Nhiều phát hiện khảo cổ tại khu vực chính điện Kính Thiên

Kết quả khai quật tiếp tục làm rõ tầng văn hoá, các di tích, di vật khảo cổ chồng xếp lên nhau, có niên đại kéo dài từ thế kỷ 7 - 9 đến thế kỷ 19 - 20 của các thời kỳ Đại La, Đinh - Tiền Lê, Lý, Trần, Lê sơ, Lê Trung hưng, Nguyễn.

Bước đầu đã xác định được một số di tích quan trọng như dấu tích thời Lý gồm một số móng cột sỏi; dấu tích kiến trúc thời Trần gồm kiến trúc tròn đường kính trên 5m xung quanh có dấu tích cống ngầm và lớp văn hoá đặc gạch, ngói và dấu tích cháy, vỏ nhuyễn thể biển; dấu tích kiến trúc Lê sơ tiếp tục làm rõ kiến trúc có vì kèo 4 móng kiểu hành lang tiếp nối và dấu tích kiến trúc đã phát hiện năm 2019; dấu tích kiến trúc thời Lê Trung hưng gồm có dấu tích vườn hoa cây cảnh, ngòi nước, kiến trúc dài kiểu hành lang, móng tường, cống nước, đường đi, sân gạch và đặc biệt là một giếng nước bằng đá sâu 6,56m được xây lắp công phu.

Ở đáy ngòi nước gạch thời Lê Trung hưng năm nay còn xuất hiện dấu tích 2 mộ gạch song song với nhau có niên đại Lục Triều (thế kỷ 4 - 6) minh chứng cho khu vực trung tâm Thăng Long đã có dấu tích cư trú từ khá sớm. Bên cạnh các dấu tích kiến trúc, trong số hàng trăm di vật khảo cổ, có 2 di vật đáng chú ý là chiếc chậu đất nung thời Trần có kích thước lớn và mảnh mô hình kiến trúc tráng men xanh thời Lê sơ thể hiện khá tỉ mỉ kết cấu đấu củng ở hiên nhà, cách lợp bộ mái âm dương và phần đầu dư chạm rồng…

Theo PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam: Các dấu tích kiến trúc và hệ thống di vật đã phát hiện trong cuộc khai quật năm 2021 tiếp tục phản ánh diễn biến phức tạp của các di tích lịch sử và văn hoá Thăng Long - Hà Nội dưới lòng đất.

Qua đó đã góp thêm nhiều tư liệu làm rõ thêm các giá trị to lớn, phong phú, đã dạng với ba tiêu chí nổi bật toàn cầu của Di sản Thế giới Trung tâm Hoàng thành Thăng Long và góp thêm một số tư liệu quý phục vụ việc nghiên cứu khôi phục không gian chính điện Kính Thiên thời Lê.

Cũng tại Hội thảo với sự tham gia của các cơ quan quản lý và các nhà khoa học đều nhìn nhận, về mặt địa tầng cuộc khai quật đã tiếp tục xuất lộ tầng văn hóa dày 4,5m và có đầy đủ các lớp văn hóa từ thời Đại La đến thời Nguyễn.

Điều đó nói lên tính thống nhất của tầng văn hóa Thăng Long - Hà Nội trong toàn bộ khu vực đã được giới nghiên cứu xác định một cách tương đối về vị trí và quy mô của Hoàng thành Thăng Long và thành Hà Nội tại khu vực trung tâm của quận Ba Đình ngày nay.

GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam đánh giá: Trong hố khai quật xuất lộ từ sớm đến muộn. Như dấu tích móng cột sỏi thời Lý cho thấy sau khi vắng bóng ở hố đào năm 2019, năm nay xuất lộ nhiều và có dấu hiệu của kiến trúc có móng cột kê nổi và kê chôn chân cột như ở khu vực 18 Hoàng Diệu cho thấy sự phân bố của kiến trúc Thăng Long thời Lý ở khu vực Chính điện Kính Thiên.

Đối với thời Trần, đáng chú ý còn có sự xuất hiện của dấu tích kiến trúc tròn, kiến trúc tròn kiểu này đã xuất lộ ở gần Đoan Môn, chùa Báo Ân. Có ý kiến gợi ý đây là một tiểu cảnh trong Hoàng Cung Thăng Long thời Trần, cũng có ý kiến cho đây là dấu tích tâm linh để thực hiện một nghi lễ cúng tế nào đó thời Trần. Hiện chưa thể xác định rõ chức năng của dấu tích kiến trúc bí ẩn này trong Hoàng Cung Thăng Long thời Trần.

Còn với đối với thời Lê sơ, PGS.TS Tống Trung Tín cho biết: Di tích kiến trúc nhiều gian gợi sự phân bố của không gian chính điện Kính Thiên ở đây và dấu tích này cho thấy sự thu hẹp lại so với không gian phía trước chính điện Kính Thiên.

Thêm vào đó, ngày càng có thêm các di vật quý cho chúng ta tìm hiểu chi tiết cấu trúc của kiến trúc thời Lê sơ. Cuộc khai quật lần này đã tiếp tục làm giàu có thêm tư liệu cho các nhà nghiên cứu tìm hiểu cấu trúc của chính điện Kính Thiên. Rõ ràng đối với mục tiêu nghiên cứu di tích điện Kính Thiên, nhờ có các cuộc khai quật khảo cổ học chúng ta từng bước tìm hiểu ngày càng rõ hơn không gian, cấu trúc không gian chính điện Kính Thiên và cấu trúc của chính điện Kính Thiên.

So sánh chung, chúng ta có thể bước đầu đoán định không gian thu hẹp ở vị trí này có thể là không gian của điện Cần Chánh, một phần trong tổng thể không gian chung của khu vực chính điện Kính Thiên. Đó là một không gian có thể hiện sự giao lưu văn hóa nhưng cũng thể hiện rõ những nét đặc trưng riêng của văn hóa Việt Nam.

Còn đối với các dấu tích thuộc về thời Lê Trung hưng, ở lần khai quật lần này các dấu tích đó tiếp tục mở rộng lên phía Bắc với dấu tích móng tường bao, cống nước, ngòi nước, đường đi, so với hố đào năm 2019 khu vực này có vẻ chỉ thiếu vắng các di tích bồn hoa. Vườn hoa năm nay đã tiếp tục xác định rõ hơn ranh giới của vườn hoa bởi mặt bằng này có một bức tường lớn ngăn cách vườn hoa với khu vực kiến trúc Trung tâm cùng thời ở phía Tây.

Gần Hậu Lâu đã phát hiện một móng nền kiến trúc lớn nằm dưới móng nền Hậu Lâu thời Nguyễn, gợi ý có 1 dấu tích kiến trúc lớn thời Lê Trung hưng năm dưới móng Hậu Lâu. Dấu tích các móng cột lớn năm 2019 và dấu tích nền móng này có lẽ có liên quan đến dấu tích điện Cần Chánh thời Lê - Nguyễn...