại biểu cho rằng, việc triển khai thực hiện kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm 2020 toàn ngành trong những tháng đầu năm còn chậm, không đúng tiến độ. Nguyên nhân chủ yếu là do dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp do đó để công tác thanh tra kiểm tra đạt kết quả cần sự nỗ lực rất lớn từ các địa phương.

Đưa ra giải pháp cho công tác thanh tra, kiểm tra trong thời gian tới, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn nhấn mạnh, cần áp dụng triệt để các ứng dụng, phần mềm từ CNTT để sàng lọc dữ liệu trước khi xuống các đơn vị thanh tra kiểm tra. Trong đó áp dụng phần mềm CNTT để khoanh vùng, rà soát các đơn vị, từ đó phân vùng từng mức độ và đưa ra cảnh báo riêng cho từng khu vực.

Đối với vướng mắc về xử lý các đơn vị nợ đọng, vi phạm pháp luật về BHXH, Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn khẳng định sẽ sớm thống nhất và đề xuất với Tổng Giám đốc để ký kết với phía Tòa án, Bộ Công an nhằm giải quyết tình trạng trên. Tuy nhiên, điều quan trọng là cơ quan BHXH cần chủ động đưa ra được các chứng cứ rõ ràng, đúng người, đúng tội để có thể xử lý nghiêm.