Nhiều lợi ích về sức khỏe từ cải cách thuế thuốc lá của Việt Nam
Những cải cách thuế được thông qua trong Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi sẽ giúp 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031, ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam vừa công bố kết quả từ mô hình mới cho thấy những lợi ích đáng kể về sức khỏe và kinh tế từ lần cải cách thuế thuốc lá gần đây của quốc gia. Theo WHO tại Việt Nam, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2025 sẽ giúp 2,1 triệu người bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031, đồng thời ngăn ngừa 700.000 ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới.
Mô hình mô phỏng tác động thuế thuốc lá (TaXSim) của WHO cũng dự báo, Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi vào tháng 6/2025 sẽ giúp 2,1 triệu người tại Việt Nam bỏ thuốc hoặc không hút thuốc vào năm 2031; ngăn ngừa 700 nghìn ca tử vong sớm trong những thập kỷ tới; tạo thêm 24 nghìn tỷ đồng (tương đương 910 triệu USD) nguồn thu ngân sách nhà nước hàng năm vào năm 2031; và hạn chế khả năng tiếp cận các nhãn hiệu thuốc lá giá rẻ, đặc biệt là ở giới trẻ.
Trước đó, vào tháng 6/2025, Quốc hội Việt Nam đã thông qua những cải cách quan trọng đối với hệ thống thuế thuốc lá: bổ sung một loại thuế tiêu thụ đặc biệt (thuế tuyệt đối) bên cạnh thuế tỷ lệ hiện hành (đánh theo giá trị sản phẩm), cùng với lộ trình tăng thuế hàng năm từ 2027 đến 2031. Những cải cách này được thiết kế không chỉ để tăng thuế thuốc lá mà còn bảo đảm hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá được duy trì bền vững theo thời gian. Các chuyên gia đánh giá, những cải cách này được thiết kế không chỉ để tăng thuế thuốc lá mà còn đảm bảo hiệu quả giảm tiêu thụ thuốc lá được duy trì bền vững theo thời gian.
TS. Angela Pratt đánh giá cao sự lãnh đạo và cam kết của quốc gia đối với sức khỏe cộng đồng. “Năm 2025, Việt Nam đã đưa ra những quyết định mang tính cải cách mạnh mẽ, qua đó sẽ giúp cứu sống nhiều người, giảm chi phí chăm sóc sức khỏe và củng cố nền kinh tế. Điều này đặc biệt mang lại lợi ích cho giới trẻ, khi thuốc lá trở nên khó mua hơn, qua đó bảo vệ các thế hệ tương lai khỏi nguy cơ nghiện thuốc lá trong suốt cuộc đời".
TS. Angela Pratt cũng nhấn mạnh quyết định trước đó của Việt Nam về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, coi đây là một biện pháp bổ trợ mạnh mẽ cho cải cách thuế. “Cả hai quyết định quan trọng này, lệnh cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và cải cách thuế thuốc lá sẽ tạo ra một di sản bền vững với những cá nhân khỏe mạnh hơn, những gia đình vững mạnh hơn và những cộng đồng an toàn hơn cho các thế hệ tương lai", Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam Angela Pratt nhìn nhận.
Việt Nam đang phải chịu gánh nặng y tế và kinh tế khổng lồ do thuốc lá gây ra. Chi phí y tế và thiệt hại kinh tế do bệnh tật và tử vong sớm liên quan đến sử dụng thuốc lá hàng năm ở Việt Nam ước tính lên tới 108 nghìn tỷ đồng (khoảng 4,5 tỷ USD), tương đương 1,14% GDP mỗi năm.
Ngoài khía cạnh y tế, tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao ở nam giới và tập trung trong nhóm 15-55 tuổi làm suy yếu lực lượng lao động, dẫn đến tổn thất về năng suất và sản lượng của nền kinh tế.
Theo nghiên cứu của Hội Khoa học Kinh tế Y tế, hàng năm chi phí gián tiếp do bệnh tật, tử vong gây ra từ việc sử dụng thuốc lá tại Việt Nam làm mất đi tổng cộng 21,7 triệu giờ lao động. Vấn đề này sẽ trở nên nghiêm trọng trong 10-20 năm tới khi đa số những người hút thuốc hiện nay bắt đầu hứng chịu những tác động bất lợi về sức khoẻ từ hành vi sử dụng thuốc lá.
