Ngành gỗ Việt Nam: Giữ vững vị thế xuất khẩu, hướng tới chuyển đổi xanh và phát triển bền vững
Ngành gỗ và đồ nội thất xuất khẩu tiếp tục nằm trong nhóm 6 ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với. Nhưng bên cạnh kết quả khả quan, ngành đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải làm mới theo hướng xanh, số để duy trì sức cạnh tranh toàn cầu.
Giữ vững vị thế, mở rộng thị trường
Theo ông Trần Ngọc Liêm – Giám đốc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh TPHCM, 9 tháng đầu năm, ngành gỗ và đồ nội thất tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của xuất khẩu Việt Nam khi đạt 15,2 tỷ USD, tăng 7,48% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, các nhóm sản phẩm như gỗ nội thất, ghế ngồi, dăm gỗ, gỗ dán và viên nén gỗ đều ghi nhận mức tăng trưởng khả quan.
Ông Trần Ngọc Liêm chia sẻ, Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của ngành, với kim ngạch 6,97 tỷ USD, chiếm 46% tổng kim ngạch và tăng 7,2% so với cùng kỳ năm 2024. Ngoài Hoa Kỳ, các thị trường như Canada, Anh... và một số quốc gia ASEAN cũng tăng trưởng tích cực.
Tuy nhiên, ông Liêm cảnh báo việc phụ thuộc quá lớn vào một thị trường như Hoa Kỳ. “Doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng đa dạng hóa thị trường, đẩy mạnh xuất khẩu sang Nhật Bản, Trung Quốc, EU và các khu vực tiềm năng khác để giảm thiểu rủi ro và hướng đến phát triển bền vững”, ông Liêm nhấn mạnh.
Nhìn lại hành trình hơn hai thập kỷ qua, ông Phùng Quốc Mẫn – Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Thủ công mỹ nghệ TPHCM (HAWA) cho rằng, ngành gỗ Việt Nam là một trong những câu chuyện thành công tiêu biểu nhất của nền kinh tế xuất khẩu.
Ngành gỗ Việt Nam đã hình thành chuỗi cung ứng tương đối hoàn chỉnh, từ nguyên liệu, sản xuất đến phân phối tạo nên lợi thế cạnh tranh toàn cầu. Việt Nam hiện đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu đồ gỗ nội thất, chỉ sau Trung Quốc và nằm trong Top 6 ngành hàng xuất khẩu chủ lực của quốc gia.
Khu vực phía Nam, đặc biệt là Bình Dương, Đồng Nai và TPHCM vẫn là trung tâm của ngành gỗ cả nước, khi chiếm tỉ trọng lớn nhất trong kim ngạch xuất khẩu và là nơi tập trung nhiều doanh nghiệp có năng lực sản xuất, thiết kế và xuất khẩu mạnh.
Lạc quan với tình hình xuất khẩu của ngành gỗ, song ông Nguyễn Liêm - Phó Chủ tịch phụ trách Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhấn mạnh: “Thế giới đang thay đổi rất nhanh. Khách hàng không chỉ hỏi giá sản phẩm, mà còn hỏi nguyên liệu đến từ đâu, sản xuất như thế nào, có xanh – có sạch – có trách nhiệm hay không. Phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là điều kiện để tồn tại”.
Phải chuyển đổi kép để phát triển bền vững
Theo ông Nguyễn Liêm, trong giai đoạn hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, ngành gỗ Việt Nam nói chung đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Ngành gỗ xuất khẩu phải có một lộ trình hỗ trợ đồng bộ để doanh nghiệp có thể thích ứng và phát triển bền vững. Ngành gỗ cần triển khai chương trình “Nhà máy gỗ phát thải thấp” thí điểm đo lường và giảm phát thải CO2, hướng tới các chứng nhận low-carbon factory - yếu tố ngày càng trở nên quan trọng trong thị trường xuất khẩu.
“Ngành đã hình thành chuỗi cung ứng tương đối hoàn chỉnh, từ nguyên liệu, sản xuất đến phân phối – tạo nên lợi thế cạnh tranh toàn cầu. Việt Nam hiện đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu đồ gỗ nội thất, chỉ sau Trung Quốc,và nằm trong Top 6 ngành hàng xuất khẩu chủ lực của quốc gia”, ông Liêm nhấn mạnh.
Giới chuyên gia trong ngành và doanh nghiệp giải thích, chuyển đổi xanh giúp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, sử dụng nguyên liệu hợp pháp, thân thiện môi trường, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Chuyển đổi số giúp quản trị minh bạch, đo lường dữ liệu sản xuất, tối ưu chuỗi cung ứng và dự báo đơn hàng. Hai quá trình này gắn liền và đồng hành với nhau.
"Không thể “xanh hóa” nếu không có dữ liệu để đo lường. Và cũng không thể “số hóa” nếu không gắn với mục tiêu phát triển xanh. Chính vì vậy, chuyển đổi kép không chỉ là xu hướng, mà là con đường duy nhất để ngành gỗ Việt Nam phát triển bền vững và cạnh tranh toàn cầu", ông Liêm nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, để hỗ trợ Doanh nghiệp trong quá trình này, đứng ở vai trò Hiệp Hội Gỗ trung ương và địa phương cần nghiên cứu hình thành Trung tâm hỗ trợ chuyển đổi xanh và chuyển đổi số ngành gỗ, nơi doanh nghiệp được tư vấn, kết nối chuyên gia, và tiếp cận các công nghệ phù hợp quy mô giúp chuyển đổi một cách thực chất và hiệu quả.
Định hướng phát triển ngành gỗ,
Theo ông Nguyễn Văn Được, ngành gỗ TPHCM cần tập trung vào bốn hướng trọng tâm để vươn tầm quốc tế. Thứ nhất là tái cấu trúc theo hướng cụm công nghiệp xanh, thông minh. Thứ hai, đẩy mạnh chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và phát triển chuỗi cung ứng tuần hoàn. Thứ ba, xây dựng thương hiệu gỗ TPHCM mang bản sắc sáng tạo, hướng đến “made by Vietnam” – sản phẩm do người Việt làm chủ. Cuối cùng, tăng cường liên kết vùng và hợp tác quốc tế, thu hút đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao.
