Nhà ở riêng lẻ ở nông thôn được miễn giấy phép xây dựng

Báo cáo tại phiên họp trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua Luật, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, về giấy phép xây dựng, quản lý trật tự xây dựng Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương đơn giản hóa thủ tục hành chính, miễn giấy phép xây dựng đối với nhà ở riêng lẻ ở nông thôn nhưng phải quy định rõ hạn mức (diện tích sản xuất, quy mô), phạm vi (không thuộc khu vực bảo tồn, hành lang an toàn). Việc miễn giấy phép phải đi đôi với biện pháp quản lý chặt chẽ. Đồng thời, bảo đảm sự đồng bộ với Luật Đất đai trong việc cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất đối với các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng. 

Một số ý kiến Đại biểu Quốc hội cho rằng, quy định mở rộng đối tượng miễn giấy phép xây dựng tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư nhưng cần tăng cường trong công tác hậu kiểm, chú ý đến công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm. Có ý kiến đề nghị làm rõ khái niệm “nông thôn”, đặc biệt sau sáp nhập hình thành các khu vực nông thôn thuộc địa giới hành chính cấp phường. Một số ý kiến đề nghị tăng cường tính minh bạch trong quá trình cấp phép như chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang hình thức điện tử, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng tất cả các thủ tục hành chính, thực hiện qua cơ chế một cửa và chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang điện tử. 

Chính phủ tiếp thu và báo cáo như sau: Với việc thực hiện nguyên tắc “từ khi chuẩn bị đến khi khởi công xây dụng, mỗi công trình, dụ án chỉ phải thực hiện 1 thủ tục hành chính”, quy định về miễn giấy phép đã bao gồm cả dự án có quy hoạch chi tiết 1/500 sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm soát các nội dung cơ bản về phù hợp quy hoạch và an toàn; chỉ các công trình quy mô nhỏ (không phải thẩm định) mới phải thực hiện thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý, bổ sung quy mô về diện tích sàn xây dựng và làm rõ nội hàm để xác định “khu vực nông thôn” đối với đối tượng nhà ở riêng lẻ ở nông thôn được miễn giấy phép xây dựng tại điểm g khoản 2 Điều 43 dự thảo Luật. 

Cơ quan soạn thảo đã rà soát, bảo đảm việc miễn giấy phép xây dựng được đi kèm các biện pháp kiểm soát chặt chẽ, cụ thể:  Quy định về thông báo khởi công đối với các công trình xây dựng để có thông tin, cơ sở cho cơ quan quản lý trật tự xây dựng; bổ sung nội dung quản lý trật tự xây dựng tại Điều 47 nhằm bảo đảm yêu cầu quản lý khi chuyển một phần từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Việc quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ khi khởi công đến nghiệm thu, bàn giao, nhằm phát hiện, ngăn chặn, xử lý vi phạm. 

Đồng thời, tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các Đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã chỉnh lý bổ sung quy định khung tại Điều 49 về việc lắp đặt biển báo, thiết bị giám sát tại công trình, công khai thông tin để cộng đồng tham gia giám sát, phản biện và giao Chính phủ quy định chi tiết về nội dung này. 

Đối với việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất cho loại công trình được miễn giấy phép xây dựng, tại khoản 3 Điều 148 Luật Đất đai năm 2024 đã có quy định cụ thể, theo đó, đối với trường hợp không phải cấp giấy phép xây dựng thì vẫn được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Thủ tục cấp giấy phép sẽ được quy định đơn giản hóa tối đa tại Nghị định theo hướng: thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; đơn giản hoá về hồ sơ và điều kiện; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình; giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép (dự kiến tối đa 7 – 10 ngày). Các quy định này sẽ giảm tối thiểu 30% thời gian/chi phí theo theo yêu cầu của Chính phủ.