Nguồn lực cho công nghiệp vật liệu còn thiếu và yếu

Đồng chủ trì Hội thảo quốc tế có ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương; ông Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ; ông Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP HCM và ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP HCM.

Hội thảo được tổ chức kết hợp tại hội trường và trực tuyến với sự tham dự của gần 400 đại biểu là lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương, đại diện các tổ chức quốc tế đa phương và đại sứ quán, lãnh sự quán một số nước, các doanh nghiệp, hiệp hội, trường đại học, viện nghiên cứu, chuyên gia trong nước và quốc tế.

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo quốc tế, ông Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP HCM nhấn mạnh, yêu cầu cấp thiết đang được đặt ra là phải phát triển những ngành công nghiệp nền tảng mà công nghiệp vật liệu cần ưu tiên đi trước một bước, tạo hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy sự phát triển các ngành công nghiệp sản xuất khác, góp phần bảo đảm xây dựng được một nền công nghiệp vững mạnh, độc lập, tự chủ, phát triển nhanh và bền vững, hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao.

Tại ĐHQG TP HCM, là nơi tiên phong trong đổi mới, sáng tạo, nâng cao chất lượng giáo dục đại học, góp phần đẩy mạnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu đào tạo chất lượng nhân lực cao cho ngành công nghiệp vật liệu của đất nước.

Trình bày đề dẫn tại Hội thảo quốc tế, ông Trần Tuấn Anh, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Kinh Tế Trung ương nhấn mạnh: “Thực tiễn trên thế giới cho thấy không có quốc gia nào tiến hành công nghiệp hóa thành công và có nền công nghiệp phát triển mà không có ngành công nghiệp vật liệu phát triển, bởi đây là ngành công nghiệp nền tảng, đóng vai trò cung cấp đầu vào cho tất cả các lĩnh vực sản xuất cũng như tiêu dùng của xã hội”.

Cũng theo Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Việt Nam đang có nhiều tiềm năng và lợi thế phát triển ngành công nghiệp vật liệu. Dù vậy, phải thừa nhận một thực tế là ngành công nghiệp vật liệu của nước ta phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, mong muốn và yêu cầu đặt ra.

“Nguyên vật liệu trong nước vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của nhiều ngành, lĩnh vực sản xuất quan trọng, dẫn đến phụ thuộc nguyên vật liệu nhập khẩu, do đó ảnh hưởng đến năng lực tự chủ, tự cường của nền kinh tế. Sức cạnh tranh của nhiều ngành vật liệu còn hạn chế cả về trình độ công nghệ, năng lực sản xuất, chất lượng và chi phí”, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh nhìn nhận, đồng thời chỉ ra các nguyên nhân của những tồn tại, yếu kém trong ngành này.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu là nguồn nhân lực của ngành công nghiệp vật liệu còn thiếu và yếu. Đào tạo nguồn nhân lực chưa gắn kết chặt chẽ với phát triển khoa học và công nghệ. Cơ chế, chính sách cho phát triển nguồn nhân lực nói chung và nguồn nhân lực trong ngành công nghiệp vật liệu nói riêng còn nhiều bất cập.

Chính vì vậy, ông Trần Tuấn Anh cho rằng: “trước yêu cầu phát triển công nghiệp đất nước trong giai đoạn mới, trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng mạnh mẽ và sâu rộng với việc thực thi các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới cũng như sự tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đòi hỏi Việt Nam cần có tư duy và cách tiếp cận mới trong phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp vật liệu trong thời gian tới”.

Phát biểu tại Hội thảo quốc tế, ông Huỳnh Thành Đạt, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ KH&CN khẳng định nhiệm vụ chiến lược của ngành đối với phát triển công nghiệp vật liệu trong thời gian tới là phải tạo được động lực quan trọng để phát triển nền kinh tế tự chủ. Ông Đạt nhấn mạnh: “Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thực sự là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp vật liệu, phát triển nguồn nhân lực KH&CN ngành công nghiệp vật liệu của Việt Nam tương xứng với tiềm năng, đáp ứng nhu cầu, chủ động phát triển các ngành kinh tế”.

Tại Hội thảo quốc tế, nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế cũng đã tham gia thảo luận về các báo cáo “Hoạt động đào tạo và nghiên cứu khoa học phục vụ cho phát triển ngành công nghiệp vật liệu” (đại diện Đại học Quốc gia TP HCM); Báo cáo “Hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ trong ngành công nghiệp vật liệu giai đoạn 2010-2020, đề xuất cho giai đoạn 2021-2030” (đại diện Bộ KH&CN); Báo cáo “Khoa học và công nghệ vật liệu phục vụ chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030” (Viện Hàn lâm Khoa học và công nghệ Việt Nam) và báo cáo “Kinh nghiệm của Nhật Bản về tăng cường phát triển nguồn nhân lực để thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp vật liệu” (TSKH Kon Yohichi từ Nhật Bản).

Tham gia phần trao đổi, thảo luận còn có 12 chuyên gia trong nước và quốc tế đến từ các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, viện nghiên cứu.

Các tham luận đã tập trung, phân tích, làm rõ về tình hình phát triển công nghiệp và ngành công nghiệp vật liệu của Việt Nam. Từ đó, hội thảo phân tích thực trạng nguồn nhân lực ngành công nghiệp vật liệu; nhận diện bối cảnh, xu thế và tư duy, cách tiếp cận mới trong thực hiện CNH-HĐH đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Kết quả hội thảo giúp Ban Kinh tế Trung ương và Bộ KH&CN đánh giá được xu thế phát triển ngành công nghiệp vật liệu trên thế giới và những vấn đề đặt ra đối với ngành công nghiệp vật liệu nói riêng; kinh nghiệm quốc tế và phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp vật liệu. Từ đó, đề xuất, kiến nghị các chủ trương, chính sách lớn cho phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp vật liệu đáp ứng yêu cầu CNH-HĐH đến năm 2030, tầm nhìn 2045.