Gửi bình luận
Thứ Năm, 6/2/2025
Ngay sau kỳ nghỉ Tết, khi Hệ thống tiêm chủng VNVC hoạt động trở lại, tỷ lệ trẻ em và người lớn đến tiêm vaccine cúm tăng hơn 50% so với những ngày cận Tết.
Tại Việt Nam, cúm mùa là bệnh lý khá phổ biến, hay gặp nhưng nhiều người còn chủ quan với căn bệnh này. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thống kê, mỗi năm, có khoảng 1 tỷ ca mắc cúm mùa. Trong đó, có 3 - 5 triệu ca nặng, 290.000 - 650.000 trường hợp tử vong. Ở Việt Nam, bệnh cúm xuất hiện quanh năm. Trong đó, năm 2024 ghi nhận hơn 287.000 ca mắc, 8 ca tử vong.
Theo Cục Y tế Dự phòng (Bộ Y tế), cúm mùa là bệnh truyền nhiễm cấp tính với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho. Tác nhân gây bệnh chủ yếu do các chủng virus cúm A(H3N2), cúm A(H1N1), cúm B và cúm C.
Bệnh có khả năng lây nhiễm rất cao, qua đường hô hấp, qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng do hắt hơi, ho khạc. Thông thường, bệnh diễn biến nhẹ và hồi phục trong vòng 2 - 7 ngày.
Tuy nhiên, đối với trẻ em, người lớn tuổi, đặc biệt là người có bệnh mãn tính về tim phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc suy giảm miễn dịch... thì bệnh có thể diễn biến nặng hơn, dễ bị biến chứng và có thể dẫn đến tử vong.
Theo TS.BS Đặng Thị Mai Khuê - Bệnh viện đa khoa Tâm Anh, cúm có thể tấn công mọi nhóm, ở người lớn tỷ lệ là 5 - 10%, trẻ em là 20 - 30%. Điểm nguy hiểm của cúm là khả năng lây nhiễm cao dẫn đến nguy cơ bùng dịch. Ở các vùng nhiệt đới như Việt Nam, cúm thường xảy ra vào mùa mưa nhưng vẫn có thể phát tán vào bất kỳ thời điểm nào trong năm.
Cúm có 3 loại khác nhau ảnh hưởng tới người. Trong đó, cúm A còn được gọi là cúm mùa, được tìm thấy ở nhiều loài động vật. Virus cúm A thường xuyên thay đổi tạo nên nhiều biến chủng mới, được biết đến như là nguyên nhân gây ra đại dịch cúm có khả năng cao lây nhiễm cao. Các phân nhóm cúm A đang được lưu hành hiện nay bao gồm A (H1N1) và A (H3N2).
Giống như cúm A, virus cúm B cũng có thể bùng phát gây bệnh theo mùa. Tuy nhiên, virus cúm B nói chung thay đổi chậm hơn về đặc tính di truyền và kháng nguyên so với cúm A. Virus cúm B chỉ gây bệnh ở người và không được phân chia theo loại như cúm A, cũng không gây ra những đợt lây nhiễm lớn.
Trong khi đó, virus cúm C cũng được tìm thấy ở người nhưng gây bệnh với các triệu chứng hô hấp nhẹ hơn so với cúm A và B. Đồng thời, ít hình thành biến chứng nguy hiểm.
Theo BS Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm Oxy cao áp Việt – Nga (Bộ Quốc phòng), rất nhiều người nước ngoài tử vong vì cúm mùa hàng năm. Ở Việt Nam, tình trạng dường như còn ít nên nhiều người dân chủ quan.
Cúm mùa (chủ yếu cúm A và cúm B) gây suy giảm sức đề kháng và hệ thống miễn dịch. Theo BS Hoàng, người bệnh có thể tử vong vì một số lý do như: Viêm phổi do virus, gây suy hô hấp. Dùng kháng sinh không tác dụng. Viêm phổi do bội nhiễm vi khuẩn, gây suy hô hấp. Nhiễm khuẩn huyết, cũng do bội nhiễm vi khuẩn. Tăng tình trạng viêm, gây hội chứng tăng đông, dễ hình thành cục máu đông. Do vậy, trên bệnh nhân có bệnh nền như đái đường, hen phế quản, COPD, bệnh tim mạch... nhiễm cúm mùa làm tăng gấp 5 - 6 lần nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ não, tắc mạch phổi. Chuyên gia khuyến cáo, bệnh nhân nên nhập viện ngay nếu có biểu hiện suy hô hấp như thở nhanh nông, SpO2 hạ dưới 95%.
BS Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa (Hệ thống tiêm chủng VNVC) khuyến cáo, thông thường, cúm thường diễn biến với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng, ho và phục hồi trong vòng 2 -7 ngày. Tuy nhiên, bệnh có thể trở nặng và gây tử vong khi virus xâm lấn các cơ quan gây viêm phổi, viêm cơ tim, viêm não, nhiễm trùng huyết. Các nhóm như người từ 65 tuổi trở lên, thai phụ, trẻ nhỏ, người có bệnh nền như tim mạch, hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính, suy thận, đái tháo đường… có nguy cơ cao trở nặng hơn. Một trong những biến chứng nặng của cúm là viêm phổi.
BS Chính giải thích bệnh nhân có thể mắc viêm phổi do virus cúm hoặc kèm theo bội nhiễm virus, vi khuẩn khác như phế cầu hoặc tụ cầu vàng. Ví dụ, người bệnh vừa bội nhiễm virus cúm và phế cầu khuẩn, nguy cơ tử vong sẽ tăng lên gấp 8 lần. Khi trở nặng, người bệnh xuất hiện cơn khó thở, thở nhanh, mệt lả, tím tái môi, lơ mơ. Nhóm nguy cơ cao đối diện nguy cơ tăng nặng bệnh nền, tổn thương đa cơ quan, suy cơ tim, suy hô hấp dẫn tới tử vong. Virus cúm cũng có thể tác động lên các cơ quan khác như xương, tim, hệ thống thần kinh. Theo BS Chính, cách phòng bệnh hiệu quả là tiêm chủng vaccine hàng năm, đặc biệt ở nhóm có bệnh mạn tính, người cao tuổi, trẻ em và phụ nữ mang thai. Vaccine giúp giảm tỷ lệ nhập viện, nguy cơ trở nặng, tử vong do cúm.
Để chủ động phòng chống cúm mùa, Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân thực hiện tốt các biện pháp đảm bảo vệ sinh cá nhân, che miệng khi hắt hơi; thường xuyên rửa tay với xà phòng với nước sạch; vệ sinh mũi, họng hàng ngày bằng nước muối. Đồng thời, cần giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao thể trạng. Ngoài ra, cần tiêm vaccine cúm mùa. Đây là biện pháp dự phòng hiệu quả nhất. Người dân cũng cần hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết. Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời.