Neo giữ tinh hoa SOỌNG CÔ trong dòng chảy văn hóa đương đại

Sọong Cô, làn dân ca cổ truyền lâu đời, là diễn xướng giao duyên gắn bó mật thiết với người Sán Dìu, thường được hát dịp lễ hội, tết, đám cưới, nam nữ giao lưu gặp gỡ… Một kho báu văn hóa chứa đựng những ước vọng chân thành, lãng mạn và đời sống lạc quan của người Sán Dìu.

Nghệ nhân ưu tú Lê Đại Năm - Trưởng Ban liên lạc các CLB dân ca Sán Dìu Việt Nam, chủ nhiệm CLB dân ca Soọng Cô xã Đạo Trù, tỉnh Phú Thọ cho biết: “Văn hóa Sán Dìu rất phong phú, trong đó hát Soọng Cô là đặc biệt nhất bởi vì có thể hát tại nhà, ngoài đồng, khi lên núi, hoặc là gặp nhau bất kỳ nơi nào cũng hát được. Tuy nhiên trong từng đối tượng gặp mặt thì lại có nhóm bài hát khác nhau nên nó rất đa dạng. Nhiều người Sán Dìu bây giờ rất đam mê hát và cùng nhau gìn giữ, bảo tồn, lan tỏa giá trị văn hoá hát Soọng Cô”.

Đã ngàn đời sinh tồn trong tâm hồn và đời sống cộng đồng Sán Dìu, nhưng trong dòng chảy văn hóa đương đại đa luồng, làn Soọng Cô đã bắt đầu gặp thách thức không nhỏ khi lớp trẻ bận rộn lập nghiệp và đến với không gian giải trí khác. Những năm gần đây, Trung tâm Văn hóa Thông tin - Điện ảnh tỉnh Phú Thọ đã chủ động tổ chức các lớp tập huấn và truyền dạy hát Soọng Cô cho đồng bào Sán Dìu.

Năm 2025 đã có hơn 10 lớp tập huấn với sự tham gia của gần 500 học viên đến từ các xã có đông đồng bào Sán Dìu. Các nghệ nhân, giảng viên đã dày công truyền dạy từ chữ viết, tiếng nói, giọng hát và các làn điệu Soọng Cô. Các học viên đã nắm được nét cơ bản của nghệ thuật Soọng Cô, biết dàn dựng chương trình và kỹ năng biểu diễn. Những nghệ nhân chính là người "giữ lửa", là cầu nối quan trọng nhất. Với sự tận tâm và kinh nghiệm của mình, họ đang nỗ lực truyền lại hồn cốt của dân ca Sán Dìu.

Nghệ nhân ưu tú Trần Thị Nam – Chủ nhiệm CLB hát Sọong Cô thôn Trung Mầu, xã Bình Tuyền chia sẻ: “Tôi đã truyền dạy được rất nhiều lớp hát Soọng Cô. Trong đó có nhiều cháu nhỏ chỉ 15, 17 tuổi. Hiện chúng tôi đang có 60 cháu theo học, sẽ là thế hệ tiếp tục neo giữ và phát triển tinh hoa di sản của người Sán Dìu”.

Lãng mạn, giao duyên, nhưng muốn chạm tới tinh hoa nghệ thuật Soọng Cô phải khổ luyện, đó cũng là bản sắc quý và niềm tự hào của đồng bào Sán Dìu. Những học viên sôi nổi, tiếp thu nhanh chóng bằng cả tình yêu với làn điệu dân tộc, sẽ là những viên ngọc quý kết tụ và trao truyền làn Soọng Cô di sản của tổ tiên để lại. Sọng Cô thăng hoa để nối tình đoàn kết. Sọng Cô hát lên truyền lửa ấm bản Sán Dìu...

Học viên Trương Văn Lâm – Chủ nhiệm CLB hát Soọng cô thôn Mỹ Khê, xã Bình Tuyền tâm sự: “Chúng tôi cảm thấy rất vui khi Soọng Cô được truyền dạy mội cách bài bản. Con cháu Sán Dìu sẽ được trao truyền nghệ thuật cơ bản, vừa tập múa, vừa tập hát thuần thục hơn.”

Truyền dạy hát Soọng Cô đang thắp lên ngọn lửa đam mê, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Đó chính là cách người dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, lan tỏa tình quê, tự hào bản sắc, đồng thời phát triển giao lưu hội nhập cùng các dân tộc trên mọi miền Tổ quốc. Các CLB Soọng Cô chính là hạt nhân duy trì sinh hoạt văn hóa thường xuyên.

Nghệ nhân Lương Thị Ba - Chủ nhiệm CLB hát  Soọng Cô xã Đại Đình tâm sự: “Hàng tuần tôi vẫn mời các chị, em đến ôn lại những bài múa, bài hát Soọng Cô để tham gia giao lưu với các thôn khác. Chị em vui lắm. Có chị ở nhà thấy mệt mệt nhưng khi đi hát về lại rất vui, khoẻ ra, giống như một thang thuốc bổ vậy”.

 Năm 2018, "Soọng Cô của người Sán Dìu” đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Soọng Cô sẽ mãi ngân vang trên miền Đất Tổ, bền bỉ kết nối quá khứ với hiện tại như một mạch nguồn bản sắc cao đẹp của người Sán Dìu, cũng làm phong phú thêm bản sắc văn hóa vùng đất cội nguồn của dân tộc.

Q.Sinh