Nguy hiểm khi dùng lại đơn thuốc cũ

Tình trạng phổ biến

Thông tin từ Bệnh viện Bạch Mai cho biết, đang điều trị cho một bệnh nhân suy tuyến thượng thận do tự ý sử dụng corticoid trong thời gian dài, bệnh nhân có nguy cơ cao bị tăng huyết áp và tiểu đường.

Nguyên nhân khiến bệnh nhân rơi vào tình trạng nói trên, là do bệnh nhân bị gout nhưng không đi tái khám mà chỉ sử dụng đơn thuốc cũ trong khoảng thời gian 10 năm, bên cạnh đó, mỗi lần bị lên cơn gout cấp, bệnh nhân cũng không đi khám mà tự ý ra hiệu thuốc mua thuốc về sử dụng.

Theo bác sĩ Lại Thùy Dương, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Bạch Mai, tình trạng người bệnh ngại đi khám, dùng lại đơn thuốc cũ khá phổ biến: “Mặc dù chưa có nghiên cứu đầy đủ về vấn đề này, song qua thực tế chúng tôi nhận thấy cứ 10 bệnh nhân thì khoảng 3 - 4 bệnh nhân tự ý mua thuốc theo đơn cũ mà không đi tái khám”.

Một trường hợp khác cũng tại Bệnh viện Bạch Mai, bệnh nhân đến khám trong tình trạng tăng huyết áp, ban đỏ vùng mặt, thiếu máu nặng, chức năng thận suy giảm nghiêm trọng. Được biết, dù có tiền sử mắc bệnh lupus ban đỏ hệ thống, tuy nhiên bệnh nhân không đi tái khám mà dùng lại đơn thuốc cũ. Bác sĩ phải lập tức chỉ định truyền máu và lọc máu cấp cứu người bệnh.

Bác sĩ Dương cho biết: “Mỗi đơn thuốc do bác sĩ kê thường chỉ có giá trị một lần khám và chỉ được sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định là bởi mỗi một bệnh lý cần thời gian theo dõi khác nhau. Ví dụ, các bệnh lý cấp tính như viêm tai mũi họng chỉ cần dùng thuốc và theo dõi trong vòng 5-7 ngày là có thể ổn định. Tuy nhiên, ở thời điểm khác mức độ bệnh đã khác, thể trạng của người bệnh cũng khác, vì thế bắt buộc phải đến cơ sở y tế khám để bác sĩ cho đơn thuốc mới”.

Tuyệt đối không dùng đơn thuốc cũ

Dược sĩ Lê Thị Quỳnh - Hội Dược sĩ trẻ Việt Nam cho hay: Đối với các đơn thuốc ngắn ngày, thường là dưới 2 tuần kèm theo lời dặn tái khám của bác sĩ là đơn thuốc được kê trong các trường hợp bệnh cấp tính hoặc giai đoạn đầu cần theo dõi bệnh và điều chỉnh liều theo đáp ứng của các căn bệnh mạn tính. Trong trường hợp này, nếu sau khi dùng hết thuốc mà bệnh nhân không tái khám để được chỉ định thuốc mới mà dùng lại đơn thuốc cũ, có thể dẫn đến sự biến chuyển xấu của bệnh, bệnh nặng hơn.

Một số bệnh, trong giai đoạn cấp tính, bác sĩ cần kê liều thuốc cao dùng điều trị khởi đầu ngắn ngày, sau đó sẽ giảm liều để điều trị duy trì sau khi bệnh đã biến chuyển tốt. Liều cao thuốc sử dụng dài ngày có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng cho bệnh nhân, nếu không tái khám mà tự ý dùng đơn thuốc cũ có thể dẫn đến nhiều tai biến nguy hiểm. Một trường hợp ngược lại, bác sĩ sẽ cho liều khởi đầu điều trị thấp, ngắn ngày để theo dõi đáp ứng thuốc hoặc sự dung nạp thuốc của bệnh nhân, sau đó mới tăng liều dần để đạt được hiệu quả mong muốn. Trong trường hợp này, việc dùng lại thuốc cũ sẽ khiến cho bệnh tình kéo dài mà không nhận được sự điều trị đầy đủ.

Cùng đó, các chuyên gia y tế cũng bày tỏ quan ngại về một thực trạng khác cũng khá phổ biến trong nhiều năm qua: “Cùng với thói quen tái sử dụng đơn thuốc, nhiều người còn mượn đơn thuốc của người khác do thấy bệnh cũng có biểu hiện tương tự. Việc tự ý sử dụng thuốc sẽ dẫn tới nhiều hậu quả như người bệnh tốn tiền mua thuốc mà bệnh không khỏi. Nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể gặp các tác dụng phụ do thuốc gây ra, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Qua thực tế tại bệnh viện chúng tôi đã gặp nhiều trường hợp bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng corticoid hoặc nặng hơn là dị ứng thuốc như hội chứng Stevens-Johnson, Hội chứng Lyell …” - bác sĩ Dương cho biết.

Đồng quan điểm, dược sĩ Lê Thị Quỳnh chia sẻ: Một vấn đề “đau đầu” khác chính là việc chuyền tay nhau đơn thuốc, việc này ngày càng trở nên phổ biến hơn khi ở thời điểm hiện tại, người ta còn lan truyền đơn thuốc trên mạng internet, tin vào những “bác sĩ google”. Không thể làm điều này vì có thể cùng triệu chứng nhưng lại xuất phát từ hai bệnh khác nhau mà không thể dùng cùng một thuốc (ví dụ cùng là mất ngủ, nhưng có người là do kích thích quá độ, có người lại do suy giảm quá độ). Ngay cả khi hai người mắc cùng một bệnh, nhưng tiền sử bệnh khác nhau, đáp ứng của cơ thể đối với thuốc cũng khác nhau, nên chưa hẳn có thể dùng thuốc như nhau.

Các bác sĩ khuyến cáo, người bệnh tuyệt đối không dùng lại đơn thuốc cũ, không dùng đơn thuốc của người khác hay cho người khác mượn đơn thuốc của mình, cũng như không tự ý thêm hay bớt thuốc trong đơn. Khi bị bệnh nên đến các cơ sở y tế để được bác sĩ có chuyên môn khám và có chỉ định điều trị cụ thể, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.