Nguy cơ lấn sân

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, lũy kế đưa mức thặng dư thương mại hàng hóa cả nước từ đầu năm đến hết tháng 9/2016 thặng dư gần 3,72 tỷ USD.

Nhưng có điểm lưu ý tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) tính đến hết tháng 9/2016 đạt gần 163,75 tỷ USD, tăng 5,5% tương ứng tăng hơn 8,47 tỷ USD so với 9 tháng năm 2015 và chiếm 64,6% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước.

Tổng cục Hải quan cho biết trị giá xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong nửa cuối tháng 9/2016 đạt gần 5,98 tỷ USD, tăng 19,9% tương ứng tăng 993 triệu USD so với nửa đầu tháng 9/2016.

Tổng kim ngạch xuất khẩu trong 9 tháng năm 2016 của nhóm các doanh nghiệp này lên gần 89,93 tỷ USD, tăng 9,8% tương ứng tăng hơn 8,04 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước và chiếm 69,9% tổng trị giá xuất khẩu của cả nước.

Trên thực tế, doanh nghiệp FDI đang chiếm vị thế vượt trội so với doanh nghiệp nội. Minh chứng là nhiều mặt hàng sản xuất, xuất khẩu hàng ngày đều thuộc về doanh nghiệp FDI.

Đơn giản như ở lĩnh vực nông sản, doanh nghiệp FDI có mặt, ở lĩnh vực linh phụ kiện điện tử doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng chính, ở lĩnh vực dệt may giày dép doanh nghiệp FDI càng chiếm thị phần lớn…

Doanh nghiệp trong nước không cạnh tranh nổi đã phải lui về nhận làm gia công cho nhãn hàng riêng của doanh nghiệp FDI.

GS Võ Đại Lược bình luận, nhìn sang khối đầu tư trực tiếp nước ngoài, nơi đóng góp tới 70% xuất khẩu, cảnh báo về nền công nghiệp lệ thuộc vào nước ngoài.

Theo GS Lược “Họ vào đây không chịu ràng buộc nhiều, không gắn với sản xuất trong nước khi mà sự lan tỏa với các DN nội gần như không có. Trong khi có những vấn đề rất cần được cảnh báo như công nghệ bẩn, ô nhiễm môi trường”.

Một nghiên cứu của ĐH Fulbright cũng chỉ ra, thời gian qua xuất khẩu và nhập khẩu của khu vực FDI tăng 5 và 5,9 lần, trong khi hai con số tương ứng của khu vực kinh tế trong nước chỉ là 2,8 và 2,4 lần.

Do vậy, tỷ phần xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước và nước ngoài đã thay đổi từ 42 - 58 sang 30 - 70. Đối với thị trường trong nước, nhiều DN FDI cũng đã xác định được vị trí trong rất nhiều lĩnh vực như: hàng tiêu dùng, bán lẻ, khách sạn, thức ăn nhanh, thức ăn chăn nuôi...

Thêm vào đó là xu hướng các DN FDI mua lại các DN trong nước.

Lật lại thành tích xuất siêu của nền kinh tế cho thấy, khối DN FDI ngày càng lớn mạnh và giành tỷ lệ lớn.

Năm 2000, cơ cấu xuất khẩu của khối này là 47,02%, năm 2012 là 63,7% và đến thời điểm hiện nay năm 2016 tỷ lệ này là 30 – 70. Xét trên bình diện đóng góp cho nền kinh tế, DN FDI đang mang lại thành tích xuất siêu cho nước nhà.

Thị trường Việt Nam luôn hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài, và một sự là các doanh nghiệp nước ngoài vẫn “nhỉnh hơn” về lợi thế cạnh tranh.