Nhà văn Phan Thị Vàng Anh trở lại với “Chuyện nhà Tí”

Viết rất ít, cho đến nay với chỉ có vài tập sách nhưng Phan Thị Vàng Anh là một tên tuổi hấp dẫn của văn chương Việt Nam đương đại. Chị được biết đến rất sớm với bài thơ “Mèo con đi học” sáng tác từ khi còn là thiếu nhi: Hôm nay trời nắng chang chang/ Mèo con đi học chẳng mang thứ gì/ Chỉ mang một cái bút chì/ Và mang một mẩu bánh mì con con.

Sau này, chị xuất bản các tập sách: “Khi người ta trẻ” (tập truyện ngắn được Giải thưởng Hội Nhà văn năm 1993); “Ở nhà” (tập truyện vừa, 1994); “Hội chợ” (tập truyện ngắn, 1995); “Gửi VB” (tập thơ được Giải thưởng của Hội Nhà văn Hà Nội năm 2007); “Nhân trường hợp chị Thỏ Bông” (tập tản văn với bút danh Thảo Hảo); “Ghi chép nhỏ của người cưỡi ngựa” (tản văn, 2016)...

Trong đó, thời điểm Phan Thị Vàng Anh xuất hiện trên văn đàn với tập truyện ngắn “Khi người ta trẻ” đã gây một tiếng vang, khiến độc giả và các nhà phê bình kỳ vọng vào sự xuất hiện một tài năng của văn chương nước nhà. Với tập thơ “Gửi VB”, Vàng Anh cũng tạo ra một giọng thơ khác lạ. Đặc biệt, tập tản văn “Nhân trường hợp chị Thỏ Bông”, tập hợp các bài viết đăng rải rác trên một chuyên mục trên báo Thể thao Văn hóa với bút danh Thảo Hảo đã khiến độc giả thích thú với một giọng điệu văn chương sắc sảo, hàm ý sâu xa.

Sau một thời gian hoàn toàn yên ắng, mới đây, nhà văn Phan Thị Vàng Anh đã trở lại với tập “Chuyện nhà Tí (và chuyện nhiều nhà khác)”. Tập sách chỉ là ghi lại những câu chuyện giản dị của đời sống thường nhật nhưng vẫn với một lối viết tinh tế, khác lạ, một ngòi bút sắc sảo và hấp dẫn.

Mỗi một câu chuyện trong tập sách đều là những chuyện nhà ai cũng gặp, cũng thấy trong đời sống nhưng dưới tài kể chuyện của Phan Thị Vàng Anh, những điều giản đơn ấy đã phản ánh đời sống và tâm lý con người trong xã hội hiện đại, phơi bày cách người ta sống với mình và sống với nhau.

“Chuyện nhà Tí (và chuyện nhiều nhà khác)” được đánh giá là một tựa sách khiêm nhường đúng như tinh thần nội dung nó thể hiện. Biên tập viên Nguyễn Hoàng Diệu Thủy của Nhà sách Nhã Nam cho rằng: Chuyện nhà vốn được cho là những chuyện be bé, nghe không nghiêm trọng như chuyện sự nghiệp, lại càng không sang trọng như chuyện lý tưởng. Đời ai chẳng loanh quanh thu xếp hoặc nghe ngóng mấy việc về quê, lễ tết, kết hôn ly hôn, làm dâu, dạy dỗ con cái, nịnh vợ, làm đẹp, sống thật sống ảo, tán gẫu tào lao, giải trí, du lịch... Những thứ thảy đều quen thuộc ấy khiến đa phần chúng ta lướt qua, thời gian đâu cho những tình huống vu vơ, những lời nói thoảng qua, những con người mờ nhạt. Nhưng Phan Thị Vàng Anh dừng bước ở những tình huống rất bé đó.

“Nhà văn kể lại chuyện tưởng như không có gì, bằng một giọng văn hơi phớt tỉnh mà sắc lẻm, hài hước, hóa ra lại gợi đến những nỗi cắc cớ của đời không dễ gì xếp đặt, trình bày số phận con người, thậm chí bi kịch nhân sinh. Đọc rồi bạn sẽ thấy thấp thoáng sau con chữ hoặc cái cười nhẹ bao dung, hoặc cái nháy mắt tinh tường, hay một tiếng thở dài xao xác.” – Nguyễn Hoàng Diệu Thủy đánh giá.

Phan Thị Vàng Anh có cách kể chuyện rất riêng: không triết lý, không lên lớp, không phán xét ai đúng ai sai, nhưng Chuyện nhà Tí là một cuốn sách có thể khiến người đọc cảm thấy ngượng ngượng, cười thầm, chột dạ, vì trong những câu chuyện ấy, biết đâu lại có bóng dáng chính mình.

Nhà phê bình văn học Huỳnh Như Phương từng nhận xét về các sáng tác của Phan Thị Vàng Anh: “Vàng Anh biết cách lạ hóa những điều quen thuộc, biết làm cho da diết những điều tưởng như nhạt nhẽo”. Điều đó vẫn hoàn toàn đúng với tập sách mới này. Mỗi trang sách mở ra một tình huống đời thường, nhưng lại đặt ra những câu hỏi không hề nhỏ: Chúng ta có đang giả tạo không? Có đố kỵ không? Có đang gồng mình để trở nên sâu sắc hay không?...

Không kịch tính, không cố ý gây sốc, “Chuyện nhà Tí (và nhiều chuyện nhà khác)” đơn giản là những câu chuyện đời thường nhưng lại mang đến nhiều suy tư. Đọc để thấy cuộc sống này vẫn còn nhiều thú vị ngay trong những điều nhỏ bé nhất. Nhưng trên hết, nó nhắc ta nhớ rằng, ai cũng vật lộn với những câu chuyện như thế mỗi ngày.

Ngoài ra, điểm đặc biệt ở tập sách này là sự kết hợp giữa ngôn từ và hình ảnh. Cuốn sách được minh họa bởi tác giả Nguyễn Trương Quý. Những bức tranh đơn giản giúp câu chuyện thêm phần sinh động và gần gũi.