Ngân hàng 'đóng cửa' với than đá

“Dội gáo nước lạnh” vào than “nóng”

Theo các chuyên gia kinh tế, đây là thời điểm tốt nhất, cũng là lúc tồi tệ nhất, khi nói đến hoạt động khai thác than. Bởi sau nhiều năm suy giảm, nhu cầu đối với nhiên liệu hóa thạch gây ô nhiễm đã tăng mạnh trong năm nay khi châu Âu tranh giành để thay thế nguồn cung khí đốt của Nga và các công ty khai thác than đang kiếm bộn tiền.

Theo nhiều giám đốc điều hành và nhà đầu tư của các công ty khai thác, với giá than đạt mức cao kỷ lục, các công ty thường sẽ mở rộng hoạt động của mình, nhưng các dự án đang bị bỏ lại khi hầu hết các ngân hàng phương Tây đều đứng về phía cam kết khí hậu, hạn chế cho vay đối với lĩnh vực này.

Nhu cầu về nhiên liệu hóa thạch đang quá mạnh, một số công ty khai thác cho biết, họ đang bán than cốc do các nhà sản xuất thép cần để sử dụng cho các công ty điện lực. Vì vậy, lần đầu tiên vào tháng 6, loại than nhiệt điện có giá trị thấp hơn được giao dịch trên giá than đá. “Đó là một tình huống điên rồ” - ông Ziems của Coronado nói và ví von nó như giao dịch bạc với giá cao hơn vàng.

Giá nhiệt than chuẩn Newcastle của Australia đã giảm ở mức khoảng 50 đô la/tấn vào đầu năm 2020 trước khi leo lên trên 150 đô la vào đầu năm 2022. Sau đó, nó tăng lên mức cao kỷ lục trên 400 đô la/tấn vào tháng 9 khi các quốc gia ráo riết tìm kiếm các giải pháp thay thế cho khí đốt của Nga.

Nhưng với việc các ngân hàng phương Tây chịu áp lực từ các cổ đông trong việc thể hiện hành động đối với biến đổi khí hậu, các giám đốc điều hành ngành than cho biết, họ đang phải tìm kiếm nguồn vốn thay thế để tận dụng bối cảnh thuận lợi.

Giám đốc điều hành của Bens Creek, ông Adam Wilson cho biết, các nhà quản lý của tập đoàn đã mất hàng tháng trời và hàng chục lần bị từ chối trước khi mở được tài khoản ngân hàng tại chi nhánh của Ngân hàng Nhà nước Ấn Độ.

Đó là một câu chuyện tương tự đối với Minergy Limited - một công ty khởi nghiệp ở Botswana đang tìm nguồn tài trợ cho các kế hoạch phát triển của mình. Ông Du Plessis - Giám đốc Điều hành Minergy - cho biết, Minergy đã phải vật lộn để đảm bảo các dịch vụ ngân hàng đơn giản, chẳng hạn như thấu chi hoặc cho vay để mua xe. "Dù chúng tôi là một doanh nghiệp khởi nghiệp, nhưng chúng tôi đang hoạt động trong lĩnh vực than, vì vậy, các ngân hàng thậm chí sẽ không xem xét điều đó" - ông nói.

Ngoại lệ

Cơ quan Năng lượng quốc tế cho biết, bất chấp áp lực từ các nhà cho vay phương Tây, các khoản đầu tư toàn cầu vào nguồn cung cấp than dự kiến sẽ tăng khoảng 10% trong năm nay lên 116 tỷ USD. Đầu tư vào than trong năm nay dự kiến sẽ tương đương với năm 2015, năm mà chính phủ các nước đã ký hiệp định khí hậu Paris nhằm mục đích giữ cho sự nóng lên toàn cầu ở mức dưới 2 độ C so với mức tiền công nghiệp.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, Trung Quốc tiêu thụ phần lớn lượng than mà nước này khai thác, do đó, việc tăng sản lượng tại nước này khó có thể tác động nhiều đến lượng than giao dịch trên thị trường toàn cầu, hoặc mức giá cao hiện tại của nó. Với nguồn vốn khó khăn từ các ngân hàng phương Tây, các công ty khai thác than bên ngoài Trung Quốc đã chuyển sang thị trường chứng khoán nhiều hơn trong năm nay.

Dữ liệu của Refinitiv cho thấy, tính đến ngày 11/11, các công ty đã huy động được 2,2 tỷ USD thông qua thị trường công khai, tăng từ 1,3 tỷ USD trong cùng kỳ năm 2021 và cao nhất trong giai đoạn kể từ năm 2017. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho biết, số tiền trích lập quỹ không đủ để bù đắp hàng tỷ USD cho vay của các ngân hàng phương Tây đã “biến mất” trong vài năm qua.

Nhóm vận động hành lang môi trường Reclaim Finance cho biết, 96 ngân hàng hiện có chính sách hạn chế các dịch vụ tài chính đối với lĩnh vực than. Nhà cho vay lớn nhất của phương Tây đối với các công ty khai thác than vào năm 2020 là Deutsche Bank với 538 triệu USD, tiếp theo là Citi với 300 triệu USD. Đến năm 2021, con số này đã giảm xuống còn 255 triệu USD đối với Deutsche và 218 triệu USD đối với Citi.

Người phát ngôn của Ngân hàng Deutsche cho biết: Bất kỳ giao dịch nào trong khai thác than đều được yêu cầu rà soát rủi ro môi trường nâng cao. Ngân hàng cũng đang cập nhật chính sách về than. Giờ đây, các công ty phụ thuộc vào than chiếm hơn 50% doanh thu phải đưa ra các kế hoạch đa dạng hóa đáng tin cậy để nhận được tài trợ từ Deutsche. Người phát ngôn cho biết thêm, các công ty không có kế hoạch như vậy sẽ bị loại khỏi danh mục đầu tư của ngân hàng vào năm 2025.

Mới đây, Bộ trưởng Dầu mỏ Ai Cập Tarek al-Molla cho biết, các dự án năng lượng tái tạo mới sẽ cho phép Ai Cập đẩy nhanh kế hoạch trở thành nhà cung cấp năng lượng và hydro cho châu Âu trong tương lai gần. Ai Cập có kế hoạch đưa điện tới đảo Cyprus (Síp) và Hy Lạp thông qua một tuyến cáp dưới Địa Trung Hải, đồng thời hướng tới xuất khẩu hydro, loại nhiên liệu có thể được sử dụng cho các nhà máy điện. Theo ông Tarek al-Molla, Ai Cập có thể sẵn sàng cung cấp năng lượng cho châu Âu trong vòng 5 năm.