Xuất khẩu hồ tiêu của Việt Nam năm 2023 tăng 16,6% về khối lượng, nhưng giảm 6% về giá trị. Dự báo xuất khẩu hồ tiêu năm 2024 sẽ thuận lợi, giá sẽ tăng do sản lượng giảm, tồn kho hiện ở mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây. Tuy nhiên, theo các chuyên gia những thách thức đối với ngành hồ tiêu còn rất lớn.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 267 nghìn tấn hồ tiêu, đem về 912 triệu USD, tăng 16,6% về lượng, nhưng giảm 6,0% về trị giá so với năm 2022. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu chính của hồ tiêu Việt Nam trong tháng 12/2023, chiếm 30,7% thị phần xuất khẩu, đạt 6.212 tấn, tăng 13,8% so với tháng trước. Tiếp theo là các thị trường UAE đạt 1.271 tấn, Trung Quốc đạt 1.030 tấn và Ấn Độ đạt 1.011 tấn.
Theo Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), Việt Nam là một trong những nước sản xuất và xuất khẩu gia vị lớn trên thế giới, chiếm khoảng 11% thị phần toàn cầu năm 2022, trong đó đứng đầu về sản xuất và xuất khẩu hồ tiêu, quế.
Tuy nhiên, diện tích và sản lượng hồ tiêu ngày càng giảm, năm 2020 diện tích hơn 130.000ha, năm 2023 chỉ còn 120.000ha, sản lượng đạt 190.000 tấn. Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì vị thế là nước xuất khẩu hồ tiêu lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 60% thị phần. Bỏ xa quốc gia ở vị trí thứ 2 là Brazil 73.300 tấn, trị giá 227,7 triệu USD. Đồng thời xét trong bối cảnh khó khăn chung của thị trường, Việt Nam là quốc gia duy nhất ghi nhận khối lượng xuất khẩu tăng trong khi các nước sản xuất hàng đầu khác như Brazil, Indonesia, Ấn Độ, Campuchia... đều sụt giảm.
Trong bối cảnh nhu cầu từ các thị trường lớn như Mỹ và châu Âu (EU) đang có dấu hiệu phục hồi, giá tiêu trong nước và xuất khẩu liên tục tăng cao trở lại trong thời gian gần đây, hồ tiêu kỳ vọng sẽ sớm lấy lại vị thế ngành hàng xuất khẩu tỷ đô trong năm 2024. Trên thị trường thế giới những ngày đầu năm 2024, giá hồ tiêu đang tăng. Theo dữ liệu của Hiệp hội Hồ tiêu quốc tế (IPC), kết thúc phiên giao dịch ngày cuối tuần trước ngày 5/1/2024, giá tiêu đen Lampung (Indonesia) tăng 0,03% (+1,0 USD/tấn), lên mức 3.940 USD/tấn; giá tiêu đen Brazil ASTA 570 ổn định ở mức 3.270 USD/tấn. Giá tiêu trắng Muntok tăng 0,05% (+3,0 USD/tấn), lên mức 6.069 USD/tấn; giá tiêu trắng Malaysia ASTA ổn định ở mức 7.300 USD/tấn.
Mặc dù có những tín hiệu tích cực nhưng theo VPSA, những thách thức đối với ngành hồ tiêu còn rất lớn, bên cạnh việc thu hẹp diện tích trước sự cạnh tranh với một số cây trồng khác, ngành hồ tiêu còn đối mặt với hàng loạt yêu cầu mới của các nước nhập khẩu, đòi hỏi cả hiệp hội, doanh nghiệp và người nông dân phải có sự chuẩn bị và ứng phó phù hợp.
“Sản lượng hồ tiêu toàn cầu vụ 2024 ước tính cũng sẽ giảm khi dự báo từ các nước sản xuất đều giảm. Tuy nhiên, mức giảm này vẫn thấp hơn so với mức giảm nhu cầu tiêu thụ toàn cầu nên dự báo giá hồ tiêu sẽ khó tăng liên tục trong dài hạn. Đặc biệt, xuất khẩu nhiều loại nông sản sẽ phải tuân thủ quy định của EU về chống phá rừng, không gây nguy hại tới rừng, trước mắt áp dụng cho 6 ngành hàng: cà phê, đậu nành, gỗ, gia súc, ca cao, cao su, sắp tới có thể sẽ áp dụng cho hồ tiêu” - đại diện VPSA chia sẻ.
Từ thực tế trên VPSA khuyến cáo các doanh nghiệp ngành hàng hồ tiêu cần có sự chuẩn bị trước cho quy định này. Về vấn đề giảm phát thải, Việt Nam cam kết cắt giảm 30% trong năm 2030 và về Net Zero vào năm 2050. Do đó ngành hồ tiêu cần có sự chuẩn bị trước bao gồm sắp xếp hoạt động nhà máy và vườn trồng trong chuỗi bền vững để vừa bảo đảm việc tuân thủ và đáp ứng các yêu cầu, quy định mà Chính phủ đang trong quá trình xây dựng cũng như giúp đem lại thêm thu nhập cho người dân nếu sản phẩm đạt chứng chỉ.