Nâng tầm để OCOP vươn xa
Sáng 1/10, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Bộ Công thương tổ chức Diễn đàn Nông dân quốc gia lần thứ X năm 2025: Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam và Bộ trưởng Bộ Công thương - Lắng nghe nông dân nói với chủ đề "Kết nối thị trường - Xây dựng thương hiệu - Thúc đẩy tiêu thụ nông sản, góp phần tăng trưởng kinh tế đất nước đạt mức 2 con số".
Tiếp cận thị trường vẫn còn nhiều hạn chế
Phát biểu tại diễn đàn, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn cho biết, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông lâm thủy sản nước ta đạt mức kỷ lục với 62,5 tỷ USD và số liệu 8 tháng đầu năm 2025 đạt 45,57 tỷ USD với 10 nhóm mặt hàng chủ lực có kim ngạch đạt từ 1 tỷ USD trở lên. Các mặt hàng nông lâm thủy sản nước ta hiện đã được xuất khẩu đến hơn 190 quốc gia, vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, theo ông Đoàn, để mục tiêu kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 70 tỷ USD vào cuối năm nay và 100 tỷ USD đến năm 2030, còn rất nhiều khó khăn, thách thức phía trước, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt giữa các quốc gia, đặc biệt là việc Mỹ áp thuế đối ứng xuất khẩu.
“Tiềm năng xuất khẩu, tiêu thụ nông sản của Việt Nam còn rất lớn, tuy nhiên việc tiếp cận các thị trường mới vẫn hạn chế, nhiều mặt hàng nông sản chủ yếu xuất đi dưới dạng thô, chưa có thương hiệu. Bên cạnh đó, việc phát triển thị trường trong nước còn chưa được chú trọng khai thác” - ông Đoàn nhấn mạnh.
Nhận định về vấn đề thị trường, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cũng cho rằng, nông nghiệp không chỉ đảm bảo ổn định đời sống trong nước, mà còn góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu, duy trì thặng dư thương mại, đóng góp lớn vào dự trữ ngoại hối. Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế, dù tiềm năng của nông nghiệp Việt Nam vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hết. “Do đó, muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao hơn, thậm chí tăng trưởng 2 con số như chúng ta kỳ vọng, thì một mình nông dân hay ngành nông nghiệp không thể làm được” - ông Dien nói.
Để OCOP thâm nhập thị trường quốc tế
Đây là trăn trở được nhiều đại diện nông dân xuất sắc, hợp tác xã (HTX) đặt ra tại diễn đàn. Trả lời những băn khoăn về vấn đề này, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công thương) ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của HTX trong việc tổ chức sản xuất, phát huy giá trị đặc sản địa phương, đây là nền tảng quan trọng để xây dựng thương hiệu và phát triển thị trường nhằm đưa các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm), đặc sản địa phương vươn tầm quốc tế.
Ông Phú nhấn mạnh, Bộ Công thương đã và đang triển khai nhiều giải pháp để đưa các sản phẩm OCOP từ đặc sản địa phương vươn tầm quốc tế. Ông Phú cho biết, Bộ đã tổ chức các sự kiện lớn, thường niên như Ngày mua sắm trực tuyến Online Friday, ASEAN Online Sales Day, quảng bá hàng trăm nghìn sản phẩm đặc trưng địa phương tới người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Đồng thời, vận hành các cổng thông tin thị trường như Vietnamexport.com.vn (thông tin thị trường quốc tế), Ecvn.com (nền tảng xúc tiến bán hàng xuyên biên giới), hỗ trợ hàng nghìn doanh nghiệp xây dựng gian hàng, quảng bá sản phẩm và xuất khẩu trực tuyến.
Nói thêm về giải pháp hỗ trợ các sản phẩm OCOP tiếp cận thị trường quốc tế, bà Lê Hoàng Oanh - Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số bổ sung: Bộ Công thương không chỉ cung cấp thông tin mà còn trực tiếp về địa phương, tổ chức các buổi livestream bán hàng để hỗ trợ nông dân. Ví dụ, sản phẩm hồng treo gió của HTX Nông sản Toàn Thương (Lạng Sơn) đã được hỗ trợ bán hàng trực tuyến. Tuy nhiên, theo bà Oanh, việc đưa sản phẩm ra thế giới không chỉ là quảng bá trên sàn hay mở gian hàng mà chất lượng là yếu tố quyết định. Muốn xuất khẩu, chúng ta phải nghiên cứu thị trường nước ngoài cần gì, từ sản lượng, chất lượng đến bao bì đều phải được đáp ứng.
Theo bà Oanh, hiện nay, Bộ Công thương đã ban hành nhiều ấn phẩm hướng dẫn xuất khẩu nông sản, nông lâm thủy sản sang các thị trường như Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản... Trong đó quy định rõ tiêu chuẩn, quy chuẩn mà doanh nghiệp, hợp tác xã cần đáp ứng. “Khi chúng tôi triển khai các phiên livestream bán hàng ở Lai Châu, có nhiều DN tham gia, nhưng chỉ một đơn vị sản xuất mật ong đủ tiêu chuẩn để đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử. Điều này cho thấy việc nâng cao chất lượng vẫn là yếu tố then chốt. Vì vậy, Bộ Công thương đã và đang tổ chức nhiều lớp tập huấn giúp bà con nắm được quy chuẩn, thủ tục cần thiết để sản phẩm đạt chuẩn trong nước và quốc tế" - bà Oanh nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, để sản phẩm OCOP và đặc sản địa phương vươn ra thị trường quốc tế, trước hết phải có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, chất lượng bảo đảm và sản lượng ổn định. Bên cạnh đó, bao bì, nhãn mác phải được đầu tư chuyên nghiệp. Ngoài ra các chủ thể sản xuất cần đăng ký bảo hộ thương hiệu, bởi nếu không, khi xảy ra gian lận sẽ không có cơ sở pháp lý để bảo vệ sản phẩm.
Dù đạt nhiều kết quả, nhưng xuất khẩu nông lâm thủy sản mới chỉ tạo giá trị gia tăng khoảng 26–28%, phần lớn vẫn là nguyên liệu thô. Chính vì vậy, theo Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên, để khai thác tối đa tiềm năng, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp (DN), ngân hàng, nhà khoa học và nông dân, hình thành “liên kết 5 nhà” nhằm xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện cho sản xuất, chế biến, tiêu thụ và xuất khẩu nông sản.
